RTG głowy (czaszka, oczodoły, stawy, nos) – wskazania i przeciwwskazania do badania

RTG (inaczej badanie rentgenowskie, rentgen lub prześwietlenie) to jedno z podstawowych badań zaliczanych do obszaru diagnostyki obrazowej. Jest to badanie szybkie i bezbolesne, a także łatwo dostępne. Bez problemu można je zrobić w większości szpitali. Zdjęcia RTG głowy wykonuje się najczęściej podczas diagnostyki pourazowej. Jakie są inne wskazania do przeprowadzenia badania oraz jak ono wygląda? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

Jakie są wskazania do badania głowy z użyciem RTG?

Wykonując badanie RTG głowy można uzyskać obraz czaszki, twarzoczaszki, kości nosa, oczodołów, żuchwy oraz stawów skroniowo-żuchwowych. Wskazaniem do rentgenu czaszki jest diagnostyka zwapnień wewnątrzczaszkowych oraz zniszczeń kostnych spowodowanych nowotworami, przykładowo szpiczakiem mnogim lub gruczolakiem przysadki. Prześwietlenie może także pokazać wady wrodzone, m.in. wgniecenie podstawy czaszki czy przetrwałe szwy. Zdjęcie rentgenowskie czaszki czasami wykonuje się również przy podejrzeniu zespołu pustego siodła tureckiego (choroba przysadki mózgowej), niemniej dokładniejszą metodą diagnostyczną tego schorzenia jest rezonans magnetyczny.

Zdjęcia RTG twarzoczaszki, w tym także kości nosa, należy wykonać w przypadku oceny struktur kostnych, mogących ulec uszkodzeniu podczas urazu, a także przy podejrzeniu zmian nowotworowych. Wskazaniem do wykonania RTG oczodołów jest konieczność zbadania ścian kostnych, podejrzenie obecności ciał obcych lub nieprawidłowych zwapnień. Przy odpowiednim ułożeniu głowy możliwe jest także zobrazowanie kanału wzrokowego. Wskazaniem do badania rentgenowskiego żuchwy są jej urazy oraz guzy. Zdjęcia RTG stawów skroniowo – żuchwowych wykonuje się w przypadku bólu, występowania trzasków lub trzeszczenia w momencie ruchów żuchwy, a także ograniczenia ruchomości w tym stawie.

Przeciwwskazania względne i bezwzględne do badania głowy z użyciem RTG?

Do wykonania badania RTG głowy istnieje tylko jedno przeciwwskazanie – ciąża. Stanowi ona przeciwwskazanie względne, co oznacza, że badanie rentgenowskie można wykonać tylko w sytuacji, gdy jest ono absolutnie niezbędne do zakończenia procesu diagnostycznego i nie da się zastąpić go innym badaniem, w którym nie wykorzystuje się promieniowania.

Jak wygląda badanie RTG głowy? Jak się do niego przygotować? Ile kosztuje rentgen głowy?

Badanie RTG głowy to proste i szybkie badanie, polegające na uzyskaniu obrazu danej części ciała, przy użyciu promieniowania rentgenowskiego. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, ponieważ zdjęć RTG głowy nie wykonuje się z kontrastem. Ważne jest natomiast, aby w trakcie badania pacjent nie miał na sobie biżuterii, spinek czy innych przedmiotów, mogących jakkolwiek zakłócić obraz. W zależności od badanego obszaru, ustalana jest właściwa pozycja, w jakiej powinien ułożyć się pacjent. Badanie może odbywać się zarówno w pozycji leżącej, jak i stojącej. Osoba przeprowadzająca działania diagnostyczne nie tylko wskazuje przyjęcie odpowiedniego ułożenia ciała, ale może także poprosić o wstrzymanie oddechu na czas robienia zdjęcia (kilka sekund). Pacjent na badanie zabiera ze sobą skierowanie lekarskie, dowód tożsamości, a także wyniki wcześniejszych badań obrazowych tego obszaru ciała. Skierowanie na badanie RTG, tak jak w przypadku każdego badania wykorzystującego promieniowanie – jest konieczne. Nie ma znaczenia, czy wykonywane jest w przypadku badań finansowanych przez NFZ, czy tych przeprowadzanych prywatnie.

RTG czy Tomografia komputerowa (CT)? Które badanie głowy pokaże więcej?

Istnieją różne wskazania do wykonania RTG i CT głowy. Badanie RTG jest metodą „z wyboru" przy diagnostyce złamań i nie jest przydatne w ocenie tkanek miękkich. Natomiast tomografia komputerowa jest najlepszą metodą diagnostyczną dla pacjentów po urazie czaszkowo – mózgowym, przy podejrzeniu krwiaków i krwawień, a także udarów oraz nowotworów. CT głowy można wykonać z podaniem środka kontrastowego, czyli substancji mającej na celu zwiększenie kontrastu pomiędzy tkankami. Umożliwia ona również diagnostykę takich schorzeń jak wodogłowie czy wady naczyniowe mózgu. Lekarz, podejmując decyzję, na jakie badanie skierować pacjenta, bierze pod uwagę wskazania do wykonania danej procedury, a także wielkość dawki promieniowania, na którą będzie narażony pacjent. CT charakteryzuje się dużo wyższą dawką promieniowania rentgenowskiego, ale jest to również metoda dokładniejsza i pozwalająca na ocenę schorzeń, które nie będą widoczne na zdjęciu RTG.

Czy badanie RTG głowy można wykonać w ciąży? O czym należy pamiętać?

Wykonanie prześwietlenia RTG głowy u kobiety w ciąży jest możliwe w sytuacji, gdy badanie to jest niezbędne do postawienia diagnozy i nie można go zastąpić inną metodą diagnostyczną. Lekarz kierujący na badanie powinien zawrzeć informację o ciąży pacjentki na skierowaniu. Dodatkowo zaraz po wejściu do pracowni rentgenowskiej, przed rozpoczęciem badania, pacjentka ma obowiązek poinformować osobę wykonującą badanie o tym, że jest ciąży. W trakcie wykonywania badania RTG u kobiety ciężarnej duże znaczenie mają osłony osobiste, które należy umieścić na brzuchu oraz miednicy pacjentki. Pozwolą one zmniejszyć dawkę promieniowania otrzymaną przez dziecko, które jest bardzo wrażliwe na szkodliwe działanie promieni rentgenowskich. Kobieta karmiąca piersią może mieć bez problemu wykonane prześwietlenie promieniami rentgenowskimi.