Przyczyny niedokrwistości u dzieci

Wszystko uzależnione jest od tego, jak duży jest ten niedobór. W przypadku małego niedoboru nie stwierdza się zwykle żadnych objawów. W przypadku niedoboru większego i zaczyna obserwować się osłabienie, jak również apatię, senność i rozdrażnienie. Dzieci mogą szybko się męczyć, mogą skarżyć się na bóle głowy oraz uczucie kołatania serca. Skóra dzieci z niedokrwistością z niedoboru żelaza jest blada, podobnie jak śluzówki jamy ustnej i spojówki. W czasie badania lekarskiego nad sercem lekarz często wysłuchuje szmer skurczów, typowe są kruche i łamliwe paznokcie, często zaczynają wypadać włosy, skóra jest sucha i szorstka, a w kącikach ust mogą pojawić się zajady. Często u dzieci tych obserwuje się zahamowanie przyrostu masy ciała i wzrostu oraz zdecydowanie większą zdolność do nawracających zakażeń.

Do rozpoznania wystarczy wykonanie badania morfologii krwi, w którym będzie można zaobserwować przede wszystkim obniżony poziom hemoglobiny i hematokrytu. Ponadto inne pomocne badania to poziom żelaza i ferrytyny (magazyn żelaza), który też będzie obniżony. Dochodzi natomiast do podwyższenia wskaźnika całkowitej zdolności wiązania żelaza, zwiększa się też wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego.

Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza polega na podawaniu preparatów żelaza we właściwie dobranej do wieku i masy ciała dziecka dawce. W czasie leczenia żelazem wskazane jest podawanie też witaminy C oraz B6, które ułatwiają przyswajanie żelaza. Należy spożywać też duże ilości mięs, ryb, warzyw i owoców, które są bogate w żelazo. Unikać natomiast należy mleka, mąki i kasz, które pogarszają wchłanianie żelaza. Zdarza się, że w czasie kuracji żelazem u dzieci może pojawić się biegunka lub odwrotnie – zaparcie, czasami obecne są też nudności, wymioty i bóle brzucha, a stolec może mieć czarne zabarwienie, co świadczy o tym, że żelazo jest przyjmowane regularnie. 

Innym rodzajem niedokrwistości u dzieci może być niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego i witaminy B12. Ten rodzaj niedokrwistości zalicza się do tzw. niedokrwistości megaloblastycznych, czyli takich, w przebiegu których krwinki czerwone mają dużą objętość.

Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego powstaje w sytuacji, kiedy powyższych witamin jest za mało. Niedobór witaminy B12 występuje zwykle wskutek niedostatecznej jej podaży w pokarmie (głównie w przypadku wegetarianizmu) lub też w przypadku zaburzonego jej wchłaniania w jelitach. Do zaburzeń wchłaniania witaminy B12 w jelitach dochodzi zwykle w przebiegu choroby Crohna, po resekcji jelit, w przypadku przewlekłego zapalenia trzustki lub też w zaburzeniach wydzielania tzw. czynnika wewnętrznego, który ułatwia wchłanianie witaminy B12. Do niedoboru kwasu foliowego może dojść u dziecka w okresie szybkiego wzrostu, w przypadku nieprawidłowej diety (niedożywienie, karmienie dziecka tylko kozim mlekiem), w przypadku zaburzeń wchłaniania (głównie dotyczących jelita cienkiego, zwykle w przebiegu celiakii) oraz w sytuacji, kiedy przyjmowane są niektóre leki (leki przeciwdrgawkowe jak fenytoina czy fenobarbital oraz cytostatyki – metotreksat). Na niedobór kwasu foliowego dość mocno narażone są wcześniaki, które mają niewielkie zapasy kwasu foliowego.

Przede wszystkim można zaobserwować bladożółte zabarwienie skóry. Dzieci mają zmniejszony apetyt, są rozdrażnione lub apatyczne. Ponadto można też stwierdzić brak przyrostu masy ciała oraz zahamowanie dojrzewania płciowego. W badaniu fizykalnym lekarz może czasami stwierdzić powiększoną wątrobę i śledzionę, jak również obrzęki czy cechy skazy krwotocznej. Zdarzają się też zaburzenia neurologiczne, charakterystyczny jest też czerwony, wygładzony język.

Rozpoznanie można postawić na podstawie morfologii krwi, w której stwierdzi się zwiększoną objętość krwinki czerwonej oraz zwiększoną średnią masę hemoglobiny w krwince czerwonej. Poza tym typowe jest obniżenie poziomu wit. B12 i kwasu foliowego w surowicy.

Leczenie niedokrwistości megaloblastycznej polega na ustaleniu właściwej diety oraz suplementacji witaminy B12 i kwasu foliowego. Profilaktyka niedoboru kwasu foliowego powinna natomiast obejmować głównie wcześniaki.

Zdecydowanie rzadziej u dzieci występują innego rodzaju niedokrwistości. Zalicza się do nich niedokrwistości aplastyczne, które spowodowane są zmniejszeniem liczby komórek macierzystych w szpiku kostnym i /lub zaburzeniem możliwości ich odnowy i różnicowania. Ponadto zdarzają się też niedokrwistości hemolityczne, czyli niedokrwistości mające związek z nadmiernym niszczeniem krwinek czerwonych pod wpływem różnych czynników, zarówno wrodzonych, jak i nabytych. Te rodzaje niedokrwistości są dużo groźniejsze, wymagają zdecydowanie bardziej specjalistycznego leczenia, czasami w ich przebiegu niestety zachodzi też potrzeba hospitalizacji.