Ból kolana – przyczyny, diagnostyka, leczenie bólu w kolanie. Ćwiczenia na bolące kolana

Ból kolana – przyczyny bolącego kolana

Budowa kolana jest bardzo złożona. Predysponuje to do szybszego tempa eksploatacji tej struktury w porównaniu do innych elementów aparatu ruchu. Dodatkowo sprzyjać temu mogą takie czynniki, jak otyłość i/lub schorzenia metaboliczne, np. dna moczanowa. Bolące kolana to także częsta przypadłość osób podejmujących w sposób regularny aktywność fizyczną (kolano biegacza, kolano skoczka). 

Przeciążenia, niedostateczny czas regeneracji pomiędzy treningami, brak rozgrzewki czy też nieadekwatne obciążenia treningowe również mogą być przyczyną dolegliwości (np. ból kolana po bieganiu). Pojawiająca się pod kolanem torbiel Bakera, chondromalacja rzepki, zapalenie gęsiej stopki (objawem jest uciekające kolano) także mogą być powodem bólu kolan.

Ból kolana – urazy kolana 

Urazy mechaniczne powodujące bóle kolan to:
•    zwichnięcie rzepki, 
•    skręcenia kolana, 
•    zwichnięcie, stłuczenie kolana, 
•    zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL), 
•    pęknięta łąkotka. 

Jak rozpoznać uszkodzenie łąktoki? Najprostszym testem możliwym do samodzielnego wykonania jest test Childressa. Polega on na próbie przejścia kilku metrów, kucając. Pojawiający się ostry ból kolana może świadczyć o uszkodzeniu struktur łąkotkowych. 

Ból kolana – zwyrodnienie stawu kolanowego

Określona budowa kolana w połączeniu z częstymi urazami mogą przyspieszać procesy eksploatacji stawu. Równie mało sprzyjające są procesy zapalne oraz inne schorzenia metaboliczne, m. in. dna moczanowa. Konsekwencja mogą być zmiany zwyrodnieniowo–wytwórcze – może dochodzić nawet do zwyrodnienia stawu kolanowego – gonartrozy. Bardzo znamienne jest wówczas pojawianie się bólu kolana w nocy. 

Ból kolana – stan zapalny

Zapalenie stawu kolanowego to proces patologiczny, który może być efektem urazu, przeciążenia, toczącego się procesu chorobowego, jak np. gonartroza. Nieodłącznymi cechami takiego stanu są: bolące kolano, "ucieplenie" stawu, obrzęk, zaczerwienienie. 

Ból kolana – inne przyczyny

Ból w kolanie występuje także u osób mało aktywnych fizycznie. Najczęściej pojawia się u pracowników biurowych, zawodowych kierowców lub ludzi, których praca wymaga częstego zginania i prostowania w tym stawie (ból kolana przy zginaniu). Dolegliwości mają wówczas bardzo określony charakter. Ból kolana pojawia się przy siedzeniu, wstawaniu, przy wchodzeniu po schodach. 

Ból kolana może towarzyszyć również dzieciom. Jest to związane z aktywnością chrząstek nasadowych, które odpowiadają za wydłużanie kości. Takie przemijające bóle kolan u nastolatków nie są groźne i nie wymagają interwencji.

Ból kolana – diagnostyka bólu kolan

Proces diagnostyczny bóli kolan jest procesem kilkuetapowym:

1. Po pierwsze należy udać się do specjalisty. Na wstępie zostanie przeprowadzony wywiad, którego celem jest ustalenie przyczyn dolegliwości, ewentualnych predyspozycji i przebiegu dalszych działań diagnostyczno–terapeutycznych. 
2. W dalszej kolejności dokonuje się testów klinicznych, pomiaru zakresu ruchomości, oceny wzrokowej oraz palpacyjnej. 
3. Następnie w razie potrzeby pogłębienia diagnostyki, konieczności zróżnicowania bólu w kolanach stosuje się techniki obrazowania. Może to być ultrasonograf, zdjęcie rentgenowskie, tomograf komputerowy czy badanie rezonansu magnetycznego. 
4. W niektórych przypadkach istnieje konieczność zastosowania tzw. artroskopii zwiadowczej, co ma na celu dokładne uwidocznienie zmian, rewidując bezpośrednio wnętrze jamy stawowej. 

Ból kolana – leczenie bólu stawu kolanowego

Co na ból kolana? Jak większość procesów postępowania leczniczego, tak i w tym przypadku dokonuje się kwalifikacji albo do leczenia zachowawczego, albo do bardziej inwazyjnych metod chirurgicznych. W pierwszym przypadku jest to najczęściej wykorzystanie maści na ból kolana. Przy większych kontuzjach, mocno posuniętych procesach zapalnych podejmuje się bardziej zaawansowane działania. Mają one na celu intensyfikację zastosowanych procedur. Podaje się wówczas leki przeciwzapalne na ból kolana w formie doustnej lub iniekcji. W niektórych przypadkach możliwe jest dostawowe wstrzykiwanie preparatów zawierających kolagen.

Inną opcją jest ostrzyknięcie czynnikiem wzrostowym, jak bogatopłytkowe osocze. Takie procedury są przydatne w szczególności przy zwyrodnieniu stawów kolanowych czy w zapaleniu kolana. W momencie, kiedy mamy do czynienia z bardzo poważnymi urazami kolan, uszkodzeniami wymagającymi natychmiastowej interwencji, stosuje się zabiegi chirurgiczne. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku kilkutygodniowego braku skuteczności stosowania procedur zachowawczych. Wówczas, aby pozbyć się silnego, kłującego bólu w kolanie przeprowadza się metody artroskopowego usuwania zmian patologicznych (artroskopia stawu kolanowego). 

Ból kolana – fizjoterapia

Co na bolące kolana? Leczenie bólu kolana z wykorzystaniem fizjoterapii skupia się na łagodzeniu bólu, objawów zapalenia oraz przyspieszaniu procesów gojenia i regeneracji. Bardzo użyteczne jest zastosowanie zimnolecznictwa (krioterapia). Najczęściej takie zabiegi są osiągalne w każdym gabinecie rehabilitacji. Schładzanie miejscowe parami ciekłego azotu może być szczególnie skuteczne w przypadku urazów oraz zwyrodnienia kolana. Korzystnym działaniem odznacza się także ekspozycja na zmienne pole magnetyczne, laseroterapia, fonoforeza, fala uderzeniowa, presoterapia czy elektroterapia. 

Wśród popularnie stosowanych metod leczenia manualnego terapeuci wykorzystują suche igłowanie, hirudoterapię, flossing, masaż tkanek głębokich, elektroakupunkturę, terapię punktów spustowych, różnorakie formy oddziaływania na struktury powięziowe, terapię manualną, terapię Bowena i bardzo wiele innych. Zaleca się także rozsądne planowanie aktywności fizycznej, dobór odpowiedniego obuwia, redukcję masy ciała w przypadku wysokiego wskaźnika BMI. 

Ćwiczenia na ból w kolanie

Jak dbać o kolana? Odpowiedź jest bardzo prosta – poza przestrzeganiem zaleceń specjalistów, należy wykonywać odpowiednie ćwiczenia. Systematyczność w tym temacie pozwoli na uniknięcie urazów, kontuzji oraz opóźnienie eksploatacji struktur aparatu kostno–mięśniowo–stawowego. Przykładowy zestaw ćwiczeń, kiedy kolano boli to:

1. Pozycja leżenia na plecach, ręce ułożone w supinacji wzdłuż tułowia. Odcinek lędźwiowy przylega do podłoża. Kończyny dolne wyprostowane w kolanach, zgięte w stawach biodrowych do 90 stopni, stopy wycelowane w sufit. Ruch polega na naprzemiennym unoszeniu i opuszczaniu raz jednej, raz drugiej nogi, utrzymując przy tym cały czas napięcie mięśni brzucha. Ćwiczenie powtarzamy w 3 seriach po 15 razy.  
2. Pozycja stania w rozkroku nieco szerszym niż na szerokość bioder. Na poziomie kolan oraz stawów skokowych owinięte taśmy Thera Band. Ruch polega na wykonaniu półprzysiadu i wykonaniu rozciąganie taśm poprzez odwiedzenie w stawach biodrowych. Wykonujemy to powoli, starając się jak najmocniej zapracować mięśniami pośladkowymi. Następnie powrót do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie staramy się wykonać w 15 powtórzeniach, 3 serie. 
3. Pozycja stania w lekkim rozkroku. Ruch polega na powolnym wykonywaniu zakroku z opuszczeniem kolana na podłogę. Następnie powrót do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie stosujemy w 3 seriach po 15 powtórzeń.

Systematyczne wykonywanie takich ćwiczeń na kolano może być doskonałym „lekiem” na ból kolana oraz inne dolegliwości związane z tym stawem (ból za kolanem, ból kolan po rowerze, ból w kolanie po bieganiu).

Ból kolana – profilaktyka

Profilaktyka to przede wszystkim znajomość i unikanie przyczyn bóli kolan. Bardzo ważne jest zwracanie uwagi na pojawiające się dolegliwości podczas codziennych aktywności, nawet jeśli wydają się one niezbyt uciążliwe (ból kolan przy bieganiu, ból kolan po bieganiu, ból kolana od wewnętrznej strony, ból kolana po wewnętrznej stronie), gdyż mogą one oznaczać początek poważnej patologii. Istotne jest wspomniane wcześniej dbanie o utrzymywanie właściwej wagi, rozsądne planowanie aktywności fizycznej, unikanie sportów o wysokim ryzyku kontuzji. 

Domowe sposoby na ból kolana to okład z liści młodej kapusty, miejscowe schładzanie przez polewanie zimną wodą, czy też okłady woreczkami z lodem. Ulgę może przynieść stosowanie naparów o działaniu przeciwzapalnym, jak np. napój z jeżówki, kurkumy. Wykorzystanie bandaży elastycznych, żelowych opatrunków chłodzących również może być bardzo pomocne. Niekiedy rolę leku przeciwbólowego może częściowo spełnić okład borowinowy stosowany na stawy kolanowe. Duża dostępność w aptekach oraz sklepach medycznych, dokładna instrukcja co do zastosowania w domu stanowią duże ułatwienie.