Zapalenie kaletki – przyczyny, objawy, leczenie zapalenia kaletki maziowej

Zapalenie kaletki to stan zapalny tkanki łącznej tworzącej kaletkę maziową, czyli strukturę, która znajduje się w punktach, gdzie mięśnie i ścięgna przesuwają się po kościach. Kaletki maziowe ochraniają staw przed zmianami zwyrodnieniowymi i procesami degeneracyjnymi, upośledzenie ich funkcji może więc mieć nieprzyjemne skutki w postaci bólu, obrzęku oraz usztywnienia stawu. Jakie są przyczyny zapalenia kaletki maziowej i jak wygląda leczenie i rehabilitacja?

Zapalenie kaletki – czym jest kaletka maziowa?

Kaletka maziowa, z łac. bursa synovialis, to struktura o zróżnicowanym, pęcherzykowym kształcie, jej wielkość różni się w zależności od topografii. Kaletka posiada cieniutkie ściany i znajduje się w miejscach, które są wybitnie narażone na pojawianie się tarcia i gdzie pożądane jest wzajemne ślizganie poszczególnych struktur anatomicznych między sobą. Te miejsca to przestrzenie pomiędzy skórą a kością, ścięgnem a torebką stawową, a także w przedziale kostno–mięśniowym. 

Wyróżnia się m.in. kaletkę przedrzepkową, nadrzepkową, podrzepkową – zaliczane do kaletek kolana, czy kaletkę ścięgna Achillesa.

Zapalenie kaletki – przyczyny 

W literaturze podaje się kilka głównych przyczyn zapalenia kaletki. Zapalenie kaletek maziowych może być wynikiem sumujących się w czasie mikrourazów powstałych w efekcie długotrwałych przeciążeń. Mowa tutaj o nadmiernej kompresji kaletki spowodowanej np. noszeniem zbyt ciasnych butów (zapalenie kaletki w stopie) czy wymuszoną pozycją w pracy (długotrwałe klęczenie na kolanach), nawykach w postaci podpierania się na łokciach podczas siedzenia oraz leżenia – mówi się nawet o przypadłości zwanej łokciem studenta – termin ten określa stan zapalny kaletki maziowej stawu łokciowego.

Gwałtowny uraz prowadzący do złamania bariery regeneracyjnej i wytrzymałościowej tkanek także jest czynnikiem predysponującym do powstania stanu zapalnego kaletki maziowej. Zalicza się tutaj uderzenia, upadki i kontuzje podczas których generowana jest olbrzymia siła kompresyjna. 

Zapalenie kaletki maziowej – objawy

Zapalenie kaletek maziowych może dawać bardzo różne symptomy i odmienny charakter nasilenia. Najczęściej pojawiające się objawy zapalenia kaletki maziowej to:

• zaczerwienie skóry,
• ocieplenie danej okolicy,
• obrzęk,
• bolesność samoistna, która nasila się z reguły pod wpływem wykonywanego ruchu,
• usztywnienie stawu,
• tkliwe palpacyjnie mogą okazać się okoliczne struktury miękkotkankowe.

Warto nadmienić, że kaletki maziowe mogą dawać objawy o zmiennym charakterze, oznacza to, że dolegliwości mogą okresowo ustępować lub nasilać się pod wpływem zmian pozycji. Dodatkowo podczas procedury badania fizykalnego lekarz stwierdza często obecność zbiornika płynowego i podwyższoną temperaturę ciała. Jest to efekt nadprodukcji płynu przez podrażnioną kaletkę stawową. Jej poszerzenie i pojawiająca się opuchlizna mogą narastać, gromadzi się płyn przesiękowy. Niekiedy dochodzi dodatkowo do zainfekowania przez bakterie (może to dotyczyć zarówno kaletki kolanowej, kaletki maziowej w stopie, kaletki Achillesa czy kaletki maziowej przedrzepkowej).

Zapalenie kaletki maziowej – diagnostyka

Diagnostyka zapalenia kaletek maziowych w pierwszej kolejności to wywiad oraz badanie palpacyjne. W jego trakcie lekarz określa miejsce bolesności oraz wstępną przyczynę. Aby dogłębniej przeanalizować zapalenie kaletki, dokonuje badania obrazowego z wykorzystaniem ultrasonografu, co pozwala na dokładne zobrazowanie ilości ewentualnego płynu przesiękowego oraz prognozę odnośnie możliwości i skuteczności proponowanego leczenia. 

Nagromadzenie bardzo dużej ilości płynu przesiękowego będzie wymuszało pobranie jego próbki do badania i oceny pobranej treści. Gwałtowny uraz mogący być przyczyną owego stanu niesie za sobą także ryzyko złamania. W tej sytuacji specjalista może podjąć decyzję o wykonaniu badania różnicowego w postaci zdjęcia rentgenowskiego. 

Zapalenie kaletki maziowej – leczenie

Leczenie zapalenia kaletki jest uzależnione od ilości nagromadzonego płynu, jego charakteru i tempa przybywania. I tak, w sytuacji, kiedy aspirowana treść jest ropna, oznacza to, że doszło najprawdopodobniej do infekcji bakteryjnej i sama ewakuacja płynu będzie wówczas niewystarczająca. Niezbędne jest wdrożenie w takiej sytuacji antybiotykoterapii. Czasami dokonuje się także punkcji, wspomagając ewakuację nadmiernej ilości cieczy. W razie nasilonych objawów stanu zapalnego warto zastosować dostawowe iniekcje z glikokortykosteroidów (raz na kilka miesięcy), znacząco pomaga to w regeneracji i obniżeniu bólu spowodowanego zapaleniem kaletki maziowej. W celu poprawy funkcji stawów rekomendowane są także preparaty zawierające kwas hialuronowy. 

Leczenie farmakologiczne to także wykorzystanie maści oraz żelów przeciwbólowych zawierających niesteroidowe leki przeciwzapalne. W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego stosuje się metody operacyjne. Wówczas dokonuje się resekcji kaletki. Taką procedurę stosuje się np. w zapaleniu kaletki maziowej kolana, (usunięcie kaletki przedrzepkowej), jest to zabieg artroskopowy. Nieco mniej inwazyjną procedurą jest drenaż., nie zawsze jednak jest on w pełni skuteczny. Polega na przecięciu skóry, czasowym zamieszczeniu drenu, którego zadaniem jest wspomaganie usuwania nadmiaru gromadzącego się nieustannie płynu. Zazwyczaj dren jest pozostawiany na kilka dni.

Zapalenie kaletki maziowej – fizjoterapia

Działania związane z zastosowaniem procedur rehabilitacyjnych są stosowane w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z przejrzystym płynem – sugeruje to zapalenie aseptyczne, oraz z płynem krwistym – uraz. Wtedy rekomendowane są zabiegi fizykalne i maści na zapalenie kaletki. Wśród nich wyróżnia się miejscowe schładzanie parami azotu – krioterapię (leczenie zimnem), laseroterapię, magnetostymulację oraz stymulowanie wchłaniania jonów leku o działaniu przeciwzapalnym za pomocą prądu (jonoforeza). 

Domowe sposoby na zapalenie kaletki to wykorzystanie pozycji odciążających (w tym celu wykorzystuje się również czasowe unieruchomienie w ortezie), unikanie aktywności ruchowej i schładzanie miejsca bólowego za pomocą okładów z lodu lub zimnych kompresów (kilka razy dziennie przez 10–15 minut). Przewlekłe zapalenie kaletki maziowej wymaga wykorzystania dodatkowo ćwiczeń poprawiających stabilizację oraz przywracających normy długości mięśni, zakres ruchomości. Ważne jest także zmodyfikowanie miejsca pracy – regulacja wysokości krzesła, biurka. Unikać należy aktywności o gwałtownym przebiegu, mogących być ryzykiem przeciążenia tkanek. Postępowanie jest zazwyczaj bardzo podobne niezależnie od lokalizacji – zapalenie kaletki maziowej barku, kolana, piętowej, czy palucha.