Chrząstka stawowa – jakie pełni funkcje? Uszkodzenie i regeneracja chrząstki stawowej

Co to jest chrząstka stawowa? Jakie funkcje pełni?

Chrząstka stawowa jest niezwykle silną i elastyczną tkanką włóknistą, która pełni wiele funkcji. Pokrywa końce stawowe kości, które tworzą połączenia anatomiczne (przykładem może być staw kolanowy, w którym wymieniona tkanka pokrywa powierzchnie kości: piszczelowej, udowej oraz rzepki).

Chrząstka odpowiada po części za przechowywanie mazi stawowej. Przy obciążeniu danego stawu dochodzi do jej uwolnienia i rozprowadzenia na powierzchni opisywanej tkanki włóknistej, co chroni przed nadmierną eksploatacją elementów stawowych oraz pomaga utrzymać je w należytej kondycji. Amortyzacja jest więc jej główną funkcją, co pozwala na odciążenie układu kostno-stawowego podczas aktywności.

Uszkodzenie chrząstki stawowej – przyczyny

Z czasem tego typu obrażenia doprowadzają do zainicjowania procesów zwyrodnieniowych. Zubożenie warstwy chrząstki pokrywającej końce stawowe kości powoduje utratę ślizgu, amortyzacji, doprowadzając w konsekwencji do zwiększenia tarcia kostnego. Wywołuje to ból i silne dolegliwości znacząco utrudniające lub uniemożliwiające pacjentowi funkcjonowanie w codziennym życiu. 

Uszkodzenie chrząstki stawowej towarzyszy także schorzeniom takim jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czy zwyrodnienie stawu biodrowego (koksartroza). Proces ubożenia tej struktury wiąże się także z upływającym czasem i postępującą eksploatacją narządu ruchu człowieka.

Uszkodzenie chrząstki stawowej – objawy

Wśród najczęściej opisywanych objawów uszkodzenia chrząstki stawowej znajdują się:

• ból stawów – dolegliwości bólowe nasilają się podczas obciążenia (jednak często nie ustępują całkowicie w spoczynku),
• uczucie przeskakiwania, klikania w stawie, blokady,
• w zaawansowanych przypadkach może pojawiać się obrzęk prowadzący do zatarcia lub zniekształcenia obrysu połączeń stawowych,
• sztywność lub nawet całkowita, czasowa utrata możliwości wykonywania ruchów,
• ograniczenie zakresu ruchomości.

Intensywność oraz kompilacja wyżej wymienionych objawów jest uzależniona od wielu czynników. Wśród nich należy wymienić m.in. przyczynę uszkodzenia, stopień zaawansowania oraz lokalizację. 

Regeneracja chrząstki stawowej – styl życia i aktywność fizyczna

Bardzo ważne jest, aby – jeśli to konieczne – zredukować masę ciała i zmniejszyć tym samym obciążenia kierowane na układ kostno-stawowy. Korzystnie zadziała też zmniejszenie ilości czerwonego mięsa w diecie oraz tłuszczów zwierzęcych. Obligatoryjna jest aktywność fizyczna, której intensywność oraz rodzaj będą mocno zindywidualizowane pod kątem potrzeb konkretnego pacjenta. Bardzo wiele mówi się o dobroczynnym wpływie pokarmów zawierających siarkę oraz bogatych w kolagen. 

Regeneracja chrząstki stawowej – suplementacja

Suplementy wspomagające odbudowę chrząstki stawowej są dziś bardzo popularnym i dość skutecznym uzupełnieniem procesu leczenia. Siarczan glukozaminy jest jednym z takich preparatów. Glukozamina to aminocukier, naturalnie występujący w ludzkim organizmie, będący składnikiem tkanki łącznej. Uważa się, że może wspomagać regenerację chrząstki stawowej po uszkodzeniach. 

Kwas hialuronowy najczęściej podawany jest w postaci iniekcji. Podobnie jak poprzedni preparat, może być stosowany w celach profilaktycznych, zwłaszcza u sportowców i osób uprawiających wyczynowo sport. Pozwala on bowiem chronić przed pojawianiem się niekorzystnych zmian degeneracyjnych a w przypadku, kiedy już powstały, spowalnia tempo ich narastania. 

Siarczan chondroityny jest ważnym elementem budującym tkankę chrzęstną. Jest stosowany wspomagająco w leczeniu objawów choroby zwyrodnieniowej stawów. Jego właściwy poziom pozwala skutecznie zmniejszać tarcie powierzchni stawowych. 

Kolagen jest białkiem fibrylarnym naturalnie występującym w tkance łącznej. Jego zawartość spada wraz z wiekiem oraz zwiększoną aktywnością fizyczną. Występuje najczęściej pod postacią kapsułek lub rozpuszczalnego w wodzie proszku. 

Regeneracja chrząstki stawowej – fizjoterapia

Sposoby na odbudowę chrząstki stawowej to także domena fizjoterapii. Wyróżnia się wiele działań stosowanych zarówno w celach profilaktycznych, jak i leczniczych. Mowa tutaj o kąpielach siarkowych, kąpielach borowinowych, okładach z borowiny, stosowaniu ekspozycji na zmienne pole magnetyczne (magnetoterapii) czy stosowaniu krioterapii. Zabiegi fizykoterapeutyczne stosowane są zarówno u sportowców, u osób mało aktywnych, u których celem jest jedynie działanie analgetyczne czy jako forma wspomagania leczenia pooperacyjnego po zabiegach chirurgicznych. 

Przykładem może być jazda na rowerku stacjonarnym, co sprzyja kondycji stawów biodrowych, ćwiczenia w środowisku wodnym, wykorzystywanie systemów odciążających podczas rehabilitacji, stosowanie trakcji, budowanie gorsetu mięśniowego czy ćwiczenia izometryczne wskazanych przez terapeutę partii mięśniowych. Cały proces postępowania leczniczego uzależniony jest od stopnia uszkodzenia.