Gonartroza – przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby na zwyrodnienie stawu kolanowego

Gonartroza to inaczej zwyrodnienie stawu kolanowego. Charakteryzuje się występowaniem zmian degeneracyjnych chrząstki stawowej, uszkodzeń błony maziowej oraz obecnością zwiększonej ilości płynu wewnątrz stawu. Dotyczy zwłaszcza osób starszych. Prowadzi do szybkiej eksploatacji kolana i powoduje ból podczas najprostszych czynności, takich jak wchodzenie i schodzenie po schodach, chodzenie, wstawanie z niskich pozycji. 

Goanartroza – przyczyny

Zwyrodnienie kolana zostaje zapoczątkowane przez wzrost syntezy kolagenu. Jest to spowodowane wzmożoną aktywnością procesów naprawczych z udziałem komórek zwanych chondrocytami. W konsekwencji zostaje zaburzona równowaga pomiędzy procesem syntezy i procesem niszczenia chrząstki stawowej – w większości przypadków gonartroza to wynik opisywanego zużycia, degeneracji chrząstki.

U osób młodych zwyrodnienie stawu kolanowego może być rezultatem nagromadzonych mikrourazów, przedwczesnego zużycia i predyspozycji genetycznych.

Goanartroza – objawy zwyrodnienia stawu kolanowego

Niekiedy początkowe stadia zwyrodnienia kolana mogą być bezobjawowe. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do pojawiania się objawów w postaci:

• bólu kolana,
• ograniczenia zakresu ruchomości,
• obrzęku stawu,
• trudności z chodzeniem po schodach, bieganiem czy dynamiczną zmianą pozycji,
• osłabienia siły mięśni kolan,
• trzeszczenia, przeskakiwania i chrobotania w stawie podczas ruchu.

Warto zaznaczyć, że intensywność objawów gonartrozy jest uzależniona od zaawansowania schorzenia.

Goanartroza – diagnostyka

Diagnostyka przy podejrzeniu zwyrodnienia stawu kolanowego rozpoczyna się od przeprowadzenia szczegółowego wywiadu z pacjentem w celu zidentyfikowania potencjalnej przyczyny schorzenia. Taki sposób postępowania jest także pomocny w diagnostyce różnicowej – przy wykluczeniu lub potwierdzeniu innych chorób o podobnej symptomatologii. Następnie specjalista dokonuje badania przedmiotowego. Stosując szereg testów klinicznych, stara się uzyskać informację na temat mobilności, stabilności oraz ewentualnych nieprawidłowości związanych z funkcjonowaniem pozostałych struktur stawowych.

W dalszej kolejności diagnostyka zwyrodnienia stawów kolanowych obejmuje obrazowanie. Wykorzystuje się tutaj zdjęcia rentgenowskie, ultrasonografię, rezonans magnetyczny kolana. Powszechnie wykorzystywana przez specjalistów jest także 5-stopniowa skala Kellgren-Lawrence, która pomaga sklasyfikować uszkodzenia zgodnie z poziomem zaawansowania. 

Goanartroza – leczenie

Gonartroza – leczenie zachowawcze

Postępowanie zachowawcze w przypadku zwyrodnienia stawu kolanowego polega na odciążeniu stawu i rezygnacji z uprawiania sportu wiążącego się z dużym ryzykiem doznania kontuzji. Rekomenduje się redukcję masy ciała (w przypadku nadwagi i otyłości) oraz eliminację wszelkich czynników mogących przyspieszyć zmiany degeneracyjne w stawie. 

Goanartroza – leczenie farmakologiczne

Podstawą leczenia jest stosowanie środków farmakologicznych. Wykorzystuje się leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. W niektórych przypadkach stosuje się iniekcje dostawowe z kortykosteroidów, kwasu hialuronowego czy bogatopłytkowego osocza. Poleca się także suplementację środków wspomagających odbudowę chrząstki w postaci siarczanu chondroityny oraz innych produktów bogatych w siarkę.

Goanartroza – endoproteza kolana

Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe w kolanie czy obustronna gonartroza często wymuszają zabieg operacyjny, dyskwalifikując z możliwości skutecznego leczenia w formie zachowawczej. Najczęstszą, skuteczną interwencją jest całkowita alloplastyka stawu. Polega to na wszczepieniu nowego, sztucznego stawu. Innym rodzajem interwencji jest artroskopia pozwalająca na częściową naprawę uszkodzonych struktur. Nie w każdym przypadku jest to jednak możliwe. 

Dowiedz się więcej na temat wskazań do endoprotezoplastyki kolana i przebiegu zabiegu.

Zwyrodnienie stawu kolanowego – leczenie domowe (okłady, maści, napary, suplementy, aktywność fizyczna)

Leczenie domowe stawu zwyrodnienia stawu kolanowego również daje kilka możliwości. Nie można jednak kontynuować go bez zaczerpnięcia porady specjalisty.

Wśród babcinych sposobów na ból kolana, który może zmniejszyć obrzęk stawu kolanowego i złagodzić pozostałe cechy stanu zapalnego może okazać się okład z liści młodej kapusty. Należy dokładnie obłożyć nią powierzchnię kolana i pozostawić na kilkadziesiąt minut. Dobrze sprawdzi się również kąpiel w wodzie z dodatkiem soli Epsom, która wykazuje działania łagodzące. Powszechnie stosuje też się żele zawierające żywokost oraz okłady z samego żywokostu. Znane są przeciwzapalne właściwości kurkumy, ciemnej czekolady oraz rośliny o nazwie echinacea. Uwzględnienie ich w jadłospisie może pomóc złagodzić doskwierające objawy. 

Goanartroza – rehabilitacja przy zmianach zwyrodnieniowych w kolanie

Rehabilitacja w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego jest bardzo ważna, ponieważ ma kluczowe znaczenie w odbudowie funkcji kolana i redukcji dolegliwości bólowych. Fizjoterapia wykorzystywana jest nie tylko jako forma postępowania zachowawczego, ale także po interwencjach chirurgicznych w ramach rekonwalescencji i w celu szybszego powrotu do pełnej sprawności. Stosuje się zabiegi o działaniu przeciwzapalnym w postaci schładzania ciekłym azotem, laseroterapii czy oddziaływania polem magnetycznym.

Inną opcją jest elektrostymulacja funkcjonalna. Wykorzystuje się ją głównie po to, aby wyrównać istniejący dysbalans mięśniowy. W ten sposób stymuluje się mięśnie, które na skutek przyjmowania postawy adaptacyjnej, ulegają stopniowemu osłabieniu i zanikowi. Dodatkowo można wykorzystywać elektroterapię, używając prądów TENS, które wykazują działanie przeciwbólowe. 

Niekiedy zaleca się także wsparcie, umożliwiające odciążenie w postaci ortezy na zwyrodnienie stawu kolanowego. Na odciążenie pozwalają również terapia w basenie czy Nordic Walking. Bardzo często pacjenci pytają o możliwość jazdy na rowerze. Generalnie jest to aktywność, która obciąża stawy kolanowe, ale przy długim, forsującym wysiłku. Rozsądna jazda po równym terenie w wolnym tempie, nie powinna przyczynić się do pogłębienia objawów gonartrozy. 

Zwyrodnienie stawu kolanowego – ćwiczenia

Ćwiczenia na zwyrodnienie stawu kolanowego można wykonywać samodzielnie w domu, pomogą one złagodzić dolegliwości związane z gonartrozą. Przykłady:

1. Pozycja: stanie bokiem do ściany. Jedna kończyna dolna ugięta w stawie kolanowym i przytrzymywana ręką w okolicy stawu skokowego. Kończyna górna przeciwna oparta o ścianę. Ruch: polega na przyciąganiu pięty do pośladka. Doprowadza to do rozciągania mięśnia czworogłowego uda. Rozciąganie należy kontynuować kilka minut. 
2. Pozycja: leżenie tyłem, kończyna dolna ćwicząca wyprostowana. Przeciwna kończyna zgięta w stawie kolanowym i biodrowym. Stopa na podłożu. Ręce wzdłuż tułowia. Ruch: polega na wciskaniu pięty w podłoże przez 3-5 sekund, napinając mięśnie uda. Pozwala to na poprawę stabilizacji stawu kolanowego. Ćwiczenie wykonujemy w 2 seriach po 10 powtórzeń.
3. Pozycja: stanie tyłem do ściany. Pod kolanami zwinięty ręcznik, który umieszczamy między ścianą a ciałem pacjenta. Ruch: polega na jednoczesnym prostowaniu obydwu kolan, dociskając wałek do ściany. Jednorazowo napięcie należy utrzymać 5-6 sekund. Ćwiczenie wykonujemy 10 razy.
4. Pozycja: stanie przodem do stolika lub biurka. Ręce delikatnie oparte na jego powierzchni. Ruch: polega na wspinaniu na palce i utrzymaniu pozycji skrajnej przez 3-4 sekundy. Ćwiczenie wykonujemy w 2 seriach po 10 powtórzeń. 
5. Regularne wykonywanie ćwiczeń po konsultacji z terapeutą może pełnić funkcję profilaktyczną oraz leczenia zachowawczego zwyrodnienia stawu kolanowego.