ADHD u kobiet diagnozowane 5 lat później niż u mężczyzn. Jakie są konsekwencje późnej diagnozy?

Kobiety z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) otrzymują diagnozę średnio o pięć lat później niż mężczyźni. Dzieje się tak mimo tego, że objawy zaburzenia pojawiają się w podobnym wieku u obu płci. Opóźnienie rozpoznania może prowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych i społecznych.

1. Co pokazują badania dotyczące ADHD?
2. Dlaczego kobiety są diagnozowane później?
3. ADHD osób dorosłych – znaczenie dla opieki psychicznej i społecznej

Z tego artykułu dowiesz się, że:

• kobiety z ADHD są diagnozowane średnio o pięć lat później niż mężczyźni mimo podobnego wieku wystąpienia objawów;
• opóźniona diagnoza prowadzi do poważniejszych problemów emocjonalnych, społecznych i zawodowych u kobiet;
• ADHD u kobiet często przejawia się głównie w postaci deficytu uwagi, co sprawia, że objawy są mniej widoczne.

Dzięki temu artykułowi zrozumiesz, jak istotna jest wczesna diagnoza ADHD u kobiet oraz jakie kroki są potrzebne, aby poprawić identyfikację i leczenie tego zaburzenia.

Co pokazują badania dotyczące ADHD?

Badania zostały przeprowadzone przez zespół hiszpańskich psychiatrów i psychologów klinicznych. Celem autorów było ustalenie, czy istnieją istotne różnice kliniczne, funkcjonalne i dotyczące współwystępowania zaburzeń między kobietami i mężczyznami z ADHD w wieku dorosłym. Analizowano różne aspekty – nasilenie objawów ADHD, współwystępujące zaburzenia (depresja, zaburzenia lękowe), zażywanie substancji (alkoholu, tytoniu i narkotyków), funkcjonowanie psychospołeczne i niepełnosprawność.

Analizą objęto 900 dorosłych pacjentów (54,9% mężczyzn, 45,1% kobiet), a średnia wieku wynosiła 36,9 lat. Wszyscy uczestnicy zostali zdiagnozowani z ADHD po raz pierwszy w wyspecjalizowanym ośrodku w Barcelonie. Badacze oceniali moment diagnozy, nasilenie objawów, współistniejące zaburzenia psychiczne, funkcjonowanie psychospołeczne oraz jakość życia.

Wyniki obserwacji były niepokojące. Średni wiek diagnozy u kobiet wyniósł 28,96 lat, podczas gdy u mężczyzn 24,13 lat – różnica wyniosła zatem niemal pięć lat. Co istotne, wiek pojawienia się pierwszych objawów był zbliżony u obu płci, co sugeruje, że kobiety z ADHD przez długi czas pozostawały (pozostają) niezdiagnozowane.

W momencie postawienia diagnozy u kobiet obserwowano cięższe objawy. Panie gorzej radziły sobie w codziennym życiu oraz częściej cierpiały na depresję i zaburzenia lękowe. Autorzy podkreślają, że lata bez właściwej diagnozy sprzyjają narastaniu trudności emocjonalnych, społecznych i zawodowych. Z kolei mężczyźni częściej mieli problemy natury prawnej – aż 18,1% w porównaniu z 6,6% kobiet – i częściej zgłaszali problem z nadużywaniem alkoholu, tytoniu i marihuany.

Badacze zwrócili uwagę, że kobiety często trafiają do psychiatry dopiero wtedy, gdy ADHD zaczyna znacząco zaburzać ich codzienne funkcjonowanie, a zbyt długo ignorowane objawy prowadzą do narastającego stresu, wypalenia i wtórnych zaburzeń nastroju.

Dlaczego kobiety są diagnozowane później?

Badania pokazują, że ADHD w dzieciństwie występuje częściej u chłopców niż u dziewcząt – szacunkowy stosunek wynosi około 2:1 lub 3:1. Natomiast u dorosłych stosunek ten ulega zmianie. Wiele kobiet z ADHD może nie być zdiagnozowanych w dzieciństwie, ponieważ objawy u nich często są mniej wyraźne lub różnią się od typowych objawów u chłopców, co ma kluczowe znaczenie dla procesu diagnozy.

Badacze wskazują na kilka czynników stojących za tym zjawiskiem:

• u kobiet ADHD częściej występuje w postaci z przewagą deficytu uwagi, a nie nadpobudliwości, co sprawia, że objawy są mniej widoczne dla otoczenia – zamiast impulsywności pojawiają się roztargnienie, trudność w koncentracji czy zapominanie;
• wciąż funkcjonuje stereotyp, że ADHD dotyczy głównie chłopców i mężczyzn, co utrudnia rozpoznanie zaburzenia u dziewcząt i kobiet;
• zmiany hormonalne – szczególnie te związane z cyklem miesiączkowym – mogą maskować lub modyfikować objawy i w konsekwencji prowadzić do mylnych diagnoz, np. depresji lub zespołu napięcia przedmiesiączkowego;
• część kryteriów diagnostycznych i narzędzi oceny opracowano pierwotnie na podstawie badań męskich populacji, co powoduje, że u kobiet zaburzenie może nie zostać rozpoznane mimo obecności typowych objawów.

ADHD osób dorosłych – znaczenie dla opieki psychicznej i społecznej

Opóźniona diagnoza nie jest wyłącznie kwestią formalną. Kobiety z ADHD, które nie otrzymały pomocy w odpowiednim czasie, częściej zmagają się z obniżonym poczuciem własnej wartości, problemami zawodowymi, trudnościami w relacjach i współwystępowaniem depresji czy zaburzeń lękowych.

Zdaniem autorów badania konieczne są zmiany systemowe:

• wprowadzenie metod przesiewowych – zwłaszcza w szkołach i podstawowej opiece zdrowotnej;
• dostosowanie kryteriów diagnostycznych tak, aby uwzględniały różnice w objawach między kobietami i mężczyznami;
• szkolenie lekarzy, psychologów i pedagogów w zakresie rozpoznawania mniej oczywistych postaci ADHD.

Zwiększenie świadomości na temat odmiennych wzorców objawów ADHD u kobiet może skrócić czas diagnozy, poprawić jakość życia i zapobiec rozwijaniu się wtórnych zaburzeń psychicznych.