Gęsia stopka – przyczyny, objawy, leczenie zapalenia gęsiej stopki

Co to jest gęsia stopka? 

Gęsia stopka (zwana niekiedy gęsią nóżką) jest strukturą anatomiczną imitującą kształt błony występującej między palcami u gęsi. Stąd też wzięła się jej nazwa. Zapalenie gęsiej stopki (niekiedy spotyka się nazwę zapalenie kurzej stopki) to termin odnoszący się do objawów związanych z mięśniami kolana (mięsień smukły, krawiecki oraz półścięgnisty). Lokalizacja dolegliwości jest zazwyczaj zgodna z topografią tych struktur. Oznacza to, że występują ona zwykle poniżej przyśrodkowej strony kolana, tam, gdzie znajdują się owe przyczepy.  

Tak opisywane ich połączenie jest nazywane w anatomii gęsią stopką. Odpowiada ono za niektóre ruchy zachodzące w stawie kolanowym oraz stanowi pewnego rodzaju naturalny stabilizator (są to mięśnie stabilizujące kolano)  

Gęsia stopka – najczęstsze urazy 

Zdecydowanie najczęstszym urazem jest przeciążenie oraz zapalenie gęsiej stopki (w postaci zapalenia kaletki czy zapalenia pochewek ścięgnistych). Powstawanie mikrourazów może również predysponować do naderwania mięśni, a w konsekwencji osłabienie stabilizacji kolana.  

Zdecydowanie rzadszą patologią jest pęknięcie kaletki w tej okolicy (u dzieci także spotyka się rodzaj zespołu gęsiej stopy). W rezultacie dochodzi u chorego do zmian wytwórczych w postaci guzków oraz zmian kostnych w kształcie róży. Prowadzi to zazwyczaj do odczuwania trzeszczenia w kolanie, chrupania oraz upośledzenia czynności ścięgien. 

Gęsia stopka – przyczyny zapalenia gęsiej nóżki 

Mięśnie gęsiej stopki mogą ulegać kontuzjom z bardzo wielu powodów. Do czynników predysponujących zalicza się uprawianie określonego rodzaju sportu. Można tutaj wymienić piłkę nożną, bieganie długodystansowe, kolarstwo, koszykówkę czy sporty rakietowe. Urazy mogą być także konsekwencją niewłaściwie dobranego obuwia, nadmiernych obciążeń treningowych czy zwyczajnie pojawiać się jako efekt przetrenowania i braku dostatecznej regeneracji.  

Zapalenie gęsiej stopki to także następstwo chorób, takich jak: cukrzyca, otyłość, reumatoidalne zapalenie stawów. Potencjalnie sprzyjające mogą być wady kończyn dolnych (koślawość, anatomia ścięgien w stopie), wcześniejsze urazy czy istniejące już dysfunkcje kolana.  

Gęsia stopka – objawy zapalenia gęsiej stopki 

Dolegliwości związane z zapaleniem gęsiej stopki (mięśnie w kolanie) mogą być wyjątkowo uciążliwe. Wśród tych najbardziej charakterystycznych i pojawiających się najczęściej wymienia się: 

• ból kolana (może występować ból poniżej kolana, ból pod kolanem lub po przyśrodkowej stronie), 
• patologicznie zwiększone napięcie mięśni stawu kolanowego,, 
• obrzęk oraz inne cechy stanu zapalnego 
• dolegliwości występujące w porze nocnej oraz podczas aktywności fizycznej, 
• trudność oraz ból podczas zmian pozycji, np. przesiadanie się z krzesła na krzesło, wstawanie i siadanie. 

Dolegliwości związane z dysfunkcją gęsiej stopki mogą zwiększać swoje natężenie szczególnie w nocy oraz w porze rannej, tuż po wstaniu z łóżka.  

Gęsia stopka – diagnostyka 

Leczenie zapalenia gęsiej stopki może się odbyć tylko po skrupulatnie przeprowadzonym procesie diagnostycznym. W tym celu przeprowadzany jest wywiad, w którym zazwyczaj pacjent skarży się na dolegliwości poniżej szpary stawowej po przyśrodkowej stronie kolana. Do tego dołącza ból pod kolanem towarzyszący przemieszczaniu po schodach czy poranne dokuczliwości wspomnianej okolicy stawu. 

Wzrokowo, palpacyjnie oraz za pomocą testów klinicznych specjalista dokonuje oceny anatomii nogi oraz mięśni kolana. Następnie wykonuje się badanie ultrasonograficzne oraz w razie potrzeby rezonans magnetyczny. Wiarygodność USG stawu kolanowego w ocenie struktur gęsiej stopki bywa jednak często negowana. Niekiedy, w sytuacji niejasnego obrazu klinicznego mimo szeregu zastosowanego obrazowania, wykonuje się artroskopię zwiadowczą.  

Gęsia stopka – leczenie zapalenia gęsiej stopki 

Jak długo może trwać zapalenie gęsiej stopki? Najmniej optymistyczny wariant zakłada, że mogą to być nawet 4 miesiące i dłużej. Jest to w dużej mierze uzależnione od postępowania leczniczego oraz rodzaju dysfunkcji, z jakim mamy do czynienia. Zazwyczaj stosuje się leczenie zachowawcze. Jest to głównie ostrzykiwanie bogatopłytkowym osoczem, glikokortykosteroidami czy lekami z grupy niesteroidowych środków przeciwzapalnych. Operacje należą do rzadkości i wykonywane są wówczas, gdy współistnieją dodatkowe poważne patologiczne zmiany w obrębie stawu.  

Gęsia stopka – fizjoterapia przy zapaleniu gęsiej stopki 

Fizjoterapia zaleca ograniczenie aktywności fizycznej oraz obciążeń treningowych. Bardzo ważne jest częściowe odciążenie części ścięgnistej gęsiej stopki. Można to zrobić, stosując aplikacje typu mięśniowego oraz więzadłowego za pomocą taśm Kinesiology Taping (kinesiotaping). Samodzielnie w domu można zastosować opaski oraz bandaże elastyczne wykorzystujące podobny mechanizm działania. Istotne jest sprawdzenie obuwia, jego ewentualna zmiana lub zastosowanie wkładek ortopedycznych. W przypadku otyłości znaczenie ma redukcja masy ciała do właściwego poziomu określanego za pomocą wskaźnika BMI.  

Ulgę w dolegliwościach przynosi zastosowanie laseroterapii, magnetoterapii, fonoforezy, które łagodzą objawy stanu zapalnego. Pomocne są procedury, takie jak: masaż tkanek, suche igłowanie, presoterapia, flossing, manualne formy rozluźniania mięśniowo–powięziowego. Dobrym efektem cieszy się także rolowanie mięśni oraz ćwiczenia. Ile trwa zapalenie gęsiej stopki? Przy właściwie zaprogramowanym leczeniu zazwyczaj jest to kilka tygodni.  

Gęsia stopka – zapobieganie urazom  

Najlepszym sposobem na zapobieganie urazom jest wykonywanie ćwiczeń na dolegliwości gęsiej stopki. Przykładowy zestaw to: 

1. Klęk jednonóż. Ręce oparte na kolanie nogi wykrocznej. Ruch polega na przesuwaniu miednicy w dół i do przodu tak, aby odczuć rozciąganie na przedniej części uda. Należy pamiętać o utrzymywaniu prostych pleców oraz niedopuszczaniu do przesuwania kolana poza stopę nogi wykrocznej. Jednorazowo utrzymujemy skrajną pozycję przez 20–30 sekund. Powtarzamy 5–8 razy.
2. Pozycja leżenia na plecach. Jedna noga na podłodze, druga oparta o ścianę (przylega tylna część uda, podudzia i pięta). Ruch polega na utrzymaniu kończyny przy ścianie z wyprostowanym stawem kolanowym przez 20–30 sekund. Powtarzamy to 5–8 razy. 
3. Pozycja siadu rozkrocznego. Ruch polega na wykonywaniu skrętów tułowia na przemian w lewo oraz w prawo. Warto pamiętać o liniowości tułowia. Ćwiczenie wykonujemy powoli przez 5–6 minut.  

Gęsia stopka – profilaktyka 

Profilaktyka tego typu urazów to także stosowanie diety bogatej w składniki mineralne, rozsądne planowanie obciążeń oraz wczesne leczenie wad postawy ciała, a w szczególności kończyn dolnych. W okresach wzmożonej aktywności fizycznej poleca się także suplementację preparatów wspomagających funkcje układu kostno–stawowo–mięśniowego.  

Warto zadbać o regularne rolowanie gęsiej stopki przed i po treningu. Profilaktycznie zakładany taping również nie pozostaje bez znaczenia. Konsekwencjami osłabienia oraz dysfunkcji mięśni kolana (gęsiej stopki) może być pośrednio uraz prowadzący do uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego. To z kolei implikuje znacznie poważniejszy proces leczenia (rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego – ACL).