Domowe sposoby na zatoki – skuteczne naturalne metody walki z chorymi zatokami

Okres jesienno-zimowy dla wielu osób jest czasem zmagania się z zapaleniem zatok. Kiedy pojawia się ból i uczucie rozpierania w okolicy zatok, a w nosie zalega wydzielina, którą ciężko jest usunąć, każdy szuka ratunku w domowej apteczce. Oprócz leków dostępnych w aptece, istnieje wiele domowych metod na bolące zatoki, które przyniosą ulgę i przywrócą radość ze swobodnego oddychania. Co będzie najlepsze na zatoki?

Domowe sposoby na zatoki – przyczyny i objawy problemów z zatokami 

Zatoki to przestrzenie pomiędzy kośćmi twarzoczaszki, wypełnione powietrzem i wyściełane błoną śluzową produkującą wydzielinę. U zdrowej osoby wydzielina ta jest regularnie usuwana na zewnątrz, a wdychane powietrze bezproblemowo wentyluje cały układ oddechowy. Problem pojawia się, gdy dochodzi do zapalenia wspomnianej błony śluzowej zatok. Najczęstszą przyczyną takiego stanu jest zakażenie wirusowe (wirus grypy, paragrypy, rinowirusy, orbiwirusy, wirusy RS czy adenowirusy), będące następstwem niedoleczonej lub powracającej infekcji górnych dróg oddechowych.

Oprócz tego przyczyną mogą być również infekcje bakteryjne lub grzybicze, wady anatomiczne bądź urazy przegrody nosa, różnego rodzaje alergie, a także występowanie polipów w zatokach, blokujące ich ujście. 

Niekorzystny wpływ na zatoki mają również: 

• klimatyzacja, czy to w pomieszczeniu, czy też w samochodzie, 
• zanieczyszczenia powietrza, w tym dym papierosowy, 
• wychodzenie na zewnątrz zaraz po umyciu włosów, 
• brak czapki na głowie w chłodne dni, 
• suche powietrze. 

Zapalenie zatok jest bardzo często występującą dolegliwością o charakterystycznych objawach. Należą do nich:

• rozpierający ból głowy, nasilony zwłaszcza w godzinach porannych, przy pochylaniu, aktywności fizycznej czy kichaniu, 
• wydzielina z nosa lub jej ściekanie po tylnej ścianie gardła, 
• niedrożność nosa,
• zaburzony lub utracony węch,
• brak apetytu, 
• podwyższona temperatura ciała.

Dodatkowo może pojawić się ból górnych zębów, pomimo zachowanego zdrowego stanu uzębienia, ból lub uczucie zatkanego ucha oraz nieprzyjemny zapach z ust.

Domowe sposoby na zatoki – inhalacje i „parówki”

Ich zaletą jest prostota wykonania oraz bezpośrednie trafianie użytego preparatu do dróg oddechowych, co zapewnia jego szybkie i efektywne działanie. Aby wykonać inhalację, wystarczy inhalator albo domowy zestaw, czyli garnek i ręcznik. 

Posiadając inhalator, można sięgnąć po gotowe preparaty i tutaj w zależności od potrzeby mamy do dyspozycji:  

• sól izotoniczną (fizjologiczną) o stężeniu 0,9%, która będzie oczyszczać i nawilżać,
• sól hipertoniczną o stężeniu 1,5% lub 3% (bardziej słona od izotonicznej), która będzie upłynniała wydzielinę, pomagając w jej usuwaniu na zewnątrz.

Dodatkowo preparaty te mogą być wzbogacone o kwas hialuronowy lub ektoinę. Obecność kwasu hialuronowego zapewnia odpowiednie nawilżenie i regenerację błony śluzowej, co jest istotne zwłaszcza przy mocno wysuszonej błonie śluzowej, aby wspomóc ruch rzęsek i umożliwić usuwanie wydzieliny. Zanim wykona się inhalację z kwasem hialuronowym, należy sprawdzić typ swojego inhalatora, ponieważ nie wszystkie radzą sobie z tak gęstym roztworem, dlatego też zastosowanie tutaj znajdują nebulizatory pneumatyczne (tłokowe). 

Ektoina tworzy natomiast na powierzchni błony śluzowej delikatną, cienką warstwę ochronną, zapewniając tym samym wysoki poziom nawilżenia i ochrony błonie śluzowej dróg oddechowych. Ponadto wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne, a dzięki rozrzedzaniu gęstego śluzu – ułatwia odkrztuszanie. 

Słynna „parówka” na zatoki polega na pochylaniu się z ręcznikiem na głowie nad garnkiem i wdychaniem unoszącej się z niego pary.

Do inhalacji tym sposobem można wykorzystać: 

• sól kuchenną (około 2 łyżki na 0,5 l gorącej, ale nie wrzącej wody),
• olejki eteryczne (kilka kropel): eukaliptusowy, sosnowy, z drzewa herbacianego,
• zioła (gotowanie mieszanki ziół, 50 g na 1 l wody, pod przykryciem przez około 10-15 minut): rumianek, tymianek, szałwia. 

Inhalacji z wykorzystaniem olejków eterycznych oraz mieszanek ziołowych nie należy wykonywać u dzieci poniżej 6. roku życia oraz u alergików. 

Domowe sposoby na zatoki – ciepłe okłady

Aby wykonać domowy okład na zatoki można sięgnąć po:

• ręcznik ogrzany na kaloryferze, 
• wielorazowy, żelowy kompres podgrzany zgodnie z zaleceniami producenta, 
• woreczek z rozgrzaną na patelni lub w piekarniku solą jodowo-bromową, grochem lub gorczycą,
• termofor zawierający suszone pestki wiśni. 

Co ważne, gotowy okład nie powinien być gorący, aby nie doszło do poparzenia skóry twarzy. 

Domowe sposoby na zatoki – naświetlania (lampa na zatoki)

Kolejnym domowym sposobem na bolące zatoki jest ich naświetlanie za pomocą lamp emitujących promieniowanie podczerwone. Przenikające w głąb tkanek światło poprawia ukrwienie, działa przeciwzapalnie oraz łagodzi ból w naświetlanym miejscu. Przed zastosowaniem lampy na zatoki, należy upewnić się czy nie istnieją żadne przeciwskazania do jej użycia – ciąża, żylaki, niewydolność krążenia czy choroba nowotworowa.

Bolące zatoki mogą skutecznie uprzykrzyć codzienne funkcjonowanie, dlatego zazwyczaj chory chwyta się wszystkich możliwych sposobów, aby sobie ulżyć. Należy jednak pamiętać, że ciepłolecznictwo zatok nie jest poparte badaniami naukowymi, które potwierdzałyby ich skuteczność w skracaniu przebiegu choroby. Metody te nie wyleczą zatok, co najwyżej przyniosą chwilową ulgę w rozpierającym bólu głowy. 

Domowe sposoby na zatoki – płukanie zatok 

W niektórych kulturach płukanie nosa i zatok to obowiązkowa pozycja codziennego dbania o higienę osobistą na równi z chociażby myciem zębów. Irygacja zatok pozwala usunąć nadmiar zgromadzonej wydzieliny, wypłukuje drobnoustroje oraz alergeny, a także nawilża wysuszoną błonę śluzową zatok. Do płukania używa się wodnego roztworu chlorku sodu o stężeniu izotonicznym lub hipertonicznym.

Oczywiście taki roztwór można sporządzić samemu, wykorzystując sól peklową oraz sodę oczyszczoną, jednak istnieje zdecydowanie większe ryzyko popełnienia błędu podczas przygotowywania roztworu do płukania zatok, co może skutkować podrażnieniem śluzówki. Niektórzy producenci, wzbogacają preparaty do płukania zatok o naturalne składniki takie jak: ektoina, której zadaniem jest zapewnienie dodatkowego nawilżenia przesuszonej błonie śluzowej nosa i zatok. 

Płukanie zatok najlepiej wykonywać nad wanną lub umywalką. Wystarczy delikatnie pochylić głowę w bok (tak aby ucho dotykało ramienia), po czym delikatnie wlewać roztwór chlorku sodu do „górnej” dziurki nosa, tak aby roztwór wypłynął drugą dziurką. Na czas płukania zatok, należy oddychać przez usta. Po przepłukaniu jednego roztworu nosowego można przejść do płukania przez drugą dziurkę nosa. 

Domowe sposoby na zatoki – nawilżanie. Woda morska do nosa

Kolejnym domowym sposobem na zatoki zapewniającym ich oczyszczenie, nawilżenie, a przy zastosowaniu odpowiedniego stężenia również udrożnienie zatkanego nosa, są roztwory wody morskiej w aerozolach. W ich przypadku również mamy do czynienia z roztworami izotonicznymi bądź hipertonicznymi, które stosuję się w zależności od oczekiwanych rezultatów. Aerozole z wodą morską są łatwe w użyciu, poręczne i dostępne w różnych objętościach, co umożliwia zabranie ich ze sobą i zastosowanie w każdych warunkach. 

Domowe sposoby na zatoki – leki na zatoki z apteki 

Jeśli zapalenie zatok utrzymuje się przez kilka dni i pomimo stosowania domowych sposobów, a objawy zamiast ustępować, przybierają na sile, należy wdrożyć leczenie preparatami z apteki. Zalecane jest stosowanie leków:

• przeciwbólowych i przeciwgorączkowych – ibuprofen, naproksen, paracetamol,  
• przeciwobrzękowych – pseudoefedryna, 
• zwężające naczynia krwionośne – bromek ipratroprium, ksylometazolina, 
• glikokortykosteroidy do stosowania miejscowego w postaci aerozolu,
• ziołowych – zioła upłynniające wydzielinę (korzeń goryczki, kwiat pierwiosnka, kwiat bzu czarnego, ziele werbeny), wyciąg z liścia Andrographis paniculata, ekstrakt z pelargonii afrykańskiej, ekstrakt ze świeżych bulw fiołka alpejskiego, cyneol z olejku eukaliptusowego, bromelaina. 

W przypadku dalszego braku poprawy stanu zdrowia, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Jeśli rozpoznane zostanie ostre, bakteryjne zapalenie zatok to leczenie obejmie antybiotykoterapię. Dodatkowo lekarz może wdrożyć glikokortykosteroidy do stosowania miejscowego w postaci aerozolu, a jeśli przebieg choroby jest wyjątkowo ciężki – w postaci doustnej.