Choroba lokomocyjna – jak pomóc dzieciom i dorosłym?

Choroba lokomocyjna (kinetoza) to przypadłość, która dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych podczas podróżowania różnymi środkami transportu. Kiedy do niej dochodzi? Jak się objawia i co robić, aby zapobiec jej nieprzyjemnym dolegliwościom? Podpowiadamy. 

Choroba lokomocyjna jest częstą dolegliwością pojawiającą się u dzieci w trakcie podróży. Zazwyczaj ustępuje samoistnie po ukończeniu 6. roku życia, choć niekiedy objawy mogą utrzymywać się do wieku dorosłego. Do charakterystycznych objawów choroby lokomocyjnej zalicza się pojawiające się w trakcie podróży zawroty głowy, nudności, wymioty, bladość skóry, szumy uszne oraz nadmierną potliwość. Objawy te wynikają z zakłóceń odczuwania ruchu przez różne zmysły, zwłaszcza wzorku, dotyku i równowagi.  

Choroba lokomocyjna – czym jest? 

Choroba lokomocyjna, nazywana także chorobą morską lub kinetozą, może wystąpić w każdym wieku, choć najczęściej dotyczy dzieci w wieku 2–12 lat. Do objawów choroby zaliczane są dolegliwości (zawroty głowy, wymioty, nudności, potliwość), które pojawiają się w trakcie przemieszczania się na skutek zaburzeń odczuwania ruchu przez różne zmysły.  

Choroba lokomocyjna zazwyczaj ujawnia się podczas jazdy samochodem, podróży statkiem (choroba morska) lub lotu samolotem. Objawy kinetozy zazwyczaj ustępują samoistnie po ukończeniu przez dziecko 6. roku życia. Zdarza się jednak, iż dolegliwości w trakcie podróżowania utrzymują się przez całe życie lub ujawniają się w wieku dorosłym.  

Przyczyny choroby lokomocyjnej 

Przyczyną wystąpienia objawów choroby lokomocyjnej jest zaburzenie odczuwania ruchu ciała przez różne zmysły (dotyku, wzroku, równowagi, słuchu). Zmysł równowagi u człowieka, tzw. błędnik, zlokalizowany jest w uchu wewnętrznym i pozwala na określanie położenia ciała oraz kierunku poruszania się, bez kontroli wzroku. W skład narządu równowagi u człowieka wchodzą więc błędnik, oczy oraz nerwy czuciowe, które przekazują sygnały z błędnika do mózgu. Odbierane przez błędnik wrażenia ruchu i położenia są weryfikowane wzrokiem, dotykiem oraz poprzez receptory czucia głębokiego, które znajdują się m.in. w mięśniach, stawach oraz skórze i pozwalają nam określić położenie poszczególnych części ciała.  

Choroba lokomocyjna (kinetoza) – objawy  

Do najczęstszych objawów choroby lokomocyjnej zalicza się: 

• zawroty głowy, które powstają na skutek zaburzenia funkcjonowania błędnika, 
• nudności lub wymioty, 
• bladość skóry, wzmożona potliwość oraz ziewanie – powstają na skutek zaburzeń w układzie autonomicznym, 
• ból głowy, 
• szum w uszach oraz zaburzenia słuchu.  

Wyżej wymienione objawy ustępują samoistnie po zaprzestaniu przemieszczania się. Początkowo jednak mogą pojawić się trudności z wyjściem z pojazdu czy chwiejność podczas chodu. Objawy choroby lokomocyjnej zazwyczaj są przemijające i nie wymagają pilnej konsultacji lekarskiej. W przypadku jednak pojawienia się cech odwodnienia dziecka na skutek wymiotów konieczna jest wizyta u lekarza oraz nawadnianie dziecka doustnymi płynami zawierającymi elektrolity.  

Jak zapobiegać chorobie lokomocyjnej?  

Do sposobów, które mogą złagodzić objawy choroby lokomocyjnej, zalicza się: 

• jazdę przodem w kierunku jazdy, w publicznych środkach transportu najlepiej z dala od kół, gdyż tam najmniej kołysze,  
• podróże pociągiem, gdyż jest wówczas najmniej zmian kierunku jazdy i kołysania, 
• włączanie klimatyzacji lub jazdę przy uchylonym oknie, 
• unikanie czytania, grania na telefonie lub komputerze, 
• słuchanie muzyki lub rozmowa,  
• przyjęcie pozycji półleżącej lub leżącej,
• robienie postojów w trakcie podróży, oddychanie świeżym powietrzem,  
• stosowanie chłodnych okładów na czoło oraz kark,  
• zażycie preparatów łagodzących objawy choroby lokomocyjnej dostępnych w aptece bez recepty.  

W trakcie podróży nie zaleca się długotrwałego patrzenia w jedną stronę oraz na poruszające się za szybą obiekty, Przed podróżą oraz w jej trakcie nie należy przejadać się, spożywać ciężkostrawnych produktów typu fast food, słonych przekąsek oraz pić słodkich i gazowanych napojów. Zaleca się za to zjedzenie lekkiego posiłku około godzinę przed planowaną podróżą.

Preparaty na chorobę lokomocyjną z apteki 

Do preparatów łagodzących objawy choroby lokomocyjnej zalicza się produkty zawierające substancje antyhistaminowe (m.in. prometazynę), które działają przeciwwymiotnie, uspakajająco oraz antyalergicznie. Preparaty przeciwwymiotne zawierające substancje antyhistaminowe należy przyjąć około 30 minut przez planowaną podróżą. Pomocne mogą być także preparaty zawierające imbir, który ma naturalne właściwości przeciwwymiotne i przeciwzapalne. 

Warto pamiętać, że poza leczeniem farmakologicznym oraz stosowaniem preparatów ziołowych w trakcie podróży bardzo ważne jest prawidłowe zachowanie tzn. unikanie czytania i grania na przenośnych urządzeniach, odpowiednia dieta przed oraz robienie przerw podczas trasy, koncentracja wzroku na jednym punkcie oraz sprzyjająca atmosfera, gdyż stres może nasilać objawy choroby lokomocyjnej. Alternatywą może być stosowanie opasek uciskowych (wykorzystanie akupresury) na nadgarstek.