Ból zatok – przyczyny, diagnostyka, leczenie

Okres jesienno-zimowy to czas wzmożonego występowania infekcji układu oddechowego. W sezonie przeziębieniowym, lecz również w innych porach roku, chorzy często skarżą się na ból zatok. Jakie mogą być jego przyczyny? Czy jest to niebezpieczne? Jak sobie radzić z bólem w okolicy zatok?

1. Jakie są przyczyny bólu zatok?
2. Ból zatok – lokalizacja 
3. Ból zatok – diagnostyka
4. Ból zatok a COVID-19
5. Jak leczyć ból zatok?
6. Ból zatok – jakie są domowe sposoby na bolące zatoki?

Jakie są przyczyny bólu zatok?

Najczęstszą przyczyną bólu zatok jest zapalenie zatok przynosowych (rhinosinusitis). Schorzenie może być ostre lub przewlekłe: ostre zapalenie zatok trwa poniżej 12. tygodni, natomiast przewlekłe trwa zdecydowanie dłużej, utrzymuje się powyżej 12. tygodni.

Zapalenie zatok może być spowodowane zakażeniem: 

• wirusowym, 
• powirusowym,
• bakteryjnym. 

Zakażenie wirusowe to tak zwane przeziębienie, które ustępuje samo w ciągu 10 dni, może mu towarzyszyć ból zatok, ból głowy i gardła, wyciek z nosa (rzadko występuje wirusowe zapalenie zatok bez kataru). Zakażenie powirusowe powoduje chorobę, która trwa dłużej i jest bardziej nasilona od 5 doby. Chore zatoki, których przyczyną jest bakteria objawiają się bólem zatok, ropnym wyciekiem z nosa i gorączką. 

Poznanie dokładnej przyczyny chorych zatok może być problematyczne ze względu na bardzo podobne objawy. Należy pamiętać, że antybiotykoterapię stosuje się wyłącznie w przypadku zakażenia bakteryjnego. Nieuzasadnione przyjmowanie antybiotyków może prowadzić do antybiotykoodporności.

Sprawdź preparaty na ból zatok dostępne na DOZ.pl.

Ból zatok – przyczyny nielaryngologiczne

Poza zapaleniem zatok, ból nosa może być spowodowany przez alergię. Towarzyszy mu wówczas przezroczysta wydzielina z nosa. Nieprawidłowości w budowie nosa, takie jak skrzywienie przegrody nosa, uraz, złamanie także mogą być przyczyną bólu zatok.

Ból zatok – lokalizacja 

Ból w różnych okolicach głowy świadczy o zapaleniu poszczególnych zatok:

• zapalenie zatoki czołowej – ból odczuwalny w okolicy czoła, nasila się przy schylaniu,
• zapalenie zatoki szczękowej – ból odczuwalny w okolicy policzków, zębów, najczęściej w godzinach porannych oraz w ciągu dnia,
• zapalenie zatoki sitowej – ból odczuwalny w okolicy oczodołu, przyśrodkowego kąta oka,
• zapalenie zatoki klinowej – ból odczuwalny w okolicy szczytu głowy, za oczami, na potylicy, promieniuje do tyłu głowy. Może nasilać się w wyniku zwiększenia ciśnienia w jamie nosowej, np. podczas nurkowania czy lądowania samolotu.

Należy pamiętać, że niemowlęta nie mają wykształconych zatok czołowych, więc nie można rozpoznać zapalenia w tej okolicy. Szczególną uwagę należy zwrócić na zapalenie zatok sitowych u niemowląt, gdyż może mieć poważne konsekwencje pod postacią zapalenia oczodołu i skutkować nawet utratą wzroku.

Ból zatok – diagnostyka

Aby poznać przyczyny bólu zatok, można wykonać badania krwi – OB, poziom leukocytów – ich podwyższone wartości mogą świadczyć o zakażeniu. Badaniem obrazowym wykonywanym w diagnostyce chorych zatok jest CT (tomografia komputerowa) zatok przynosowych. Badanie to wykonuje się bez kontrastu. Rezonans magnetyczny jest natomiast wykonywany przy podejrzeniu zakażenia grzybiczego zatok lub nowotworu. 

Jeśli leczenie jest nieskuteczne, a podany antybiotyk nie działa, wykonuje się nakłucie zatoki w celu pobrania płynu, który następnie poddaje się badaniu mikrobiologicznemu. Nie wykonuje się go rutynowo, lecz dzięki temu badaniu można zastosować antybiotykoterapię celowaną. 

Ból zatok a COVID-19

Objawy podobne do zapalenia zatok może wywoływać również wirus SARS–CoV2. Zakażenie COVID–19 może manifestować się szeregiem objawów ze strony układu oddechowego, są to m.in.: kaszel, katar, bóle zatok (głowy), zaburzenia węchu i smaku. Część z nich występuje również w zapaleniu zatok, dlatego obserwując u siebie któreś z tych symptomów, należy wykonać test RT-PCR w celu wykluczenia zakażenia koronawirusem.

Jak leczyć ból zatok?

Lecząc ból zatok, należy przede wszystkim skupić się na jego przyczynie. Główną przyczyną zapaleń zatok są zakażenia wirusowe, przy których przyjmujemy postawę wyczekującą i stosujemy leczenie objawowe. 

Co pomoże w złagodzeniu objawy bólu zatok? 

• leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak ibuprofen i paracetamol,
• płukanie nosa solą fizjologiczną, 
• inhalacje na zatoki, np. z wykorzystaniem olejków eterycznych (aukaliptusowego, miętowego, sosnowego) czy ziół (rumianki, szałwii, nagietka),
• płukanie zatok (irygacje),
• glikokortykosteroidy donosowe stosowane do 14 dni (1–2 x dziennie),
• leki antyhistaminowe u chorych z alergią – zmniejszą obrzęk błony śluzowej,
• donosowe leki obkurczające błonę śluzową nosa,
• antybiotyki – u chorych z bakteryjnym zapaleniem zatok – głównie amoksycylina.

Ból zatok – jakie są domowe sposoby na bolące zatoki?

Podstawą leczenia wszystkich dolegliwości związanych z zatokami jest odpoczynek i nawadnianie. Należy unikać wysiłku, zwłaszcza schylania się. Ciepłe okłady na bolesne miejsca mogą usprawnić usuwanie wydzieliny z zatok, a zarazem zmniejszyć ból nosa. Inhalacje solą fizjologiczną oraz płukanie wodą morską do nosa również pomogą w oczyszczeniu dróg oddechowych. Herbata z dodatkiem miodu, imbiru i cytryny będzie świetnym dodatkiem do kuracji.