Hirudoterapia – na co pomaga leczenie pijawkami? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu hirudeterapii

Co to jest hirudoterapia?

Mówi się nie tylko o miejscowym, ale także o mocno ogólnoustrojowym działaniu hirudoterapii. Pijawki przeznaczone do celów terapeutycznych pochodzą najczęściej ze specjalnie wyselekcjonowanych źródeł hodowlanych. W warunkach naturalnych występują one w wodach słodkich. Ze względu na możliwość przenoszenia chorób pasożytniczych, bakteryjnych i innych, pijawki lecznicze muszą pochodzić jedynie ze ściśle określonych, zakontraktowanych adekwatnymi zezwoleniami hodowli. Wśród bardzo popularnych zastosowań wymienia się leczenie pijawkami żylaków.

Jak działa hirudoterapia?

Niegdyś uważano, że stawianie pijawek pozwala na pozbycie się z organizmu „zepsutej krwi”, co oczywiście jest nieprawdą. Dziś na podstawie przeprowadzonych badań wiadomo na pewno, że chodzi o dobroczynny wpływ substancji zawartych w ślinie pijawki lekarskiej. Mowa o hirudynie.

Na co pomagają pijawki? Jakie są wskazania do hirudoterapii?

Leczenie pijawkami obejmuje bardzo wiele wskazań terapeutycznych. Wśród nich można wyróżnić:

• nadciśnienie tętnicze,
• podwyższony poziom cholesterolu,
• impotencję,
• cukrzycę,
• hemoroidy,
• wspomaganie leczenia przy przeszczepach skóry,
• bóle głowy,
• owrzodzenie żołądka i dwunastnicy,
• alergie,
• niektóre schorzenia o podłożu psychicznym (nerwice, depresje),
• choroby zakrzepowo–zatorowe,
• schorzenia układu moczowo–płciowego.

Zastosowanie pijawek lekarskich odbywa się także w wielu innych schorzeniach, przy których ich wykorzystanie mogłoby wydawać się nieoczywiste. Pijawki stosuje się na chorą wątrobę, na żylaki, na łuszczycę, a w przypadku chorób endokrynologicznych – na tarczycę. Ze względu na przeciwzapalne i przeciwbólowe działanie uwalnianych substancji taki sposób leczenia może przynieść rezultaty jako jedna ze składowych postępowania przy przepuklinach kręgosłupa, rwie kulszowej czy zapaleniu korzonków nerwowych. Pijawki leczą także choroby neurodegeneracyjne, pomagają na obrzęki i są wykorzystywane w medycynie estetycznej.

Jakie są przeciwwskazania do hirudoterapii?

Przeciwwskazania do leczenia pijawkami dzielą się na względne oraz bezwzględne. W tej drugiej kategorii jakiekolwiek rozważania co do ewentualnego zastosowania pijawek lekarskich po prostu nie mogą mieć miejsca.

Do względnych przeciwwskazań hirudoterapii zaliczamy:

• stany obniżonego ciśnienia krwi,
• stosowanie wielu różnych środków farmakologicznych jednocześnie (np. leków przeciwzapalnych, substancji powodujących rozrzedzenie krwi np. kwasu acetylosalicylowego),
• skłonność do krwawień,
• nadżerkowe zapalenie śluzówki żołądka,
• uczulenie na proteiny,
• wiek poniżej 10 r.ż.

Bezwzględne przeciwwskazania to:

• ciąża,
• stany ciężkiego niedożywienia, anemia,
• choroby przebiegające związane z upośledzeniem krzepnięcia krwi, hemofilia,
• menstruacja,
• zakażenie wirusem HIV,
• czynna gruźlica,
• gorączka.

Zastosowanie tego typu leczenia wymaga szczególnej uwagi u osób ze schorzeniami o podłożu psychicznym, takimi jak depresja czy nerwica, mimo że nie stanowią one ścisłego przeciwwskazania. 

Hirudoterapia – jak wygląda zabieg? Gdzie stawiane są pijawki?

Zabieg wykonuje specjalnie uprawniony i przeszkolony hirudoterapeuta, trzeba bowiem wiedzieć, gdzie stawiać pijawki. Odpowiednie kwalifikacje są istotne z uwagi na konieczność precyzyjnej znajomości anatomii ludzkiego organizmu oraz patofizjologicznego podłoża schorzeń, w których pijawki lekarskie mają zastosowanie. Również sam sposób obchodzenia się z tymi stworzeniami ma znaczenie w odniesieniu do skuteczności terapii. Bardzo ważne jest także samo przygotowanie pacjenta w domu.

Po umieszczeniu przez terapeutę pijawki w wyznaczonym miejscu na skórze, zaczyna się procedura zabiegu. Następnie pijawka przegryza skórę i rozpoczyna jednorazowe wysysanie kilkunastu mililitrów krwi z jednoczesnym uwalnianiem do krwiobiegu pacjenta wspomnianych wcześniej substancji o dobroczynnym działaniu. Procedura trwa zwykle godzinę lub dłużej. Odstęp pomiędzy poszczególnymi sesjami trwa najczęściej tydzień.

Punkty przystawiania pijawek są zależne od rodzaju schorzenia, z jakim zgłosił się pacjent. Przykładowo może to być łokieć, kolano, łydka czy broda. Warto pamiętać, że miejsca owłosione czy brudne będą utrudniać proces. Po zakończonej terapii zwierzęta są usuwane i traktowane jako odpad medyczny. W żadnym przypadku nie można ich wykorzystać ponownie. Rany po pijawkach należy leczyć, zakładając jałowy opatrunek po wcześniejszej dezynfekcji powierzchni skóry. 

Leczenie pijawkami – cena

Leczenie pijawkami pomaga na bardzo wiele schorzeń i dolegliwości. Cena sesji hirudoterapii to najczęściej około 100 zł, choć zazwyczaj jest ona uzależniona od ilości pijawek i zużytych środków opatrunkowych. 

Jakie są skutki uboczne hirudoterapii?

Jak każdy rodzaj terapii, leczenie pijawkami wiąże się z ryzykiem skutków ubocznych. Możliwe powikłania hirudoterapii to przede wszystkim zakażenie bateryjne drobnoustrojami z rodzaju Aeromonas. Wówczas pojawia się biegunka, wymioty, pęcherze na skórze, gorączka. Wymienione objawy mogą wystąpić przy upośledzonej odporności lub w przypadku wątpliwości co do pochodzenia pijawek. Możliwe są także reakcje alergiczne, swędzenie lub krwiaki.

Podczas terapii bardzo ważna jest suplementacja  (magnez i potas), ponieważ utrzymujące się po zabiegu krwawienie może powodować spadek zawartości hemoglobiny, co może z kolei skutkować anemią. Przystawianie pijawek może pozostawiać niewielkie blizny. Warto o tym pamiętać, szczególnie w przypadku terapii w widocznych miejscach. Zazwyczaj szybko dochodzi do zagojenia, ale nie jest to regułą.