Tomografia komputerowa (TK) głowy – wskazania do badania, interpretacja wyników prześwietlenia

Tomografia komputerowa (TK, CT) głowy to badanie obrazowe, które wykonuje się w celu zdiagnozowania i oceny stopnia rozległości zmian, jakie mogły wystąpić w tym obszarze pod wpływem urazu lub wystąpienia chorób neurodegradacyjnych. TK głowy jest często zalecanym badaniem po wystąpieniu omdlenia, nagłej utraty przytomności, czy pojawieniu się niedowładu części ciała. Jak wygląda TK głowy, jakie istnieją wskazania i przeciwwskazania do jej wykonania i czy tomografia głowy jest refundowana przez NFZ? Odpowiedzi na te pytanie znajdują się w poniższym artykule.

Tomografia komputerowa głowy to metoda z wyboru w diagnostyce wielu chorób mózgu – dzięki temu, że wykonuje się ją bardzo szybko, stanowi podstawowe badanie np. przy podejrzeniu udaru. Jest to metoda nieinwazyjna i łatwo dostępna. Tomografię głowy można wykonać w większości szpitali, a także w wielu prywatnych placówkach.

Co wykrywa tomografia komputerowa głowy?

Istnieje wiele wskazań do wykonania tomografii głowy. Badanie to może wykryć udar mózgu, wodogłowie, ropień mózgu, a także zmiany nowotworowe. CT wykonuje się również po urazie głowy – badanie może wtedy wykazać złamania kości czaszki, krwotok czy obrzęk mózgu. Tomografię głowy (mózgu) można przeprowadzić również przy podejrzeniu padaczki i choroby Alzheimera. Często  powtarzane sformułowania znajdujące się w opisach badań TK głowy to m.in. torbiel, zmiana ogniskowa, cechy krwawienia czy cechy zaniku mózgu. Torbiele to zbiorniki płynowe, w większości niewymagające interwencji. Zmiana ogniskowa może oznaczać zarówno zmianę łagodną, jak i złośliwą, wymaga ona dalszej diagnostyki. Cechami krwawienia w TK są ogniska hiperdensyjne (na obrazie jaśniejsze od otaczających je tkanek), może im towarzyszyć efekt masy, czyli ucisk i przemieszczenie sąsiednich struktur – krwawienia mogą stanowić stan zagrożenia życia i wymagają interwencji. Cechy zaniku mózgu, szczególnie obejmujące płat skroniowy, są objawami choroby Alzheimera.

Tomografia komputerowa głowy – badanie z kontrastem, czy bez kontrastu?

TK głowy można wykonać zarówno z kontrastem, jak i bez kontrwastu. Wskazanie do tomografii głowy bez kontrastu stanowi m.in. podejrzenie udaru mózgu czy złamania kości czaszki. Badanie CT głowy z kontrastem wykonuje się natomiast przy podejrzeniu zmian nowotworowych. Przy podejrzeniu patologii naczyń (np. tętniaków) przeprowadza się tzw. angio-CT, czyli tomografię komputerową naczyń krwionośnych (po podaniu kontrastu).

Tomografia komputerowa jest dokładniejszym badaniem od zwykłego prześwietlenia (badania RTG głowy), ze względu na lepszą rozdzielczość i możliwość uzyskania obrazów w wielu płaszczyznach. W przypadku wielu schorzeń badaniem zamiennym dla tomografii może być rezonans magnetyczny głowy. W trakcie jego wykonania pacjent nie może być jednak podłączony do aparatury podtrzymującej życie. Badanie rezonansu magnetycznego jest długim badaniem, dlatego nie wykonuje się go w stanach nagłych – w takiej sytuacji metodą z wyboru jest tomografia.

Jak wygląda badanie głowy tomografem komputerowym?

Tomografia komputerowa głowy to szybkie badanie – trwa od 5 do 10 minut w zależności od tego, czy zostanie podany kontrast. Przed badaniem należy zdjąć wszystkie metalowe elementy znajdujące się w okolicy głowy – biżuterię, aparaty słuchowe czy protezy zębowe. Jeśli ma zostać podany środek kontrastowy, to na badanie należy zgłosić się na czczo (nie jeść minimum 6 godzin przed badaniem), trzeba mieć przy sobie również aktualny wynik kreatyniny (ocena wydolności nerek, dzięki którym nastąpi wydalenie kontrastu z orgranizmu) i dodatkowo wynik TSH u pacjentów chorujących  na tarczycę. Oprócz wyników badan laboratoryjnych należy także zabrać dowód osobisty, skierowanie na badanie, ewentualne wyniki poprzednich badań obrazowych głowy oraz książeczkę zdrowia dziecka w przypadku pacjentów, którzy nie ukończyli 18 roku życia.

Po wejściu do gabinetu pacjent zostanie ułożony na stole diagnostycznym, który w trakcie badania będzie się powoli przesuwał. W przypadku TK z kontrastem przed rozpoczęciem skanowania pacjentowi zostanie założony wenflon, do którego następnie zostanie podłączona tzw. automatyczna strzykawka – zapewni ona podanie środka kontrastowego w odpowiednim momencie. Po badaniu stół zostanie opuszczony, aby pacjent mógł bezpiecznie zejść.

TK głowy – cena, skierowanie, refundacja przez NFZ

CT głowy jest badaniem refundowanym przez NFZ dla wszystkich osób posiadających powszechne ubezpieczenie zdrowotne. Badanie jest łatwo dostępne, możliwe do przeprowadzenia w większości szpitali. Na wykonanie tomografii można się również udać do prywatnych placówek diagnostycznych. Cena tomografii komputerowej głowy wykonywanej prywatnie zależy przede wszystkim od tego, czy zostanie podany kontrast – takie badania są zawsze droższe. Zwykle cena znajduje się w przedziale od 150 do 400 zł. Czas oczekiwania na wyniki tomografii głowy to 1 – 2 tygodnie. Zarówno do wykonywania tomografii komputerowej głowy w ramach NFZ, jak i w prywatnym zakresie, niezbędne jest posiadanie skierowania lekarskiego.

Jakie są przeciwwskazania do tomografii komputerowej głowy?

Głównym przeciwwskazaniem do wykonania CT głowy, jak i do każdego innego badania wykorzystującego promieniowanie jonizujące, jest ciąża. Dopuszczalne jest wykonanie tomografii w przypadku, gdy kobieta ciężarna znajduje się w stanie zagrożenia życia i badanie to jest konieczne do postawienia diagnozy. Przeciwwskazaniami względnymi do wykonania TK głowy z kontrastem jest niewydolność nerek, nadczynność tarczycy oraz wystąpienie w przeszłości reakcji alergicznej na kontrast. Jeśli u takich pacjentów konieczne jest wykonanie badania głowy z środkiem cieniującym, to muszą oni zostać odpowiednio przygotowani przez lekarza. W przypadku chorób tarczycy na badanie należy zabrać ze sobą wynik TSH.