TK kręgosłupa – przebieg badania z kontrastem i bez kontrastu

Ból kręgosłupa jest częstą dolegliwością wśród Polaków. Może być on objawem procesów chorobowych kręgosłupa i z pewnością nie powinien być bagatelizowany. Wartościowym badaniem jest tomografia komputerowa kręgosłupa – szybka i łatwo dostępna metoda, umożliwiająca zdiagnozowanie m.in. urazów, zmian zwyrodnieniowych i nowotworowych.

Co to jest tomografia komputerowa kręgosłupa?

Tomografia komputerowa (TK, CT) kręgosłupa to badanie obrazowe, pozwalające na ocenę struktur kostnych i otaczających je tkanek przy użyciu promieniowania rentgenowskiego. TK charakteryzuje się wysoką rozdzielczością i możliwością uzyskania obrazów 2D oraz 3D, dzięki czemu jest dokładniejsza niż badanie RTG. Podczas badania pacjent znajduje się w pozycji leżącej na stole diagnostycznym, który będzie przesuwał się względem głównej części aparatu, zawierającej lampy rentgenowskie oraz detektory, które mają za zadanie odbierać wysłane promieniowanie. Aby prawidłowo odczytać wynik tomografii komputerowej kręgosłupa, należy zapoznać się ze sposobem identyfikacji kręgów. W opisie badania lekarz będzie posługiwał się oznaczeniami za pomocą odpowiednich liter i cyfr.

Oznaczenia skrótów w wyniki tomografu komputerowego kręgosłupa:

• litera C oznacza kręgi szyjne (od 1 do 7),
• litery Th – kręgi piersiowe (od 1 do 12),
• litera L – kręgi lędźwiowe (od 1 do 5),
• litera S – kręgi krzyżowe (od 1 do 5),
• litery Co – kręgi guziczne (od 1 do 5).

Sformułowania, które często pojawiają się w opisach TK kręgosłupa to m.in. osteofity, wypuklina, stenoza czy kręgozmyk. Osteofity to narośla kostne, które są objawem choroby zwyrodnieniowej. Wypuklina to wysunięcie się części krążka międzykręgowego (potocznie dysku), która może prowadzić do ucisku na worek oponowy. Stenoza oznacza zwężenie kanału kręgowego, a kręgozmyk to przemieszczenie się kręgów względem siebie.

Wskazania i przeciwwskazania do tomografii kręgosłupa

Tomografia komputerowa kręgosłupa może wykryć zarówno urazy, chorobę zwyrodnieniową, jak i zmiany nowotworowe czy choroby krążka międzykręgowego. Badanie kręgosłupa tomografem wykonuje się również przy powikłaniach pooperacyjnych oraz do zaplanowania sposobu leczenia pacjenta.

Przeciwwskazaniem do wykonania CT jest ciąża. Lekarz może jednak podjąć decyzję o konieczności wykonania tego badania w sytuacji, gdy pacjentka jest w stanie zagrożenia życia i badanie to jest niezbędne do postawienia diagnozy. Przeciwwskazaniami względnymi do tomografii komputerowej z kontrastem jest nadczynność tarczycy, niewydolność nerek oraz wystąpienie w przeszłości reakcji alergicznej na środek cieniujący. Pacjenci tacy wymagają specjalnego przygotowania i wcześniejszego wykonania badań laboratoryjnych.

Jak wygląda tomografia komputerowa kręgosłupa? TK kręgosłupa z kontrastem czy bez?

Większość tomografii kręgosłupa wykonuje się bez kontrastu. Środek kontrastowy można podać przy podejrzeniu zmian nowotworowych. Po wejściu do gabinetu pacjent zostanie poproszony o zdjęcie wszystkich metalowych elementów, które mogą znajdować się w badanym obszarze. Następnie należy położyć się na stole, który w trakcie badania będzie się powoli przesuwał. Jeśli ma zostać wykonane CT z kontrastem, pielęgniarka założy pacjentowi wenflon (wkłucie dożylne), do którego następnie przymocuje tzw. automatyczną strzykawkę – jest to urządzenie, które ma w odpowiednim momencie podać środek kontrastowy. Po zakończeniu badania, jeśli nie został podany kontrast, osoba badana może od razu opuścić placówkę. W przypadku badań przebiegających z wykorzystaniem środka cieniującego pacjent musi pozostać w poczekalni minimum 30 minut, w celu monitorowania jego stanu zdrowia pod kątem wystąpienia ewentualnych reakcji niepożądanych. Tomografia z kontrastem może być szkodliwa dla pacjenta w sytuacji, gdy wystąpi reakcja alergiczna na podany środek. Może ona objawiać się m.in. nudnościami, wymiotami, zaczerwienieniem w miejscu wkłucia, dusznościami czy uczuciem gorąca. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy je od razu zgłosić do osoby wykonującej badanie.

Jak się przygotować do CT kręgosłupa?

Przygotowanie do badania tomografii komputerowej kręgosłupa obejmuje założenie luźniejszych ubrań bez metalowych elementów (zamków, fiszbin). Jeśli pacjentka jest umówiona na badanie, a nie ma stuprocentowej pewności, że nie jest w ciąży, powinna wcześniej wykonać test ciążowy. W przypadku, gdy badanie ma zostać wykonane z kontrastem, na 6 godzin przed badaniem pacjent nie może jeść, ale powinien przyjmować duże ilości wody niegazowanej.
Na badanie należy zabrać ze sobą skierowanie, dowód tożsamości, wyniki badań laboratoryjnych w przypadku TK z kontrastem (obowiązkowo klirens kreatyniny eGFR – ocena wydolności nerek; poziom TSH – przy chorobach tarczycy) i wyniki poprzednich badań obrazowych oraz książeczkę zdrowia dziecka, gdy pacjent jest  niepełnoletni.

TK kręgosłupa – cena/refundacja, skierowanie

Tomografia komputerowa kręgosłupa jest bezpłatna w ramach ubezpieczenia w NFZ. Kwota, którą trzeba przeznaczyć na wykonanie prywatnie TK kręgosłupa, zależy od ilości odcinków, które należy zbadać, ponadto od tego, czy badanie zostanie wykonane z podaniem  kontrastu, a także od samej placówki diagnostycznej. Cena tomografii komputerowej kręgosłupa zazwyczaj mieści się w przedziale od 200 do 475 złotych. Skierowanie jest konieczne zarówno dla badań refundowanych, jak i tych opłacanych przez pacjenta.

Gdzie można wykonać tomografię kręgosłupa?

Badanie CT kręgosłupa można wykonać w Zakładzie Diagnostyki Obrazowej mieszczącym się np. w szpitalu posiadającym oraz w prywatnych placówkach diagnostycznych. Wiele z tych placówek posiada również umowę z  Narodowym Funduszem Zdrowia na realizowanie niektórych usług w ramach ubezpieczenia zdrowotnego.