Zalegająca wydzielina w drogach oddechowych - przyczyny
Drogi oddechowe są elementami układu oddechowego, poprzez które powietrze dostaje się i wydostaje z płuc. W drogach oddechowych powietrze zostaje oczyszczone, nawilżone i ogrzane. Drogi oddechowe można podzielić na górne drogi oddechowe, do których zalicza się jamę nosową, zatoki przynosowe, gardło i krtań oraz dolne drogi oddechowe, do których zalicza się tchawicę, oskrzela, oskrzeliki i pęcherzyki płucne. Zdarzają się sytuacje, w których drogi oddechowe przestają prawidłowo funkcjonować i zaczyna zalegać w nich wydzielina, której obecność doprowadza do powstawania odruchu kaszlu oraz uczucia niedrożności w nosie czy też uczucia "ściekania wydzieliny" po tylnej ścianie gardła. Zalegająca w drogach oddechowych wydzielina może być wydzieliną śluzową, a w przypadku nadkażenia bakteryjnego może mieć charakter wydzieliny ropnej.
W przebiegu jakich chorób może dojść do zalegania wydzieliny w drogach oddechowych?
- Nieżyt nosa
Pierwszą, najbardziej błahą jednostką chorobową, jest nieżyt nosa, czyli potocznie mówiąc katar. W przebiegu kataru wydzielina zalega w przewodach nosowych, wywołując uczucie zatkania i niedrożności nosa. Inne objawy nieżytu nosa, poza zaleganiem wydzieliny, to świąd w nosie i często również w gardle, kichanie, stan podgorączkowy lub też wyciek wodnistej wydzieliny z nosa. Tego typu objawy są charakterystyczne dla nieżytu nosa o etiologii wirusowej lub też dla alergicznego nieżytu nosa. Zdarza się jednak, że nieżyt nosa będzie miał etiologię bakteryjną. Wtedy zalegająca w przewodach nosowych wydzielina ma charakter wydzieliny ropnej, jest gęsta, trudno ją "wydmuchać" z przewodów nosowych. Jak wygląda leczenie nieżytu nosa? Przede wszystkim należy wypłukać zalegającą w przewodach nosowych wydzielinę. Wykorzystuje się do tego celu roztwory wody morskiej w aerozolu czy też inhalacje z soli fizjologicznej. Poza tym, w zależności od etiologii kataru, stosuje się krople obkurczające (katar wirusowy oraz alergiczny nieżyt nosa), krople zawierające glikokortykosteroidy (głównie alergiczny nieżyt nosa) oraz krople zawierające w swym składzie antybiotyk (katar bakteryjny).
- Zapalenie zatok przynosowych
Inną chorobą, w przebiegu której dochodzi do zalegania wydzieliny w drogach oddechowych, jest zapalenie zatok przynosowych. Zapalenie zatok można podzielić na ostre i przewlekłe. Na skutek zalegania w zatokach dużej ilości wydzieliny, pacjent bardzo często dodatkowo odczuwa bóle głowy, głównie zlokalizowane w okolicy czołowej (choć ból może być też umiejscowiony w okolicy nasady nosa, szczęki czy też szczytu głowy lub ucha), które są najbardziej nasilone w godzinach porannych, zwykle też ból nasila się przy pochylaniu głowy do przodu. Rozpoznanie stawia się na podstawie dokładnie zebranego wywiadu oraz badań dodatkowych, takich jak rtg zatok, tomografia zatok czy też punkcja zatok. W leczeniu wykorzystuje się antybiotyki oraz leki działające objawowo, czasami niezbędne jest zastosowanie leczenia operacyjnego.
- Zapalenie oskrzeli
Wydzielina zalega w drogach oddechowych także w przypadku zapalenia oskrzeli. W przebiegu tej choroby najbardziej charakterystycznym objawem jest wilgotny, produktywny kaszel, dzięki któremu pacjent może wykrztusić zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę. Dodatkowo, może być obecna gorączka, w przebiegu poważnych zapaleń oskrzeli obecna bywa również duszność. Osłuchowo lekarz stwierdza zwykle obecność furczeń mających związek z zaleganiem wydzieliny oraz czasami świstów, kiedy mamy do czynienia z obturacyjnym zapaleniem oskrzeli (obecny jest wówczas skurcz oskrzeli). W leczeniu często wykorzystywana jest właściwie dobrana antybiotykoterapia oraz przede wszystkim leki wykrztuśne i rozrzedzające zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę. Stosowne są także inhalacje z leków działających wykrztuśnie, przeciwzapalnie i rozkurczowo na oskrzela.
- Zapalenie płuc
Kolejną chorobą, w przebiegu której może dojść do zalegania wydzieliny w drogach oddechowych, jest zapalenie płuc. Dominującym objawem jest kaszel, dzięki któremu pacjent stara się odkrztusić zalegającą wydzielinę. Może być obecna także gorączka czy też uczucie duszności. Osłuchowo nad polami płucnymi lekarz stwierdza obecność rzężeń różnokalibrowych spowodowanych zaleganiem wydzieliny w pęcherzykach płucnych. Do leczenia również wykorzystywane są leki wykrztuśne, inhalacje oraz antybiotyki.
- Mukowiscydoza
Bardzo poważną chorobą, w przebiegu której dochodzi do zalegania wydzieliny w drogach oddechowych, jest mukowiscydoza. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, którą dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny, związana jest ona zwykle z mutacją genu delta F508. Choroba ta wywołuje szereg objawów. U ponad 90% pacjentów obecne są objawy dotyczące układu oddechowego: przewlekły i napadowy kaszel, zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych, częste i nawracające zapalenia płuc i oskrzeli (w tym również obturacyjne zapalenia oskrzeli), przewlekłe zapalenia zatok przynosowych, polipy w nosie, zakażenia bakteriami Pseudomonas aeruginosa oraz Staphylococcus aureus. Ponadto obecne są również dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, między innymi są to cuchnące, tłuszczowe, obfite i rozluźnione stolce od wczesnego dzieciństwa, niedrożność smółkowa u noworodków, kamica żółciowa, nawracające zapalenia trzustki. Ponadto mukowiscydoza może doprowadzić do bezpłodności, mogą być obecne tzw. palce pałeczkowate, osteoporoza oraz nawracający obrzęk ślinianek przyusznych. W leczeniu mukowiscydozy stosuje się leki rozrzedzające zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę, zarówno w postaci leków doustnych, jak i inhalacji. Niezbędna jest również właściwie prowadzona fizykoterapia, dzięki której także zmniejsza się zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych. Dodatkowo stosuje się substytucje enzymami oraz dietę wysokokaloryczną, aby zmniejszyć dolegliwość ze strony przewodu pokarmowego. Kosztowną terapią, która nie jest rutynowo stosowana, jest używanie dornazy-alfa (rekombinowana dezoksyrybonukleaza), która zmniejsza lepkość zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. Pacjent chorujący na mukowiscydozę musi być objęty stałą opieką lekarską: powinien znajdować się zarówno pod opieką poradni pulmonologicznej, jak i poradni gastroenterologicznej. Bardzo często, biorąc pod uwagę fakt, że na razie jest to choroba nieuleczalna, pacjent wymaga także opieki psychologicznej.
Podziel się:
