Bezpieczne zabawki

Bawienie się jest czynnością naturalną, sprawiającą przyjemność, a jednocześnie stymulującą rozwój malucha. Kolorowe klocki, pluszowe misie czy wyścigowe samochodziki pomagają dziecku przenosić się w bajkowy świat wyobraźni.

Wyobraźni nie może zabraknąć także rodzicom i opiekunom. Kupując zabawkę powinni oni brać pod uwagę to, czy oprócz posiadania walorów estetycznych, nabyta rzecz jest jednocześnie bezpieczna dla ich pociechy.

Skala problemu

W ciągu ostatnich 19 lat Amerykańska Komisja do Spraw Bezpieczeństwa Produktów Konsumenckich potwierdziła tysiące przypadków okaleczeń, zatruć, czy zadławień spowodowanych bezpośrednio przez niebezpieczne zabawki.

W Polsce takie przypadki także nie należą do rzadkości. Potwierdza to analiza Inspekcji Handlowej, która wykazała nieprawidłowości w co piątej zabawce dostępnej na naszym rynku. Do najczęstszych błędów należy brak informacji na temat produktu i ostrzeżeń, co do jego użytkowania. Zastrzeżenia budzą również niedociągnięcia w wykonaniu zabawki np. źle połączone elementy składowe.

Czym się kierować przy zakupie?

Troska o zdrowie dziecka powinna obejmować także świadome kupowanie zabawek. Wybierając się na zakupy warto zwrócić szczególną uwagę na to:

• dla jakiej grupy wiekowej jest przeznaczona zabawka, np. oznaczenie  3+ oznacza, że zabawka jest przenaczona dla dzieci powyżej 3 lat.
• czy posiada szczegółową instrukcję w języku polskim zawierającą informacje o przeznaczeniu zabawki, nazwę i adres producenta i/lub importera zabawki, stosowne ostrzeżenia co do jej stosowania (np. ograniczenie wiekowe, zalecony nadzór osoby dorosłej)
• nie zawiera zbyt małych elementów, które mogłyby zostać połknięte przez dziecko
• wszystkie elementy są ze sobą dobrze połączone
• krawędzie nie są ostre 
• nie ma szpiczastych elementów, którymi dziecko mogłoby zrobić sobie krzywdę
• zapach zabawki nie jest zbyt intensywny lub drażniący (od kiedy większość zabawek trafia do Polski z Chin, ma to szczególne znaczenie. Niejednokrotnie zdarzało się bowiem, że rzeczy wyprodukowane w Państwie Środka zawierały w sobie toksyczne substancje.)
• sznurek (jeżeli występuje) jest wystarczająco krótki, tak żeby maluch nie mógł przez przypadek zapętlić go wokół szyi
• hałas emitowany przez zabawkę nie jest za duży i nie grozi uszkodzeniem słuchu
• w przypadku strzelających rzeczy, takich jak pistolety, łuki, itp.- czy pociski nie wylatują z siłą, mogącą zagrażać zdrowiu

Niektóre zabawki, szczególnie te przeznaczone dla najmłodszych, posiadają atesty lub certyfikaty renomowanych instytucji, co oznacza, że zostały przetestowane przez specjalistów. Dodatkowe certyfikaty m.in. Instytutu Matki i Dziecka dają większą pewność, że zabawka ta jest dla dziecka bezpieczna.

Bezpieczne użytkowanie

Nawet, jeżeli zabawka została sprawdzona podczas zakupu, rodzice powinni zachować czujność podczas jej użytkowania przez dziecko.

Zdarza się, że maluchy niszczą zabawki. Zazwyczaj czynią to nie z powodu braku szacunku do przedmiotów, co z chęci dowiedzenia się „co jest w środku”. Dlatego też trzeba często kontrolować stan zabawek, znajdujących się w posiadaniu pociech. Szczególną zaś uwagę należy poświęcić wszelkiego rodzaju pluszakom i przytulankom oraz rzeczom zasilanym bateriami. Stają się one bowiem bardzo niebezpieczne w momencie, kiedy dziecko oderwie kawałki materiału bądź futra, wydłubie puch ze środka, lub też dostanie się do pojemnika z akumulatorkami.

Rodzice bądź opiekunowie powinni nadzorować także, czy przedmiot używany jest zgodnie z przeznaczeniem. Dla przykładu, jeżeli maluch rzuca w towarzysza zabawy samochodzikami, to nawet te atestowane mogą stwarzać zagrożenie uszczerbku na zdrowiu.

Najważniejsze jednak, to pamiętać o podstawowej zasadzie, dotyczącej bezpieczeństwa przy użytkowaniu zabawek, która mówi o tym, żeby nie zostawiać dzieci bez opieki.

Okazuje się, że dzieci odnoszą urazy najczęściej nie z winy wadliwych produktów, a z powodu lekkomyślności rodziców lub opiekunów.
Inne rzeczy służące zabawie

Bardzo często dziecko zaczyna bawić się przedmiotami codziennego użytku, takimi jak sztućce, garnki czy spinacze do bielizny.
Nie ma niczego złego w przyzwalaniu na takie ich użytkowanie, jest jednak jeden warunek – jeszcze większy nadzór nad zabawą. Niestety nie wszyscy zdają sobie sprawę, jak niebezpieczna jest dla malucha na przykład reklamówka (która może spowodować uduszenie), czy szklana pokrywka garnka.

Zabawki a ustawodawstwo

Już dawno większość państw zwróciła uwagę na konieczność zapewnienia ochrony przed wadliwymi produktami. W roku 1984 powstał ogólnoeuropejski system RAPEX; jest on źródłem informacji o przedmiotach, które nie powinny znaleźć się w sprzedaży (ich lista dostępna jest w Internecie w języku angielskim). Polska ma swój odpowiednik tego systemu – jest nim Hermes (również dostępny w sieci, oczywiście po polsku).

Normy stają się coraz bardziej restrykcyjne, przez co poprawia się jakość sprzedawanych zabawek. 18 grudnia 2008 Parlament Europejski uchwalił dyrektywę, dotyczącą bezpieczeństwa zabawek, która w całości zacznie obowiązywać w Unii Europejskiej od 20 lipca 2013 roku.

Odnośnym dla zabawek aktem prawa polskiego jest: Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 14 listopada 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla zabawek (Dz.U. nr 210, poz. 2045) transponujące dyrektywę Rady 88/378/EWG - ws. bezpieczeństwa zabawek.

Myślenie abstrakcyjne

Trzeba pamiętać, że u dzieci myślenie abstrakcyjne zaczyna rozwijać się dopiero po 11 roku życia i do tego czasu, nie zawsze przewidują one konsekwencje własnych działań. Im pociecha młodsza, tym przewiduje mniej. Zatem to rodzice mają obowiązek zadbać o to, czy zabawka, którą bawi się dziecko, nie zagraża jego bezpieczeństwu i czy jest w odpowiedni sposób używana.

Pomóc, w zapewnieniu rozrywki bez ryzyka, powinien przede wszystkim zdrowy rozsądek, wspierany atestami i listami rzeczy wadliwych (RAPEX i Hermes).

Podziękowania za konsultację dla

Departamentu Regulacji Gospodarczych Ministerstwa Gospodarki