Hirudoterapia – na co pomaga leczenie pijawkami? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu hirudeterapii
Mateusz Burak

Hirudoterapia – na co pomaga leczenie pijawkami? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu hirudeterapii

Hirudoterapia jest metodą leczenia wykorzystującą żywe organizmy. Chodzi konkretnie o pijawki lekarskie, z łac. hirudo medicinalis, chociaż na świecie wykorzystuje się także inne gatunki tych stworzeń. Mimo, że sposób leczenia znany jest od bardzo dawna, to oficjalnie przyjęto tę metodę w 2005 r. Wskazania do leczenia pijawkami są bardzo szerokie, obejmują m. in. bóle głowy, nadciśnienie, cukrzycę, alergie, impotencję czy choroby tarczycy. Jak wygląda zabieg hirudoterapii? Jakie mogą wystąpić powikłania?

Co to jest hirudoterapia?

Mówi się nie tylko o miejscowym, ale także o mocno ogólnoustrojowym działaniu hirudoterapii. Pijawki przeznaczone do celów terapeutycznych pochodzą najczęściej ze specjalnie wyselekcjonowanych źródeł hodowlanych. W warunkach naturalnych występują one w wodach słodkich. Ze względu na możliwość przenoszenia chorób pasożytniczych, bakteryjnych i innych, pijawki lecznicze muszą pochodzić jedynie ze ściśle określonych, zakontraktowanych adekwatnymi zezwoleniami hodowli. Wśród bardzo popularnych zastosowań wymienia się leczenie pijawkami żylaków.

Jak działa hirudoterapia?

Niegdyś uważano, że stawianie pijawek pozwala na pozbycie się z organizmu „zepsutej krwi”, co oczywiście jest nieprawdą. Dziś na podstawie przeprowadzonych badań wiadomo na pewno, że chodzi o dobroczynny wpływ substancji zawartych w ślinie pijawki lekarskiej. Mowa o hirudynie.

Hirudyna wykazuje działanie antykoagulacyjne, czyli zmniejszające krzepnięcie krwi. Pozostała mieszanina wytwarzanych przez nie związków wykazuje także działanie analgetyczne (przeciwbólowe). Enzymy uwalniane przez pijawkę mają także działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne, wyrównujące ciśnienie krwi. Według najnowszych badań taki sposób leczenia może w przyszłości znacząco przysłużyć się w walce z chorobami zakrzepowymi i nowotworami (udowodniono działanie rozszerzające naczynia krwionośne, antykoagulacyjne i przeciwchemczne).

Powiązane produkty

Na co pomagają pijawki? Jakie są wskazania do hirudoterapii?

Leczenie pijawkami obejmuje bardzo wiele wskazań terapeutycznych. Wśród nich można wyróżnić:

  • nadciśnienie tętnicze,
  • podwyższony poziom cholesterolu,
  • impotencję,
  • cukrzycę,
  • hemoroidy,
  • wspomaganie leczenia przy przeszczepach skóry,
  • bóle głowy,
  • owrzodzenie żołądka i dwunastnicy,
  • alergie,
  • niektóre schorzenia o podłożu psychicznym (nerwice, depresje),
  • choroby zakrzepowo–zatorowe,
  • schorzenia układu moczowo–płciowego.

Zastosowanie pijawek lekarskich odbywa się także w wielu innych schorzeniach, przy których ich wykorzystanie mogłoby wydawać się nieoczywiste. Pijawki stosuje się na chorą wątrobę, na żylaki, na łuszczycę, a w przypadku chorób endokrynologicznych – na tarczycę. Ze względu na przeciwzapalne i przeciwbólowe działanie uwalnianych substancji taki sposób leczenia może przynieść rezultaty jako jedna ze składowych postępowania przy przepuklinach kręgosłupa, rwie kulszowej czy zapaleniu korzonków nerwowych. Pijawki leczą także choroby neurodegeneracyjne, pomagają na obrzęki i są wykorzystywane w medycynie estetycznej.

Jakie są przeciwwskazania do hirudoterapii?

Przeciwwskazania do leczenia pijawkami dzielą się na względne oraz bezwzględne. W tej drugiej kategorii jakiekolwiek rozważania co do ewentualnego zastosowania pijawek lekarskich po prostu nie mogą mieć miejsca.

Do względnych przeciwwskazań hirudoterapii zaliczamy:

  • stany obniżonego ciśnienia krwi,
  • stosowanie wielu różnych środków farmakologicznych jednocześnie (np. leków przeciwzapalnych, substancji powodujących rozrzedzenie krwi np. kwasu acetylosalicylowego),
  • skłonność do krwawień,
  • nadżerkowe zapalenie śluzówki żołądka,
  • uczulenie na proteiny,
  • wiek poniżej 10 r.ż.

Bezwzględne przeciwwskazania to:

  • ciąża,
  • stany ciężkiego niedożywienia, anemia,
  • choroby przebiegające związane z upośledzeniem krzepnięcia krwi, hemofilia,
  • menstruacja,
  • zakażenie wirusem HIV,
  • czynna gruźlica,
  • gorączka.

Zastosowanie tego typu leczenia wymaga szczególnej uwagi u osób ze schorzeniami o podłożu psychicznym, takimi jak depresja czy nerwica, mimo że nie stanowią one ścisłego przeciwwskazania. 

Hirudoterapia – jak wygląda zabieg? Gdzie stawiane są pijawki?

Zabieg wykonuje specjalnie uprawniony i przeszkolony hirudoterapeuta, trzeba bowiem wiedzieć, gdzie stawiać pijawki. Odpowiednie kwalifikacje są istotne z uwagi na konieczność precyzyjnej znajomości anatomii ludzkiego organizmu oraz patofizjologicznego podłoża schorzeń, w których pijawki lekarskie mają zastosowanie. Również sam sposób obchodzenia się z tymi stworzeniami ma znaczenie w odniesieniu do skuteczności terapii. Bardzo ważne jest także samo przygotowanie pacjenta w domu.

Na dwa dni przed zjawieniem się w gabinecie kategorycznie zabrania się spożywania aromatycznych przypraw (kurkuma, czosnek, curry). Niewskazane jest także picie alkoholu oraz stosowanie kosmetyków, których zapach może stanowić przeszkodę w przystawieniu i przyssaniu pijawki. Dodatkowo należy ogrzać skórę ciepłą wodą, ponieważ chłód odstrasza te zwierzęta.

Po umieszczeniu przez terapeutę pijawki w wyznaczonym miejscu na skórze, zaczyna się procedura zabiegu. Następnie pijawka przegryza skórę i rozpoczyna jednorazowe wysysanie kilkunastu mililitrów krwi z jednoczesnym uwalnianiem do krwiobiegu pacjenta wspomnianych wcześniej substancji o dobroczynnym działaniu. Procedura trwa zwykle godzinę lub dłużej. Odstęp pomiędzy poszczególnymi sesjami trwa najczęściej tydzień.

Punkty przystawiania pijawek są zależne od rodzaju schorzenia, z jakim zgłosił się pacjent. Przykładowo może to być łokieć, kolano, łydka czy broda. Warto pamiętać, że miejsca owłosione czy brudne będą utrudniać proces. Po zakończonej terapii zwierzęta są usuwane i traktowane jako odpad medyczny. W żadnym przypadku nie można ich wykorzystać ponownie. Rany po pijawkach należy leczyć, zakładając jałowy opatrunek po wcześniejszej dezynfekcji powierzchni skóry. 

Leczenie pijawkami – cena

Leczenie pijawkami pomaga na bardzo wiele schorzeń i dolegliwości. Cena sesji hirudoterapii to najczęściej około 100 zł, choć zazwyczaj jest ona uzależniona od ilości pijawek i zużytych środków opatrunkowych. 

Jakie są skutki uboczne hirudoterapii?

Jak każdy rodzaj terapii, leczenie pijawkami wiąże się z ryzykiem skutków ubocznych. Możliwe powikłania hirudoterapii to przede wszystkim zakażenie bateryjne drobnoustrojami z rodzaju Aeromonas. Wówczas pojawia się biegunka, wymioty, pęcherze na skórze, gorączka. Wymienione objawy mogą wystąpić przy upośledzonej odporności lub w przypadku wątpliwości co do pochodzenia pijawek. Możliwe są także reakcje alergiczne, swędzenie lub krwiaki.

Podczas terapii bardzo ważna jest suplementacja  (magnez i potas), ponieważ utrzymujące się po zabiegu krwawienie może powodować spadek zawartości hemoglobiny, co może z kolei skutkować anemią. Przystawianie pijawek może pozostawiać niewielkie blizny. Warto o tym pamiętać, szczególnie w przypadku terapii w widocznych miejscach. Zazwyczaj szybko dochodzi do zagojenia, ale nie jest to regułą.

  1. S. Whitaker, D. Izadi, D. W. Oliver i in., Hirudo Medicinalis and the plastic surgeon, „Br J Plast Surg” 2004, nr 57, s. 348–353.
  2. I. S. Whitaker, J. Rao, D. Izadi, P. E. Butler, Historical article: hirudo medicinalis: ancient origins of, and trends in the use of medicinal leeches throughout history, „Br J Oral Maxillofac Surg” 2004, nr 42, s. 133–137.
  3. H. Dziel, Hirudoterapia w teorii i praktyce, „Naturoterapia w praktyce” 2017, nr 2.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

    Ospa wietrzna, nazywana potocznie wiatrówką, jest wysoce zakaźną chorobą o etiologii wirusowej. Wywoływana jest przez wirusa Varicella-zoster virus (VZV), który jest identyczny z wirusem półpaśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Jak rozpoznać chorobę, ile trwa, jak ją leczyć i jakie mogą być powikłania ospy?

  • Rwa kulszowa (ischialgia). Przyczyny, objawy i leczenie.

    Rwa kulszowa jest schorzeniem zaliczanym do tzw. „zespołów korzeniowych”, jej przyczyną jest podrażnienie lub uszkodzenie korzeni nerwów rdzeniowych lub nerwu korzeniowego. Głównym objawem ischialgii jest ból dolnej części pleców promieniujący od okolicy lędźwiowo–krzyżowej do pośladka, a także dalej wzdłuż kończyny dolnej, sięgając nawet do stopy. Leczenie  obejmuje łagodzenie objawów bólowych przy pomocy metod farmakologicznych oraz zabiegów fizjoterapeutycznych. 

  • Marihuana medyczna – na czym polega leczenie konopiami?

    U schyłku okresu PRL, w 1985 roku, wprowadzono przepisy karne, które zakazały używania w Polsce marihuany. Kontrowersje wywoływał pogląd, że wykorzystanie tej substancji do celów medycznych stało się również niedostępne, a wręcz karalne. Dopiero po 32 latach (w 2017 roku) stworzono przepisy, które formalnie zezwoliły na legalne wprowadzanie marihuany do obrotu jako surowca farmaceutycznego, a także na zastosowanie jej w leczeniu i łagodzeniu objawów towarzyszących określonym chorobom. Co warto wiedzieć o marihuanie medycznej?

  • Owsiki – przyczyny, objawy i leczenie owsicy u dorosłych i dzieci

    Owsica to choroba pasożytnicza, która może dotyczyć osób w każdym wieku. Dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym, żlobkowym i szkolnym, natomiast wśród dorosłych największe ryzyko zachorowania występuje u osób przebywających i pracujących w domach opieki lub zakładach karnych oraz opiekujących się dziećmi. Leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwpasożytniczych oraz przestrzeganiu zasad higieny osobistej. 

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    Kolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Nadmiar antyoksydantów wywołuje raka?

    Nowe badanie wykazało, że przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E, aktywują mechanizm stymulujący wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, pomagając im rosnąć i dawać przerzuty. Naukowcy twierdzą, że ich odkrycia podkreślają potencjalne ryzyko przyjmowania suplementów przeciwutleniających wtedy, gdy nie są one potrzebne.

  • Jeden zastrzyk zamiast chemioterapii – nowa metoda leczenia raka

    Pierwszymi pacjentami na świecie, którzy skorzystają z terapii onkologicznej w formie zastrzyku, będą Anglicy. Jest to alternatywa dla klasycznego wlewu wykorzystywanego w leczeniu nowotworów. Na czym polega ten rodzaj leczenia? Czy pacjenci w Polsce także będą mogli uczestniczyć w takiej terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij