Tomografia komputerowa zatok – jak wygląda badanie? Ile kosztuje CT zatok?

Często nawracający i nasilający się przy pochylaniu ból głowy w okolicy czoła, czy też długotrwały, uporczywy katar, któremu towarzyszy gorączka, apatia i uczucia rozbicia – to najczęstsze objawy zapalenia zatok. Pogłębiona diagnostyka tego schorzenia najczęściej opiera się na wykonaniu badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa zatok. Które choroby zatok można zdiagnozować dzięki temu badaniu, jak można wcześniej się do niego przygotować, ile kosztuje TK zatok? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Tomografia komputerowa zatok to badanie radiologiczne, charakteryzujące się dużą czułością w diagnozowaniu tego obszaru. Wskazania do CT  (ang. Computed tomography) zatok obejmują przewlekły lub ostry stan zapalny zatok, a także podejrzenie wad wrodzonych, zmian nowotworowych i pourazowych. Tomografię komputerową wykonuje się również na etapie planowania operacji zatok oraz leczenia stomatologicznego.

Czym są i za co odpowiadają zatoki?

Zatoki są to przestrzenie pneumatyczne (wypełnione powietrzem), stanowiące uwypuklenia błony śluzowej nosa. Znajdują się one w kościach twarzoczaszki, od których mają także swoje nazwy. Wyróżniamy zatoki czołowe, szczękowe, sitowe i zatokę klinową. Zatoki pełnią kilka funkcji. Przede wszystkim zapewniają głosowi odpowiednie brzmienie, nawilżają i ogrzewają wdychane nosem powietrze oraz wspomagają odbieranie bodźców węchowych. Ponadto sprawiają, że czaszka jest lekka, a także chronią ją przed urazami. Aby zatoki prawidłowo funkcjonowały, muszą być odpowiednio upowietrznione oraz drożne. Nawet niewielkie przeziębienie może spowodować obrzęk błony śluzowej, który powoduje tzw. uczucie zatkanego nosa. W konsekwencji może nastąpić zaleganie wydzieliny, które skutkuje rozwojem stanu zapalnego. Pierwszym krokiem w diagnozowaniu chorób zatok jest badanie podmiotowe, polegające na palpacji głowy oraz szyi. Decyzję o skierowaniu pacjenta na tomografię komputerową podejmuje lekarz specjalista i najczęściej jest to laryngolog lub neurolog.

Tomografia komputerowa zatok – na czym polega badanie? Ile kosztuje? Jakie są skutki uboczne CT?

Tomografia komputerowa to badanie radiologiczne, wykorzystujące promieniowanie jonizujące do uzyskania obrazu zatok. Dzięki wysokiej rozdzielczości obrazu oraz dużej liczbie detektorów, czyli urządzeń odbierających wysłane przez lampę rentgenowską promieniowanie, CT ma znacznie większą zdolność do różnicowania tkanek niż badanie RTG.

W trakcie badania pacjent znajduje się w pozycji leżącej, wewnątrz ruchomego pierścienia aparatu. Badanie tomograficzne może zostać wykonane z użyciem kontrastu (środek kontrastowy/cieniujący), czyli substancji podawanej pacjentowi podczas badania radiologicznego, aby uwidocznić badane struktury. Po jego podaniu często odczuwa się uczucie ciepła, które jest często spotykaną i typową reakcją.  Wszelkie pozostałe objawy (nudności, bóle głowy, nadmierna potliwość) należy natychmiast zgłosić osobie wykonującej badanie. Tomografia komputerowa zatok trwa około 10–15 minut. Po badaniu, w którym użyto środka kontrastującego, wskazane jest, aby pacjent pozostał pod kilkudziesięcio minutową obserwacją, tak aby można było monitorować jego stan i ewentualne groźne dla zdrowia reakcje niepożądane. Jeśli jednak analiza odbyła się bez środka cieniującego, można od razu opuścić miejsce badania. Czas oczekiwania na wynik wraz z opisem wynosi zwykle od jednego do dwóch tygodni. Ile zatem kosztuje tomografia komputerowa zatok? Cena tomografii komputerowej zatok różni się w zależności od placówki i miasta, w którym została wykonana, przeważnie jednak mieszcząc się w zakresie od 150 do 350 złotych. Nie bez znaczenia dla kosztów jest także to, czy badanie zostało wykonane z kontrastem czy bez kontrastu.

Każde badanie diagnostyczne, w którym wykorzystuje się promieniowanie jonizujące, niesie za sobą ryzyko wystąpienia negatywnych dla zdrowia skutków, które występują w przypadku nadmiernej ekspozycji na to promieniowanie i tak też może się zdarzyć w przypadku CT. Ponadto tomografia komputerowa z środkiem cieniującym może okazać się szkodliwa dla pacjenta w sytuacji, gdy wykaże on reakcję alergiczną lub nadwrażliwość na podany środek. Z tego powodu badanie to wykonuje się wyłącznie na podstawie skierowania i tylko w uzasadnionych przypadkach.

Kiedy należy wykonać i co wykrywa CT zatok?

Tomografia komputerowa zatok pozwala na dokładne zobrazowanie struktur kostnych, a także ewentualnych zmian patologicznych takich jak:

• nowotwory,
• wady wrodzone,
• stany zapalne lub zmiany pourazowe.

Głównym wskazaniem do wykonania CT zatok jest przewlekłe zapalenie zatok. Badanie to można również wykonać przy ostrym zapaleniu zatok w sytuacji, gdy choroba ma nietypowy przebieg lub powoduje powikłania. Analiza uzyskanych obrazów pozwoli lekarzowi na określenie przyczyn występowania stanów zapalnych albo wtedy, kiedy konieczna jest endoskopowa operacja zatok. Badanie tomografii komputerowej pozwala również na wykonanie rekonstrukcji skanów i uzyskanie obrazu 3D. Trójwymiarowy obraz jest szczególnie przydatny w diagnostyce zmian, które wystąpiły na skutek urazu twarzoczaszki i w razie konieczności umożliwia zaplanowanie ich leczenia. Pozwala on również na dokładną ocenę anatomii pacjenta i wykrycie ewentualnych wad wrodzonych. CT zatok wykonuje się również na etapie planowana leczenia stomatologicznego (szczególnie tego, w którym wykorzystywane są implanty zębowe), w celu oceny anatomii zatok szczękowych. Weryfikacja uzyskanych skanów pozwoli dentyście na ocenę, czy w ramach leczenia istnieje konieczność przeprowadzenia dodatkowych zabiegów. Oprócz zmian zapalnych, wad wrodzonych i zmian pourazowych, tomografię komputerową zatok wykonuje się przy podejrzeniu obecności zmian nowotworowych. Badanie pozwala na ocenę położenia oraz wielkości zmiany o podłoży onkologicznym.

Jak przygotować się do tomografii komputerowej zatok?

Przygotowanie pacjenta do tomografii komputerowej zatok zależy od tego, czy badanie jest rozszerzone o podanie środka cieniującego. Jeśli badanie ma zostać wykonane bez kontrastu, wówczas pacjent nie wymaga specjalnego przygotowania. Natomiast w sytuacji, gdy podanie środka kontrastowego będzie konieczne, pacjent na badanie powinien zgłosić się na czczo – czyli gdy od ostatniego posiłku minęło minimum 6–8 godzin (wyjątek stanowią tylko pacjenci w stanach nagłych). Ponadto wskazane jest, aby dobę przed badaniem pacjent wypił przynajmniej 2.5 litra niegazowanej wody. Na tomografię komputerową z kontrastem pacjent dodatkowo musi zabrać ze sobą wynik aktualnego badania stężenia kreatyniny w osoczu krwi. Jest on niezbędny do określenia prawidłowego funkcjonowania nerek, których zadaniem będzie sprawne wydalenie podanego środka cieniującego z organizmu. Przy tomografii komputerowej zatok należy unikać noszenia jakiejkolwiek biżuterii czy obecności wszelkich metalowych przedmiotów w obrębie głowy. Mogą one spowodować wystąpienie artefaktów (błędów, zakłóceń) w obrazie, co z kolei negatywnie wpłynie na jakość i wiarygodność uzyskanego wyniku badania. Do CT nie jest natomiast wymagane ściąganie odzieży. Na badanie pacjent powinien zabrać ze sobą dowód tożsamości, skierowanie na tomografię i jeśli posiada – wyniki poprzednich badań obrazowych danego obszaru ciała.

Przeciwwskazania do tomografii komputerowej.

Nie istnieją przeciwwskazania bezwzględne, czyli takie, które absolutnie wykluczają możliwość wykonania tomografii u danego pacjenta. Jest natomiast kilka przeciwwskazań względnych, które rozpatrywane są indywidualnie u każdego pacjenta. Przeciwwskazaniem do tomografii komputerowej, podobnie jak w przypadku wszystkich badań radiologicznych wykorzystujących promieniowanie jonizujące, jest ciąża. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy pacjentka znajduje się w stanie zagrożenia życia, badanie to jest konieczne do postawienia diagnozy i nie ma możliwości wykorzystania innej metody obrazowania.

Względnym przeciwwskazaniem do wykonania tomografii komputerowej z kontrastem jest nadczynność tarczycy. Jeśli taki pacjent koniecznie musi mieć wykonane CT z podaniem środka kontrastowego, wówczas oprócz skierowania należy również dostarczyć pisemną zgodę lekarza endokrynologa na podanie takiego środka. Warto również, żeby pacjent miał ze sobą aktualny wynik badania TSH. Przeciwwskazaniem względnym do podania kontrastu jest również wystąpienie w przeszłości reakcji alergicznej na podany środek cieniujący oraz niewydolność nerek. W razie konieczności wykonania tomografii komputerowej z kontrastem u tych pacjentów wskazane jest ich odpowiednie przygotowanie przez lekarza.