Budowa kolana – budowa i funkcje stawu kolanowego
Mateusz Burak

Budowa kolana – budowa i funkcje stawu kolanowego

Budowa kolana jest dość złożona. Staw kolanowy jest największym stawem człowieka (łączy udo z podudziem), podczas chodu działa na nie duża siła. Jest to staw zawiasowo–obrotowy, który składa się z licznych elementów, takich jak powierzchnie stawowe kości, łąkotki i więzadła. Ze względu na umiejscowienie i funkcje, jakie pełni, kolano jest bardzo narażone na kontuzje i urazy. Jak dokładnie wygląda budowa kolana?

Budowa kolana – jak zbudowane jest kolano i jakie pełni funkcje? 

Staw kolanowy jest jednym z najbardziej złożonych i zarazem największym w ciele człowieka (staw złożony). Stanowi ogniwo łączące pomiędzy udem oraz podudziem (staw udowo–piszczelowy). Ze względu złożoność swojej budowy oraz lokalizację, kolano stanowi bardzo wrażliwą i podatną na urazy strukturę aparatu ruchu. 

Kolano to staw zawiasowy, co oznacza, że możliwe do wykonania ruchy to zgięcie oraz wyprost. Dodatkowo, w momencie zgięcia może występować niewielki ruch obrotowy. Budowa stawu kolanowego (więzadła kolana) sprawia, że posiada on bardzo dobrą stabilizację, swego rodzaju rusztowanie zabezpieczające przed zwichnięciem.  

Budowa kolana – powierzchnie stawowe 

Anatomia stawu kolanowego analizowana z punktu widzenia powierzchni stawowych mówi o połączeniu następujących kości kolana: 

  1. Kość udowa poprzez jej kłykcie (kłykcie kości udowej) łączy się z kłykciami kości piszczelowej. Pierwsza stanowi główkę, a druga panewkę struktury stawu. Wspomniana panewka utworzona jest także przez rzepkę, która dodatkowo spełnia funkcję ochronną.  
  2. Powierzchnie stawowe są pokryte warstwą kilkumilimetrowej chrząstki. Dzięki niej następuje redukcja mikrourazów powstających na skutek wstrząsów, a także nadawana jest odpowiednia elastyczność i sprężystość.  

Budowa kolana ludzkiego jest taka sama po obydwu stronach (identyczna budowa kolana lewego oraz budowa kolana prawego).  

Budowa kolana – torebka stawowa 

Kolano i jego budowa anatomiczna to także torebka stawowa. Ta właściwa złożona jest z błony maziowej, a jej przyczep ma niezwykle skomplikowany przebieg. Dotyczy to zarówno kości udowej, jak i piszczelowej. Jej podstawową funkcją jest łączenie końców stawowych kości, utrzymywanie stawu we właściwym położeniu oraz stabilizacja.  

Budowa kolana – łąkotki 

Anatomia kolana to także łąkotki stawowe. Są to dwa półksiężycowate twory występujące parzyście po obu stronach. Położone są pomiędzy udem i piszczelą. Na rogach zostały przytwierdzone pasmami tkanki łącznej do kości piszczelowej. Patrząc na staw kolanowy z boku można dostrzec, że w tej projekcji łąkotki przypominają klin.  

Budowa łąkotki bocznej i przyśrodkowej różni się. Łąkotka boczna jest bardziej zakrzywiona, mniejsza i krótsza. Miejsca jej przyczepu to guzek międzykłykciowy boczny oraz przyśrodkowy. Przyśrodkowa łąkotka stawowa jest zdecydowanie większa, szeroka, kształtem bardziej przypomina sierp. Rozciąga się od pola międzykłykciowego przedniego do tylnego. Ich główną rolą jest powiększanie powierzchni stawowej oraz amortyzacja obciążeń.  

Budowa kolana sprawia, że łąkotka mimo swoich niewielkich rozmiarów jest niezbędnym elementem do nieskazitelnego funkcjonowania tego stawu. W zależności od aktualnie zachodzącego ruchu w kolanie, te półksiężycowate twory zmieniają swoje właściwości. Mogą ulegać spłaszczeniu, pogrubieniu oraz zakrzywianiu z różną intensywnością. Taka umiejętność pozwala na dopasowywanie się do kształtu przylegających do nich kości w kolanie. Do ich funkcji należy także umożliwianie ruchu obrotowego, pogłębianie powierzchni stawowych.  

Budowa kolana – więzadła 

Budowa kolana człowieka to także aparat stabilizujący, czyli więzadła stawu kolanowego. Wspólnie z torebką włóknistą zabezpieczają staw przed urazami, stanowiąc pewnego rodzaju rusztowanie utworzone z poszczególnych więzadeł w kolanie. Dzielą się one na wewnętrzne oraz zewnętrzne.  

Budowa kolana – więzadła wewnętrzne 

Wewnętrzne więzadła w stawie kolanowym to: więzadło krzyżowe przednie – przebiega od powierzchni wewnętrznej kłykcia bocznego kości piszczelowej do pola międzykłykciowego przedniego piszczeli.  

Więzadło krzyżowe tylne – przebiega od powierzchni wewnętrznej kłykcia przyśrodkowego kości udowej aż do pola międzykłykciowego tylnego piszczeli. Obie te struktury są bardzo silnymi spoiwami, ustawione na kształt X. Są mocnym zabezpieczeniem stawu w pozycji jego zgięcia.  

Kolano posiada także więzadła, które są połączone z łąkotkami. Zaliczamy tutaj: więzadło poprzeczne kolana, więzadło łąkotkowo–udowe przednie oraz więzadło łąkotkowo–udowe tylne.  

Budowa kolana – więzadła zewnętrzne 

Staw kolanowy to również więzadła zewnętrzne. Wyróżniamy tutaj więzadła poboczne, których zadaniem jest stabilizacja stawu po obydwu stronach. Uaktywniają się przy wyprostowanym kolanie. Uniemożliwiają odwiedzenie oraz przywiedzenie. Wymienia się więzadło poboczne piszczelowe oraz więzadło poboczne strzałkowe. W budowie kolana wyróżnia się także więzadła połączone z rzepką. Mowa tutaj o więzadle rzepki oraz jej troczkach. Dodatkowo występują także więzadło podkolanowe skośne oraz więzadło podkolanowe łukowate.  

Budowa kolana – kaletki maziowe 

Główną funkcją kaletek maziowych jest zmniejszanie tarcia i zapewnianie płynności ruchu. Są zlokalizowane w przestrzeniach tkankowych. Kolano i jego anatomia nakazuje wymienić zachyłek podkolanowy, kaletki przedrzepkowe, kaletkę przedrzepkową głęboką oraz kaletkę nadrzepkową. Jama stawowa jest dodatkowo połączona z kaletką mięśnia półbłoniastego, kaletką podścięgnową przyśrodkową mięśnia brzuchatego oraz kaletką podścięgnową boczną tego samego mięśnia.  

Budowa kolana – rzepka (staw rzepkowo–udowy) 

Staw kolanowy i jego anatomia to także rzepka. Spełnia ona funkcję ochronną. Jest elementem stawu rzepkowo–udowego, który został utworzony przez powierzchnię rzepkową kości udowej oraz powierzchnię stawową rzepki. Ta trzeszczka porusza się wraz z zachodzącym w kolanie ruchem, jej właściwe, fizjologiczne ustawienie umożliwia prawidłową pracę mięśnia czworogłowego, który porusza się po niej jak po bloczku. Jej wysokie ustawienie znacznie ogranicza wyprost kolana. Najczęstszą kontuzją jest zwichnięcie rzepki.

Budowa kolana – najczęstsze urazy kolana 

Budowa kolana człowieka sprawia, że jest on stawem złożonym. W związku z tym może być narażony na kontuzje, urazy oraz różnego rodzaju dysfunkcje. Wśród najczęstszych urazów można wymienić:

  • zapalenie stawu rzepkowo–udowego zwane także kolanem kinomana,  
  • zerwanie więzadła krzyżowego przedniego w kolanie, np. podczas jazdy na nartach,  
  • skręcenie stawu kolanowego związane z postawieniem stopy na mało stabilnym podłożu,  
  • zapalenie ścięgien związane z nieprawidłową techniką biegu,  
  • uszkodzenie łąkotki wywołane eksplozywnym wyprostem kolana, które jest w pełnym zgięciu oraz rotacji,  
  • zwichnięcie rzepki oraz złamanie rzepki, 
  • naderwanie więzadła pobocznego przyśrodkowego,  
  • zapalenie gęsiej stopki
  • torbiel Bakera.  

Niewątpliwie do takich kontuzji przyczyniają się także wady anatomiczne w budowie stawu kolanowego, czyli to, jak zbudowane jest kolano. Nadwaga, otyłość, źle wykonany trening, zbyt duże obciążenia podczas aktywności również są czynnikami predysponującymi do pojawianie się bólu kolana.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jakie są rodzaje plastrów na rany? Który wybrać do różnych uszkodzeń skóry?

    W celu odpowiedniego zabezpieczenia rany przed zabrudzeniem potrzebny jest plaster lub opatrunek. Ale który wybrać spośród wielu dostępnych opcji? Podpowiadamy, jakie są różne rodzaje plastrów na rany i kiedy należy je stosować, by uszkodzenia skóry dobrze się goiły.

  • Naukowcy pracują nad szczepionką na Alzheimera. Na czym polega przełomowy pomysł?

    Naukowcy opracowali eksperymentalną szczepionkę przeciwko białku tau – kluczowemu czynnikowi neurodegeneracji w chorobie Alzheimera. Pierwsze badania z udziałem ludzi ruszą już w 2026 roku. Na czym będą polegać?

  • Zastrzyk z adrenaliny. Kto powinien mieć przy sobie EpiPen i jak prawidłowo podać lek?

    Adrenalina, znana również jako epinefryna, odgrywa kluczową rolę w ratowaniu życia w sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowia – szczególnie podczas reakcji anafilaktycznych. Współczesna medycyna oferuje wygodne i bezpieczne formy podania tego leku, z których najpopularniejszą jest automatyczny wstrzykiwacz, powszechnie określany jako EpiPen. Wiedza na temat wskazań do stosowania adrenaliny oraz umiejętność jej prawidłowego podania mogą okazać się bezcenne w krytycznych momentach.

  • Co na wzdęcia i gazy? Ranking preparatów wspomagających przy wzdęciach brzucha 2025

    Wzdęcia i gazy to nieprzyjemne dolegliwości trawienne, które mogą znacznie uprzykrzyć życie. Po jakie środki sięgnąć, by się ich pozbyć? Sprawdź ranking preparatów na wzdęcia i gazy i wybierz produkt dla siebie.

  • Furagina i alkohol. Dlaczego to groźne połączenie i jakie są jego skutki uboczne?

    Zakażenia układu moczowego to częsta dolegliwość, która dotyczy szczególnie kobiet. Infekcje mogą pojawiać się o każdej porze roku, jednak latem ich ryzyko rośnie. Sprzyjają im m.in. kąpiele w basenie lub jeziorze, noszenie wilgotnych strojów kąpielowych, a także częstsze podróże i zmiany klimatu. Lato i wakacje to nie tylko czas większego narażenia na infekcje, ale też okres, w którym chętniej sięgamy po alkohol – lampkę wina do kolacji, orzeźwiające piwo czy kolorowego drinka na plaży. Jeśli w tym samym czasie pojawi się zakażenie dróg moczowych, lekarz często zaleca furaginę (furazydynę) jako skuteczny lek przeciwbakteryjny, który jest również dostępny bez recepty. Niestety, łączenie furaginy z alkoholem jest niebezpieczne i może prowadzić do poważnych działań niepożądanych, w tym reakcji disulfiramowej.

  • Czym jest glutaminian sodu i gdzie występuje? Czy E621 jest szkodliwy dla zdrowia?

    Glutaminian sodu to dodatek do żywności, który od lat wzbudza sporo emocji. Choć kojarzy się głównie z przemysłem spożywczym, występuje również w naturze – znajdziemy go m.in. w pomidorach, serach czy grzybach. Wielu kucharzy, zarówno zawodowych, jak i amatorów gotowania, nie wyobraża sobie kuchni bez tego składnika. W krajach Azji Wschodniej glutaminian sodu, znany także jako MSG (od ang. monosodium glutamate), jest tak powszechny jak sos sojowy czy sól i stanowi ważny element lokalnej tradycji kulinarnej. W artykule przedstawiamy aktualny stan wiedzy, poparty badaniami naukowymi, na temat glutaminianu sodu.

  • Rodzaje kolagenu a suplementacja. Na co zwrócić uwagę przy wyborze produktu?

    Kolagen to białko odgrywające kluczową rolę w organizmie człowieka. Jest głównym składnikiem tkanki łącznej, z której zbudowane są skóra, kości, stawy, ścięgna, więzadła, naczynia krwionośne, a także zęby i rogówka oka. Stanowi około 30% wszystkich białek w ciele człowieka i odpowiada za utrzymanie struktury oraz elastyczności wielu tkanek. Z wiekiem naturalna produkcja kolagenu w organizmie maleje, co może prowadzić do widocznych zmian, takich jak zmarszczki, utrata jędrności skóry czy dolegliwości stawowe. W związku z tym suplementacja kolagenu zyskuje na popularności, a znajomość różnych typów kolagenu oraz ich funkcji jest istotna przy wyborze odpowiedniego preparatu.

  • Co jest dobre na zatrucie alkoholem? Ranking środków wspomagających

    Jak dojść do siebie, gdy poprzedniego dnia przesadziło się z alkoholem? Niektóre preparaty dostępne na rynku mogą pomóc złagodzić nieprzyjemne objawy kaca. Co jest najlepsze na zatrucie alkoholowe?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl