Płukanie zatok – jakie są wskazania do irygacji zatok przynosowych oraz w jaki sposób zrobić to w domu?
Katarzyna Deptuła

Płukanie zatok – jakie są wskazania do irygacji zatok przynosowych oraz w jaki sposób zrobić to w domu?

Płukanie zatok posiada wiele zalet – może być bezpiecznie stosowane przez dzieci (od 4. roku życia), kobiety w ciąży i karmiące piersią. Stanowi niefarmakologiczną metodę walki z katarem oraz zapaleniem zatok – pomaga zachować drożność przewodów nosowych i zatok oraz oczyścić z zakaźnej wydzieliny i innych zanieczyszczeń (patogenów czy alergenów). 

Płukanie zatok – co to jest za metoda? Jak oczyścić zatoki?

Płukanie zatok, inaczej irygacja zatok, to zabieg, który uchodzi za metodę bezpieczną. Można go przeprowadzać w domu, także u małych dzieci, u kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią. Służy oczyszczeniu zatok i udrożnieniu nosa. Jest metoda uzupełniająca dla alergików, osób z tendencją do nieżytów nosa czy zapalenia zatok. Teoretycznie zabieg ten można przeprowadzić z wykorzystaniem domowych przedmiotów i kuchennej płukanki do zatok, jednak w tym amatorskim wydaniu może zabraknąć precyzji wykonania takiej „aparatury” czy roztworu.

Sprawdź, zestawy do płukania zatok.

Płukanie zatok wodą utlenioną to metoda do stosowania w przypadku łagodnych zmian – wykorzystujemy tutaj działanie przeciwbakteryjne wody utlenionej, a sama metoda łagodzi objawy bólu zatok. Stanowi niejako alternatywę dla domowej płukanki z solą kuchenną.

Płukanie zatok – wskazania do stosowania

Płukanie zatok może być zarówno zabiegiem profilaktycznym, jak i skuteczną metodą łagodząca objawy kataru, nieżytu nosa czy zapalenia zatok przynosowych (zatoki szczękowe, zatoki czołowe, zatoki sitowe, zatoka klinowa).

Wśród chorób nosa i zatok, podczas których płukanie może okazać się skuteczne można wymienić:
•    ostre lub przewlekłe zapalenie zatok przynosowych o charakterze ostrym oraz przewlekłym,
•    nieżyt nosa w przebiegu infekcji (np. przeziębienia i grypy) lub alergii,
•    przed i po zabiegach chirurgicznych nosa i zatok,
•    po kontakcie z wysokim stężeniem pyłu i kurzu w powietrzu.

Jak często stosuje się płukanie zatok?

W celach złagodzenia objawów – w leczeniu objawowym – dwa razy dziennie, w celach profilaktycznych – raz dziennie.

Co daje płukanie zatok? Efekty irygacji zatok

Oczyszczanie zatok przy pomocy płukania usuwa zalegającą wydzielinę oraz alergeny i inne zabrudzenia, które gromadzimy w jamie nosowej wraz z każdym wdechem. Dodatkowo odpowiednio przygotowany roztwór do płukania zatok może pełnić funkcję nawilżającą i przeciwobrzękową. Stanowi uzupełnienie farmakoterapii zatok, ale także metodę profilaktyczną. Warto nadmienić, że płukanie zatok przeprowadza się niekiedy z użyciem leków gotowych – antybiotyków (często gentamycyny) czy sterydu (przeważnie deksametazonu).

Powiązane produkty

Zestaw do irygacji zatok

W skład zestawu do płukania zatok wchodzi butelka oraz saszetki:
•    butelka, irygator – często dostępna w dwóch rodzajach objętości – dla dziecka (ok. 120 ml) i dorosłego (najczęściej 240 ml),
•   saszetki z proszkiem – podstawowym składnikiem proszku jest chlorek sodu, który spełnia wymagania Farmakopei Europejskiej, ale bywają również dodatki, takie jak dwuwęglan sodu (soda oczyszczona). Wśród nowszych składników można wymienić ksylitol, który towarzyszy także wielu pastom do zębów bez fluoru. Składnikiem saszetek mogą być również mieszanki soli nieorganicznej, jak chlorek potasu, chlorek wapnia czy chlorek magnezu. 

Z powyższych składników można przygotować roztwór izotoniczny i hipertoniczny. Oprócz tego, że różnią się one stężeniem, to spełniają inne funkcje i posiadają odmienne właściwości:

  • Roztwór izotoniczny – nadaje się do oczyszczenia zatok i jamy nosowej z kurzu, pyłu, alergenów i zanieczyszczeń obecnych w powietrzu; dodatkowo nawilża błonę śluzową nosa, która może być przesuszona przez okres grzewczy, jak i może towarzyszyć nieżytowi bakteryjnemu. Stężenie tego typu roztworu jest zgodne ze stężeniem stężeniem fizjologicznym organizmu – 0,9% chlorku sodu. Po przygotowaniu jest go zdecydowanie więcej niż standardowej soli fizjologicznej dostępnej bez recepty.
  • Roztwór hipertoniczny – ma wyższe stężenie NaCl niż to, spotykane zwykle spotykane w organizmie – dzięki temu, że wywołuje różnicę w ciśnieniach osmotycznych może skutecznie zmniejszyć obrzęk i przeciwdziałać jego wystąpieniu.

Wg wytycznych większości producentów zastosowanie 1 saszetki da nam roztwór o stężeniu fizjologicznym, z kolei 2 saszetki na 1 butelkę – roztwór o wyższym stężeniu.

Jak poprawnie płukać zatoki? 

Wiemy, że taki zabieg możemy zrobić w domowych warunkach, z użyciem gotowych zestawów, jak i posiłkować się domową inwencją stworzenia takiego zestawu.

Należy jednak pamiętać, że butelka jest wprawdzie wielorazowego użytku, lecz nie powinna być rozszczelniona czy popękana, należy także sprawdzić przed użyciem, czy nie ma w niej resztek roztworu z poprzedniego płukania. Powinna posiadać miarkę, która umożliwi przygotowanie roztworu o pożądanym stężeniu (izotonicznego lub hipertonicznego).

Warte zauważenia jest również, że 1 butelka powinna być używana przez 1 osobę – podobną zasadę stosuje się w przypadku wszelkich preparatów – dzięki temu zmniejsza się ryzyko zakażenia innych domowników – poza tym, butelka dla dorosłego nie jest odpowiednia dla dziecka. Butelki należy odpowiednio myć – unikać silnych detergentów i mycia w zmywarce.

Irygacja zatok – przeciwwskazania, środki ostrożności, skutki uboczne przepłukiwania zatok

Płukanie zatok jest dobrze tolerowane, istnieją nieliczne przeciwwskazania do jego stosowania. Jest jednak kilka reguł związanych z irygacją jamy nosowej i zatok – z wykonywania tej czynności powinniśmy zrezygnować, jeśli:

  • występuje krwawienie z nosa, 
  • jesteśmy świeżo po operacji jamy nosowej lub zatok – płukanie zatok można rozpocząć średnio po 48–72 godzinach od operacji nosa w celu przeciwdziałania obrzękowi lub aby zmniejszyć obrzmienie (działanie to osiągane jest dzięki różnicy stężeń osmotycznych) – na wyraźne zlecenie lekarza prowadzącego,
  • mamy uszkodzona śluzówkę, z ranami, strupami,
  • płukania zatok nie powinni stosować pacjenci z zaburzeniami równowagi – płukaniu zatok towarzyszy bowiem zmiana ciśnienia w obrębie jamy nosowej, co może przekładać się na wystąpienie różnicy ciśnień w obrębie głowy i/lub bólu głowy,
  • nie stosuje się tej metody w momencie całkowitej blokady nosa – uniemożliwia to poprawny odpływ roztworu,
  • w przypadku towarzyszącej infekcji ucha czy uczuciu zatkanego ucha,
  • jeśli jesteśmy uczuleni na którykolwiek ze składników saszetki lub butelki (to akcesorium jest najczęściej pozbawione bisfenolu).

Zestaw do płukania zatok – na co warto zwrócić uwagę?

Do przygotowania roztworu do płukania zatok nie należy używać wrzącej wody lub zbyt gorącej, należy unikać również stosowania wody z kranu – najlepsza będzie przegotowana woda, odpowiednio ostudzona. Płukania zatok nie należy przeprowadzać bezpośrednio przed snem. Po płukaniu zatok nie należy wystawiać się od razu na chłodne temperatury – należy odczekać minimum godzinę.

Z praktycznych wskazówek warto wymienić:

  • po płukaniu nie należy przyjmować pozycji leżącej przez minimum godzinę,
  • po przeprowadzeniu płukania może wystąpić delikatne pieczenie w obrębie jamy nosowej,
  • większość butelek umożliwia przeprowadzenie irygacji łagodnej (grawitacyjnej) lub intensywnej (wykorzystującej ciśnienie ręczne) oraz przygotowanie dwóch rodzajów roztworów,
  • podczas płukania zatok należy wykorzystać całą zawartość przygotowanego roztworu, po połowie na każdy otwór nosowy; nie należy przechowywać przygotowanego roztworu, trzeba zużyć go od razu.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak poprawnie suplementować witaminę D?

    Witamina D3 odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, a jej prawidłowy poziom jest niezbędny dla zachowania zdrowia. Witamina D3 jest przede wszystkim znana z regulowania poziomu wapnia i fosforu, co warunkuje zachowanie zdrowych kości oraz zapobiega osteoporozie i krzywicy. Jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, krążenia i zachowania zdrowia psychicznego. Może być również pomocna w terapiach chorób skórnych. Pomimo że witamina D może być wytwarzana naturalnie w organizmie ludzkim poprzez syntezę skórną, często okazuje się to niewystarczające – wówczas należy rozpocząć jej suplementację.

  • Tabletki antykoncepcyjne jedno- i dwuskładnikowe – które wybrać? Jaka jest różnica?

    Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży. Występują głównie w dwóch rodzajach: tabletki jednoskładnikowe, które zawierają wyłącznie progestagen, oraz tabletki dwuskładnikowe – mają w składzie estrogen i progesteron. Które są skuteczniejsze? Jakie mają zalety i wady?

  • Omega-3 – właściwości, źródła, zapotrzebowanie na kwasy tłuszczowe omega-3

    Kwasy tłuszczowe omega-3 zaliczane są do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Nie są wytwarzane w organizmie, dlatego muszą być dostarczane wraz z dietą. Do najważniejszych kwasów omega-3 zalicza się: EPA, DHA i ALA. Kwasy omega-3 zwykle są stosowane w celu prewencji chorób sercowo-naczyniowych.

  • Jaka jest rola żywienia medycznego w chorobie nowotworowej?

    Optymalnie zbilansowana dieta u osób z chorobą nowotworową zmniejsza ryzyko rozwoju niedożywienia, co z kolei może ograniczać dolegliwości związane z chemio- i radioterapią czy występowanie powikłań pooperacyjnych. Wsparciem dla organizmu może być specjalne żywienie medyczne. Czym jest ten rodzaj żywności? Jakie ma zalety? Kiedy zacząć je stosować?

  • Nowe wytyczne w sprawie przyjmowania witaminy B6. Jak teraz ją dawkować?

    Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności wydał opinię naukową dotyczącą nowego schematu dawkowania witaminy B6. Badania EFSA wpłynęły na decyzję Zespołu ds. Suplementów Diety, o czym poinformował Główny Inspektorat Sanitarny. Jaka jest obecnie dopuszczalna maksymalna dawka witaminy B6, która może znaleźć się w suplementach diety?

  • Probiotyki i prebiotyki – kiedy je stosować? Czy trzeba to robić cały czas?

    Zgodnie z definicją Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz Światowej Organizacji Zdrowia probiotyki są żywymi mikroorganizmami, które przyjmowane w zalecanej i właściwej dawce przynoszą pozytywne rezultaty dla zdrowia gospodarza. Stosowanie probiotyków jest uznawane za bezpieczne i dobrze tolerowane.

  • Łupież w ciąży – przyczyny. Jak sobie radzić? Czym myć głowę?

    W okresie ciąży następuje szereg zmian w organizmie kobiety, np. zmiany hormonalne czy stres, które mogą prowadzić do pojawienia się łupieżu. Wówczas można rozpocząć samodzielną terapię poprzez stosowanie delikatnych dermokosmetyków o działaniu przeciwłupieżowym lub naturalnych metod, które mogą okazać się skuteczne i wystarczające. Jednak niekiedy pomimo stosowanych preparatów i kuracji przeciwłupieżowych problem nie znika. Należy wtedy skonsultować się z dermatologiem, znaleźć przyczynę choroby i dobrać właściwe leczenie.

  • Arginina – działanie, właściwości i efekty stosowania

    Arginina to aminokwas endogenny, którego najważniejszą rolą jest udział w syntezie tlenku azotu. Ma właściwości rozszerzające naczynia krwionośne i usprawniające przepływ krwi. Z tego względu korzystnie wpływa na funkcjonowanie serca i układu krążenia. Chętnie sięgają po nią również sportowcy oraz pacjenci z zaburzeniami erekcji. W jakich pokarmach znajduje się arginina? Kto powinien rozważyć jej suplementację i z jakimi potencjalnymi skutkami ubocznymi wiąże się przyjmowanie argininy?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.