Tomografia komputerowa (TK) głowy – wskazania do badania, interpretacja wyników prześwietlenia

Tomografia komputerowa głowy to metoda z wyboru w diagnostyce wielu chorób mózgu – dzięki temu, że wykonuje się ją bardzo szybko, stanowi podstawowe badanie np. przy podejrzeniu udaru. Jest to metoda nieinwazyjna i łatwo dostępna. Tomografię głowy można wykonać w większości szpitali, a także w wielu prywatnych placówkach.

Co wykrywa tomografia komputerowa głowy?

Istnieje wiele wskazań do wykonania tomografii głowy. Badanie to może wykryć udar mózgu, wodogłowie, ropień mózgu, a także zmiany nowotworowe. CT wykonuje się również po urazie głowy – badanie może wtedy wykazać złamania kości czaszki, krwotok czy obrzęk mózgu. Tomografię głowy (mózgu) można przeprowadzić również przy podejrzeniu padaczki i choroby Alzheimera. Często  powtarzane sformułowania znajdujące się w opisach badań TK głowy to m.in. torbiel, zmiana ogniskowa, cechy krwawienia czy cechy zaniku mózgu. Torbiele to zbiorniki płynowe, w większości niewymagające interwencji. Zmiana ogniskowa może oznaczać zarówno zmianę łagodną, jak i złośliwą, wymaga ona dalszej diagnostyki. Cechami krwawienia w TK są ogniska hiperdensyjne (na obrazie jaśniejsze od otaczających je tkanek), może im towarzyszyć efekt masy, czyli ucisk i przemieszczenie sąsiednich struktur – krwawienia mogą stanowić stan zagrożenia życia i wymagają interwencji. Cechy zaniku mózgu, szczególnie obejmujące płat skroniowy, są objawami choroby Alzheimera.

Tomografia komputerowa głowy – badanie z kontrastem, czy bez kontrastu?

TK głowy można wykonać zarówno z kontrastem, jak i bez kontrwastu. Wskazanie do tomografii głowy bez kontrastu stanowi m.in. podejrzenie udaru mózgu czy złamania kości czaszki. Badanie CT głowy z kontrastem wykonuje się natomiast przy podejrzeniu zmian nowotworowych. Przy podejrzeniu patologii naczyń (np. tętniaków) przeprowadza się tzw. angio-CT, czyli tomografię komputerową naczyń krwionośnych (po podaniu kontrastu).

Tomografia komputerowa jest dokładniejszym badaniem od zwykłego prześwietlenia (badania RTG głowy), ze względu na lepszą rozdzielczość i możliwość uzyskania obrazów w wielu płaszczyznach. W przypadku wielu schorzeń badaniem zamiennym dla tomografii może być rezonans magnetyczny. W trakcie jego wykonania pacjent nie może być jednak podłączony do aparatury podtrzymującej życie. Badanie rezonansu magnetycznego jest długim badaniem, dlatego nie wykonuje się go w stanach nagłych – w takiej sytuacji metodą z wyboru jest tomografia.

Jak wygląda badanie głowy tomografem komputerowym?

Tomografia komputerowa głowy to szybkie badanie – trwa od 5 do 10 minut w zależności od tego, czy zostanie podany kontrast. Przed badaniem należy zdjąć wszystkie metalowe elementy znajdujące się w okolicy głowy – biżuterię, aparaty słuchowe czy protezy zębowe. Jeśli ma zostać podany środek kontrastowy, to na badanie należy zgłosić się na czczo (nie jeść minimum 6 godzin przed badaniem), trzeba mieć przy sobie również aktualny wynik kreatyniny (ocena wydolności nerek, dzięki którym nastąpi wydalenie kontrastu z orgranizmu) i dodatkowo wynik TSH u pacjentów chorujących  na tarczycę. Oprócz wyników badan laboratoryjnych należy także zabrać dowód osobisty, skierowanie na badanie, ewentualne wyniki poprzednich badań obrazowych głowy oraz książeczkę zdrowia dziecka w przypadku pacjentów, którzy nie ukończyli 18 roku życia.

Po wejściu do gabinetu pacjent zostanie ułożony na stole diagnostycznym, który w trakcie badania będzie się powoli przesuwał. W przypadku TK z kontrastem przed rozpoczęciem skanowania pacjentowi zostanie założony wenflon, do którego następnie zostanie podłączona tzw. automatyczna strzykawka – zapewni ona podanie środka kontrastowego w odpowiednim momencie. Po badaniu stół zostanie opuszczony, aby pacjent mógł bezpiecznie zejść.

TK głowy – cena, skierowanie, refundacja przez NFZ

CT głowy jest badaniem refundowanym przez NFZ dla wszystkich osób posiadających powszechne ubezpieczenie zdrowotne. Badanie jest łatwo dostępne, możliwe do przeprowadzenia w większości szpitali. Na wykonanie tomografii można się również udać do prywatnych placówek diagnostycznych. Cena tomografii komputerowej głowy wykonywanej prywatnie zależy przede wszystkim od tego, czy zostanie podany kontrast – takie badania są zawsze droższe. Zwykle cena znajduje się w przedziale od 150 do 400 zł. Czas oczekiwania na wyniki tomografii głowy to 1 – 2 tygodnie. Zarówno do wykonywania tomografii komputerowej głowy w ramach NFZ, jak i w prywatnym zakresie, niezbędne jest posiadanie skierowania lekarskiego.

Jakie są przeciwwskazania do tomografii komputerowej głowy?

Głównym przeciwwskazaniem do wykonania CT głowy, jak i do każdego innego badania wykorzystującego promieniowanie jonizujące, jest ciąża. Dopuszczalne jest wykonanie tomografii w przypadku, gdy kobieta ciężarna znajduje się w stanie zagrożenia życia i badanie to jest konieczne do postawienia diagnozy. Przeciwwskazaniami względnymi do wykonania TK głowy z kontrastem jest niewydolność nerek, nadczynność tarczycy oraz wystąpienie w przeszłości reakcji alergicznej na kontrast. Jeśli u takich pacjentów konieczne jest wykonanie badania głowy z środkiem cieniującym, to muszą oni zostać odpowiednio przygotowani przez lekarza. W przypadku chorób tarczycy na badanie należy zabrać ze sobą wynik TSH.