Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny

Geneza choroby nie jest do końca poznana - teorii jest wiele ale żadna nie została potwierdzona w 100% badaniami naukowymi. Niewątpliwie na jej rozwój wpływ mają następujące czynniki: podłoże genetyczne, zaburzenia w obrębie układu odpornościowego, tzw. czynniki środowiskowe (m.in. urazy, szczepienia, leki, alkohol, infekcje, ciąża, stres, tatuaże). U podłoża tej jednostki chorobowej leżą przyspieszone podziały komórek naskórka (warstwa skóry znajdująca się najbardziej zewnętrznie) oraz zaburzenia procesu złuszczania. W normalnie funkcjonującej skórze proces przemiany (rozwoju, dojrzewania i obumierania) komórek trwa 26–28 dni. W łuszczycy układ odpornościowy wcześniej wysyła sygnały, które powodują skrócenie tego procesu do ok. 4 dni. Nowe komórki dojrzewają zbyt szybko, a stare nie nadążają się złuszczać. Dlatego właśnie naskórek osób chorych staje się znacznie grubszy niż zdrowych. Na ciele tworzy się warstwa martwych komórek w postaci twardych łusek. Zmiany paznokciowe w łuszczycy są  charakterystyczne i dlatego stanowią ważny element w jej diagnostyce. Dla łuszczycy typowe są następujące rodzaje zaburzeń:

• naparstkowanie,
• onycholiza,
• nadmierne rogowacenie podpaznokciowe (hiperkeratoza podpaznokciowa),
• dystrofia płytek paznokciowych.

Objawy

Najczęściej obserwowanym zaburzeniem jest tzw. naparstkowanie paznokci. Objaw ten jest spowodowany obecnością nie w pełni zrogowaciałych komórek w obrębie płytek paznokciowych, co wpływa na ich zmniejszoną odporność i w konsekwencji prowadzi do ich wykruszania oraz tworzenia w płytce drobnych wgłębień – dołeczków. Proces ten w zależności od nasilenia, daje obraz płytki pokrytej licznymi, małymi, porozrzucanymi nieregularnie lub zgrupowanymi dołeczkami (obraz przypominający naparstek krawiecki). Zmiany mogą mieć charakter symetryczny. Czasem zaburzenie to może stanowić jedyny objaw choroby. Warto również podkreślić, iż naparstkowanie nie jest charakterystyczne wyłącznie dla łuszczycy. Występuje ono także w przebiegu innych chorób np.łysienia plackowatego, a także może występować u osób zdrowych.
Innym, często obserwowanym zjawiskiem w przebiegu łuszczycy jest odwarstwienie się płytki paznokciowej od jego łożyska czyli  tzw. onycholiza. Zaburzenie to związanie jest najprawdopodobniej z zajęciem aparatu paznokciowego i zwykle postępuje od wolnego brzegu paznokcia. W dalszym odcinku płytki paznokciowej dochodzi do gromadzenia się mas rogowych. Jeśli onycholiza nie obejmuje wolnego brzegu płytki – przyjmuje formę pozornie tłustych ognisk o żółtawobrązowym zabarwieniu, nazywanych plamami olejowymi. Ponadto między oddzielającą się, biało zabarwioną płytką, a różowym paznokciem w łuszczycy obserwuje się bardzo często charakterystyczny żółty pasek. Podobnie więc jak w przypadku naparstkowania – zmiany są symetryczne, a stopień ich zaawansowania jest osobniczo zmienny.

Najbardziej zaawansowaną formą zaburzeń paznokciowych w przebiegu łuszczycy jest ich zniszczenie czyli dystrofia paznokci. Zmianami objęte są zwykle wszystkie płytki, choć samo nasilenie zmian może być osobniczo różne. Związane jest to ze stopniem zajęcia przez proces chorobowy macierzy paznokci. Płytki stają się pogrubiałe, przebarwione, matowe i stopniowo się wykruszają. Innymi objawami występującymi w obrębie paznokci w przebiegu łuszczycy, o których należałoby wspomnieć paznokci to:

• zażółcenie,
• zwiększona tendencja do rozdwajania,
• obecność białych przebarwień w obrębie paznokci (tzw. leukonychia), 
• zwiększona łamliwość,
• obecność poprzecznych lub podłużnych bruzd bądź pomarszczeń.

Leczenie

Proces leczenia jest bardzo trudny, długotrwały i często nie daje zadowalających efektów, o czym zawsze należy poinformować pacjenta. Łuszczyca paznokci niestety nie jest wyleczalna i w związku z tym dla wielu chorych jest ona trudna do zaakceptowania. W każdym przypadku należy wykluczyć współistniejący proces grzybiczy, a w przypadku jego stwierdzenia lekarz powinien wdrożyć odpowiednie leczenie. Duże znaczenie w leczeniu łuszczycy paznokci ma podstawienie wczesnej diagnozy oraz zastosowanie odpowiedniej metody leczniczej.

W terapii łuszczycowych zmian paznokciowych rutynowo stosuje się miejscowo glikokortykosteroidy (w postaci kremów lub maści) z najsilniejszej grupy (działają nie tylko przeciwzapalnie, a także przeciwdziałają podziałom komórkowym), pochodne witaminy D, preparaty dziegciowe z dodatkiem steroidów, fototerapię,  rzadziej pochodne witaminy A (retinoidy) – z różnym skutkiem. Znana jest też metoda ostrzykiwania chorobowo zmienionych paznokci, preparatami glikokortykosteroidów  lub metotreksatu, co poprawia ich prawidłowy odrost. W przypadku bardzo nasilonych zmian niezbędne jest zastosowanie leków doustnych (metotrexat, retinoidy, cyklosporyna A) lub podawanych dożylnie/podskórnie (tzw. leki biologiczne), które lekarz dobiera w zależności od rozległości zmian chorobowych, od ich typu, stanu zdrowia pacjenta oraz współistnienia dolegliwości stawowych. Najlepszą poprawę stanu paznokci obserwuje się u chorych leczonych ogólnie z powodu znacznie nasilonych zmian skórnych. Ze względu na toksyczność leków systemowych (doustnych, dożylnych czy podskórnych) stosowanych w leczeniu łuszczycy wydaje się, iż zmiany ograniczone wyłącznie do płytek paznokciowych nie są wystarczającym wskazaniem do ich powszechnego zastosowania.