Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja
Mateusz Burak

Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja

Zwichnięcie rzepki oznacza zmianę miejsca jej położenia – następuje wysunięcie i przemieszczenie w bok. Zwichnięcie rzepki w kolanie najczęściej jest skutkiem urazu, aczkolwiek tego typu kontuzja ma tendencję do nawracania. Uraz ten najczęściej dotyczy osób młodych i aktywnych fizycznie. Typowe objawy zwichnięcia rzepki to ból kolana, opuchlizna, ograniczenie ruchomości w stawie kolanowym. Jak wygląda leczenie i rehabilitacja przy zwichnięciu rzepki w kolanie?

Zwichnięcie rzepki w kolanie – czym jest rzepka i jaką pełni funkcję?

Rzepka (łac. patella) jest strukturą kostną o trójkątnym, spłaszczonym kształcie i zaokrąglonych brzegach. Zlokalizowana jest w przedniej części stawu kolanowego i pełni funkcję ochronną. Z punktu widzenia biomechaniki jest ona odpowiednikiem bloczka, którego właściwe położenie pozwala na optymalne wykorzystywanie funkcji mięśnia czworogłowego uda. Jej podstawa znajdująca się u góry stanowi przyczep końcowy opisywanego mięśnia. 

Zwichnięcie rzepki w kolanie – przyczyny

Zwichnięcie rzepki oznacza jej dyslokację, czyli zmianę położenia z miejsca, gdzie powinna znajdować się w warunkach fizjologicznych do bocznej części stawu kolanowego. Jest to zjawisko patologiczne będące najczęściej następstwem urazów. 

Przyczyną przemieszczenia lub przesunięcia rzepki w kolanie może być bezpośrednie uderzenie od strony przyśrodkowej kolana. Zwichnięcie lub podwichnięcie (subluksacja rzepki) ma miejsce bardzo często w trakcie aktywności sportowej, może mu sprzyjać gwałtowna, niekontrolowana zmiana pozycji kończyn dolnych z charakterystycznym ustawieniem. Mowa o zgięciu oraz koślawości stawu kolanowego z towarzyszącą dużą rotacją do wewnątrz uda i wygenerowanym olbrzymim napięciem mięśnia czworogłowego. Niejednokrotnie urazy rzepki mają miejsce podczas gry w piłkę nożną, piłkę ręczną lub tenisa ziemnego. Jednym słowem, potencjalnym czynnikiem ryzyka są czynności wymagające eksplozywnej, gwałtownej pracy kończynami dolnymi. 

Wśród możliwych przyczyn wyróżnia się także:

  • wcześniejsze kontuzje (zwichnięcie kolana, uszkodzenie struktury rzepki), 
  • wiotkość stawową powodującą osłabienie aparatu mięśniowo–więzadłowego, 
  • niestabilność rzepki
  • wady ustawienia kończyn dolnych, 
  • boczne ustawienie guzowatości piszczeli,
  • zaburzenia procesów osteogenezy.

Powiązane produkty

Zwichnięcie rzepki – objawy 

Dolegliwości oraz dysfunkcje rzepki w kolanie są zazwyczaj mocno charakterystyczne i nie wymagają szczególnej diagnostyki różnicowej. Przede wszystkim pojawiają się typowe objawy urazu kolana:

  • opuchlizna i zatarcie obrysów stawu kolanowego,
  • ból kolana,
  • ograniczenie fizjologicznego zakresu ruchomości w kolanie,
  • możliwy krwiak, zasinienie,
  • wyczuwalna nadruchomość rzepki,
  • widoczna przesunięta rzepka w kolanie.

Niekiedy może dochodzić do naruszenia struktury elementów amortyzacyjnych kolana – łąkotek, więzadła rzepkowo–udowego przyśrodkowego, a nawet oddzielenia fragmentu kłykcia bocznego kości udowej. Zwichnięcie rzepki może mieć charakter nawracający, nawykowy. 

Zwichnięcie rzepki – diagnostyka 

Proces diagnostyczny opiera się na zebraniu wywiadu, aby móc określić mechanizm urazu. Staw kolanowy zostaje poddany badaniu palpacyjnemu. Sprawdza się także wzrokowo ustawienie rzepki względem anatomicznych punktów referencyjnych. W trakcie wywiadu lekarz pyta o wcześniejsze urazy, uszkodzenia oraz incydenty wypadania rzepki. Pacjent najczęściej opisuje problem mówiąc, że „wyskoczyła rzepka kolanowa”.

Ocenie poddawane są struktury kostne oraz chrzęstne i mięśniowe. W tym celu stosuje się obrazowanie – rezonans magnetyczny czy badanie ultrasonograficzne  (USG kolana) oraz zdjęcie rentgenowskie. Zwichnięta rzepka w momencie wizyty u lekarza jest wskazaniem do repozycji. Konieczne może okazać się badanie artroskopowe oraz ewakuacja krwiaka poprzez nakłucie stawu. Uraz może być podstawą do ubiegania się o odszkodowanie przy spełnieniu odpowiednich warunków.

W sytuacji złamania rzepki kolanowej dokonuje się ewentualnego scalenia fragmentów kostnych oraz unieruchomienia w gipsie. Jeśli brak jest przemieszczenia, to operacja nie jest konieczna. W następnej kolejności dużego znaczenia nabiera rehabilitacja. 

Zwichnięcie rzepki – leczenie, operacja rzepki

W sytuacji rozległych uszkodzeń okolicznych struktur, uraz rzepki może wymagać leczenia operacyjnego. W przypadku wyraźnych wskazań widocznych w badaniu MRI lub też stwierdzonych podczas rewizji artroskopowej kolana, operator dokonuje procesów naprawczych. Najczęściej jest to szycie uszkodzonych troczków stawowych, ewakuacja krwiaka oraz zmiana położenia przyczepu więzadła rzepki. 

Następnie kończynę w odpowiednim ustawieniu umieszcza się w unieruchomieniu z użyciem gipsu lub coraz częściej ortezy w formie stabilizatora. Im bardziej rozległa operacja (większe uszkodzenia), tym dłuższy okres przymusowego ustawienia kończyny w zabezpieczonej pozycji.

Zwichnięcie rzepki – rehabilitacja

Pobyt w szpitalu po operacji trwa zazwyczaj nie dłużej niż 24 godziny. Następnie wymagane jest unikanie maksymalnego obciążania kończyny i dlatego chodzenie po zwichnięciu rzepki musi odbywać się z użyciem zaopatrzenia ortopedycznego typu kule łokciowe. Trwa to zwykle miesiąc. W tym czasie stosuje się szereg zabiegów fizykalnych. Nieocenioną wartość ma przeciwbólowy, przeciwzapalny oraz regenerujący wpływ krioterapii. Łagodzenie dolegliwości oraz poprawę gojenia uzyskuje się także, stosując ekspozycję na pole magnetyczne (magnetoterapia, magnetostymulacja). Wykorzystywanie elektrostymulacji poprawia kondycję mięśni odpowiadających za właściwe funkcjonowanie stawu kolanowego, czyli głównie mięśnia czworogłowego. Wykorzystuje się właściwości stabilizacyjne, przeciwobrzękowe oraz analgetyczne aplikacji z użyciem kinesiotapingu. W okresie powrotu do uprawianego sportu, czyli po upływie blisko pół roku, może to stanowić substytut stabilizatora. Oczywiście pod warunkiem zgody fizjoterapeuty i lekarza. 

Ćwiczenia przy zwichnięciu rzepki są nastawione na poprawę czucia głębokiego. Wykorzystuje się do tego trening izometryczny odbudowujący siłę mięśniową oraz ćwiczenia przywracające prawidłowy przebieg i zakres ruchu w stawach. Przykładem zastosowania izometrii jest wykorzystanie pozycji siedzącej na podłodze oraz wciskanie nogi w podłoże. Pod kolanem umieszcza się zrolowany ręcznik i poleca się wykonanie mocnego wyprostu w kolanie. Należy utrzymać napięcie przez kilka sekund, a następnie rozluźnić mięśnie. Można wykonać kilka powtórzeń w 4–5 seriach. W późniejszym okresie, jeśli są do tego wskazania, można pracować nad poprawą czucia głębokiego, przetaczając dużą piłkę stopami po ścianie w górę i w dół. 

Ćwiczenia na rzepkę obejmują także jej mobilizację w postaci spychania palcami w różnych kierunkach. Jest to możliwe tylko po przeszkoleniu przez terapeutę. Po upływie kilku miesięcy i przy braku przeciwwskazań można stopniowo wprowadzać bardziej rozbudowane i zaawansowane treningi sportowe pod okiem specjalisty. Cały proces leczenia trwa 6–8 miesięcy (uwzględniając powrót do wykonywanych wcześniej aktywności sportowych).

Zwichnięcie rzepki – powikłania

Do powikłań towarzyszących wypadającej rzepce oraz innym urazom rzepki w kolanie możemy zaliczyć opisane wcześniej uszkodzenie struktur wewnątrzstawowych, więzadeł oraz oderwanie fragmentów kostnych. Dysfunkcji może ulegać staw rzepkowo–udowy. Pojawiają się wówczas trzeszczenia w stawie kolanowym i współtowarzyszące urazy kolana. Chondromalacja rzepki, jej pęknięcie, procesy zwyrodnieniowe oraz inne choroby wytwórcze będące następstwem kontuzji. Dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i odpowiednio poprowadzona rehabilitacja. 

Podczas upadków o opisanym wcześniej mechanizmie może także dochodzić do zwichnięcia kolana, występowania objawów jego skręcenia czy nawet złamania rzepki w kolanie.

  1. H. L’Eplattenier, P. Montavon, Patellar luxation in dogs and cats: management and prevention, „Compend Contin Educ Pract Vet.” 2002, nr 24, s. 292–298.
  2. D. Prakash, D. Learmont, Natural progression of osteochondral defect in the femoral condyle, „Knee” 2002, nr 9, s. 7–10.
  3. P. Sillanpaa, V. M. Mattila, T. Iivonen i in., Incidence and risk factors of acute traumatic primary patellar dislocation, „Med Sci Sports Exerc” 2008, nr 40, s. 606–611.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

  • Suplementacja przy insulinooporności

    Insulinooporność jest zaburzeniem metabolizmu, które może zamienić się w poważną chorobę, która obecnie może dotyczyć nawet 2 milionów Polaków. Przyczynia się do tego przede wszystkim siedzący tryb życia, przetworzona, wysokoenergetyczna żywność, a także przewlekły stres wpływający na nasze zachowania żywieniowe – „zajadanie” problemów. Insulinooporność nie musi być leczona, niemniej jeśli na czas nie zareagujemy zmianą dotychczasowego stylu życia, może przerodzić się w pełnoobjawowe schorzenie – cukrzycę. Cennym elementem uzupełniającym dietoterapię może być racjonalna, przemyślana suplementacja. Jakie składniki szczególnie wspierają zdrowie metaboliczne?

  • Suplementacja w Hashimoto – jak wpływają na to nutraceutyki?

    Hashimoto, a raczej autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest coraz powszechniej diagnozowanym schorzeniem. Mówimy o nim wtedy, gdy nasz układ odpornościowy atakuje tarczycę. W chorobie tej może dojść zarówno do podwyższonej czynności gruczołu, jak i normalnej lub obniżonej czynności. Hashimoto dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn. Wsparciem działania tarczycy, jak i całej terapii, może być racjonalna suplementacja w oparciu o składniki, których skuteczność potwierdzają wyniki badań naukowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij