Niska hemoglobina - przyczyny i objawy
Hemoglobina (w skrócie oznaczana Hb, Hgb) jest czerwonym barwnikiem krwi. Jest to białko zawarte w czerwonych krwinkach (erytrocytach). Jej głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu, w związku z tym dzieli się ją na hemoglobinę utlenowaną i nieutlenowaną. Cząsteczka hemoglobiny jest tetramerem złożonym z dwóch par podjednostek białkowych. Podjednostki te są oznaczane litrami z greckiego alfabetu, np.alfa. Wyróżnia się kilka rodzajów hemoglobin, między innymi jest to "zwykła" hemoglobina w krwinkach czerwonych ludzi dorosłych oraz hemoglobina płodowa, która ma zdecydowanie większe możliwości wiązania tlenu i dzięki temu jest w stanie pobrać tlen z krwi matki przez łożysko i dostarczyć go do tkanek płodu. Ponadto wyróżnia się też hemoglobinę glikowaną, do której przyłączona jest cząsteczka glukozy, jest ona czułym parametrem wykrywania podwyższonego poziomu glukozy w krwi i diagnozowania cukrzycy.
Jaką funkcję w organizmie pełni hemoglobina?
Hemoglobina jest białkiem, które wiąże tlen i transportuje go do tkanek. Wtedy mówi się o tzw. hemoglobinie utlenowanej (oksyhemoglobina). Przenosi też ona dwutlenek węgla, który jest usuwany z krążenia, jest to wtedy tzw. hemoglobina odtlenowana (karboksyhemoglobina).
Czy jest możliwe, aby hemoglobina miała nieprawidłową budowę?
Tak, wyróżnia się nieprawidłowo zbudowane hemoglobiny. Najczęstszą formą nieprawidłowo zbudowanej hemoglobiny jest hemoglobina sierpowatokrwinkowa, powstaje ona na skutek mutacji punktowej w jednym z łańcuchów hemoglobiny. Nieutlenowana hemoglobina sierpowatokrwinkowa zniekształca czerwone krwinki i tym samym doprowadza do rozwoju niedokrwistości (anemii) sierpowatej. Innym rodzajem nieprawidłowo zbudowanej hemoglobiny jest methemoglobina, która nie posiada zdolności przenoszenia tlenu.
Jakie są normy prawidłowego poziomu hemoglobiny w krwi?
Do oceny poziomu hemoglobiny służy badanie morfologii krwi, w którym ocenia się nie tylko poziom hemoglobiny, ale także inne parametry czerwonokrwinkowe, należą do nich hematokryt, poziom czerwonych krwinek (erytrocytów), średnie stężenie hemoglobiny w krwince, średnia masy hemoglobiny w krwince oraz średnia objętość krwinki czerwonej. Jeśli chodzi o prawidłowy poziom hemoglobiny, to jest on nieznacznie rożny dla kobiety i dla mężczyzny. Dla kobiety zakres norm hemoglobiny powinien mieścić się w granicach 12-16 g/ dl, zaś dla mężczyzny prawidłowy poziom hemoglobiny powinien wynosić 14-18 g/dl. Wartości te jednak mogą nieznacznie zmieniać się w zależności od laboratorium, w którym będzie wykonywane badanie.
Jakie są następstwa niskiego poziomu hemoglobiny?
Kiedy w morfologii krwi stwierdza się niski poziom hemoglobiny, prawdopodobnie u pacjenta będzie można rozpoznać niedokrwistość. Zwykle w przebiegu niedokrwistości, poza niskim poziomem hemoglobiny, w morfologii krwi stwierdza się również obniżony poziom hematokrytu oraz obniżoną ilość krwinek czerwonych, czyli erytrocytów.
Jakie są objawy niskiego poziomu hemoglobiny i towarzyszącej mu niedokrwistości?
Przede wszystkim pojawia się przewlekłe zmęczenie. Pacjent jest osłabiony, nawet najmniejszy wysiłek fizyczny, jak wejście po schodach, sprawia mu problem i powoduje zmęczenie. Ponadto, pojawiają się zawroty głowy, trudności z koncentracją i skupieniem uwagi, młodzież i dzieci zaczynają mieć znaczne problemy w nauce. Dodatkowo, skóra staje się blada, sucha. Zaczynają także wypadać włosy, paznokcie stają się miękkie i łatwo się łamią. W bardziej zaawansowanej niedokrwistości mogą nawet zdarzyć się omdlenia. Dodatkowo, pacjent zwykle bywa bardzo senny, potrzeba mu zdecydowanie więcej czasu na odpoczynek i regenerację sił niż osobie zdrowej. Pacjent często odczuwa uczucie szybkiego bicia serca, bowiem na skutek niedokrwistości pojawia się u niego także tachykardia (przyspieszona czynność serca), ciśnienie krwi jest zwykle niskie. Ponadto, zwłaszcza u dzieci, w czasie osłuchiwania serca może być słyszalny nad sercem szmer skurczowy, o różnym stopniu nasilenia.
Jakie są przyczyny niskiego poziomu hemoglobiny i tym samym do rozwoju niedokrwistości?
Bardzo często niedokrwistość pojawia się na skutek rożnego rodzaju niedoborów. Najczęstszym rodzajem niedokrwistości niedoborowej jest niedokrwistość z niedoboru żelaza, która jest typowa nie tylko dla ludzi dorosłych, ale także dla dzieci, w tym nawet dla niemowląt, głównie tych, które urodziły się przedwcześnie oraz dla tych, których matki w okresie ciąży były także leczone z powodu niedokrwistości z niedoboru żelaza. Ponadto, do rozwoju niedokrwistości mogą przyczynić się również krwotoki. Mówi się wtedy o niedokrwistości pokrwotocznej, którą z kolei można podzielić na niedokrwistość ostrą i przewlekłą. Do niedokrwistości pokrwotocznej ostrej dochodzi na skutek gwałtownej utraty krwi, np. w wyniku urazu czy ostrego krwawienia z przewodu pokarmowego (np. z pękniętych wrzodów trawiennych). Do niedokrwistości pokrwotocznej przewlekłej mogą np. doprowadzić stany zapalne jelit i regularne podkrwawianie ze zmienionej zapalnie błony śluzowej jelit.
Jak wygląda leczenie niedokrwistości?
Przede wszystkim w pierwszej kolejności należy usunąć przyczynę, która wywołuje niedokrwistość i powoduje, że w morfologii krwi jest zbyt niski poziom hemoglobiny. Poza tym, ponieważ najczęstszą przyczyną niskiego poziomu hemoglobiny i niedokrwistości są niedobory żelaza, należy do leczenia włączyć właściwy preparat żelaza. W warunkach ambulatoryjnych stosuje się żelazo w formie doustnej, w warunkach szpitalnych możliwe jest podawania żelaza w formie domięśniowej, obecnie też dostępne jest żelazo w formie dożylnej. W warunkach domowych, przy zażywaniu żelaza, dodatkowo warto jest stosować witaminę C, która ułatwia przyswajanie i wchłanianie żelaza.
Należy pamiętać, że gorsze samopoczucie, przewlekłe zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, gorsza pamięć i koncentracja, blada skóra oraz nadmierne wypadanie włosów i łamliwość paznokci powinny skłonić do wykonania morfologii krwi. Jest to proste badanie laboratoryjne, które poza byciem na czczo nie wymaga żadnego specjalnego przygotowania. Dzięki niemu lekarz jest w stanie stwierdzić niedokrwistość będącą sprawcą złego samopoczucia i jej skutecznie przeciwdziałać.
Podziel się:
