
Zagrożenie pryszczycą wraca. Czy jest się czego obawiać?
Pierwszy raz od 1988 roku pryszczyca znowu stała się zagrożeniem. Wykryto pierwsze przypadki tej wirusowej choroby wśród bydła w Brandenburgii w Niemczech. Czy choroba jest groźna także dla ludzi? Jakie są objawy zakażenia?
- Pryszczyca w Niemczech
- Jakie działania zostały dotychczas wprowadzone?
- Pryszczyca – co to za choroba?
- Co wywołuje zakażenie pryszczycą?
- Pryszczyca to choroba bydła, ale czy jest groźna dla ludzi?
- Objawy pryszczycy u ludzi
- Leczenie pryszczycy u ludzi
- Jak uniknąć zakażenia pryszczycą?
Pryszczyca w Niemczech
W piątek 10 stycznia na terenie Niemiec potwierdzono pierwsze od 37 lat przypadki pryszczycy, czyli choroby wirusowej bydła. Miejscowość, w której hobbystycznie hodowano zwierzęta, znajduje się około 70 km od granicy z Polską (gmina Hoppegarten, Brandenburgia). Niemcy przestały być krajem wolnym od pryszczycy, a sprawa nabrała międzynarodowego rozgłosu.
Pryszczyca jest bardzo zaraźliwa i wywołuje ogromne straty gospodarcze oraz hodowlane na całym świecie, paraliżując produkcję pochodzenia zwierzęcego. Ogniska tej choroby pojawiały się w wolnych od niej krajach, przede wszystkim na Tajwanie (1997 r.) i w Wielkiej Brytanii (2001 r.). Wybuch epidemii pryszczycy na Tajwanie, gdzie nie występowała wówczas od 68 lat, doprowadził do wybicia ponad 4 milionów świń, a straty wyniosły 6 miliardów dolarów. W wyniku pryszczycy w Wielkiej Brytanii w 2001 roku, gdzie choroba nie była notowana od 20 lat, poddano ubojowi 4 miliony zwierząt, głównie owiec, a straty gospodarcze wyniosły około 13,8 miliarda dolarów. Ostatni potwierdzony przypadek w Polsce odnotowano w 1971 roku.
Jakie działania zostały dotychczas wprowadzone?
Jak informuje Dolnośląski Urząd Wojewódzki, szczególną uwagę poświęcono polsko-niemieckim przejściom granicznym, gdzie wszelkie procedury będą weryfikowane przez specjalne grupy kontrolne, w skład których wchodzi policja, straż graniczna, Inspekcja Transportu Drogowego oraz Krajowa Administracja Sądowa. Jeśli wystąpią jakiekolwiek wątpliwości, wówczas zaangażowany w procedurę zostanie także powiatowy lekarz weterynarii. Na przejściu granicznym z Niemcami w Świecku zamontowano bramki dezynfekcyjne dla TIR-ów.
Komunikat wydał także Główny Lekarz Weterynarii:
„W związku z pojawiającymi się w przestrzeni medialnej nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi występowania ognisk pryszczycy, Główny Lekarz Weterynarii informuje, że strona niemiecka w dniu 17.01.2025 r. zdementowała oficjalnie informację na temat drugiego ogniska w Niemczech oraz poinformowała, że na chwilę obecną nie ma nowych podejrzeń wystąpienia choroby w kolejnych gospodarstwach”.
Pryszczyca – co to za choroba?
Pryszczyca (inaczej zaraza pyska i racic, FMD – ang. foot and mouth disease). To bardzo zakaźna choroba wirusowa występująca głównie u zwierząt parzystokopytnych, takich jak bydło, świnie, owce, kozy, dziki, renifery, wielbłądy i dzikie zwierzęta parzystokopytne.
Co wywołuje zakażenie pryszczycą?
Pryszczyca jest wywoływana przez wirus pryszczycy z rodziny Picornaviridae, który łatwo się przenosi i infekuje zwierzęta. Jest odporny na działanie wielu czynników środowiskowych (jak np. niska temperatura) i może przetrwać w skażonym materiale przez długi czas.
Przebycie choroby wywołanej jednym typem wirusa lub uodpornienie się na jeden typ wirusa nie zabezpiecza przed możliwością zakażenia się innymi serotypami, których zidentyfikowano dotychczas 60.
Drogi zakażenia wirusem pryszczycy:
-
Kontakt bezpośredni
Bezpośredni kontakt zdrowych zwierząt z zakażonymi (kontakt ze śliną, wydzielinami z nosa, kałem, moczem, mlekiem czy nasieniem).
-
Kontakt pośredni
Skażony sprzęt, odzież, obuwie, pojazdy transportowe, pasza czy woda.
-
Droga powietrzna
Wirus może rozprzestrzeniać się drogą powietrzną na znaczne odległości (60 km na lądzie i nawet 300 km nad morzem).
-
Przenoszenie przez ludzi lub inne zwierzęta
-
Ludzie, choć rzadko chorują, mogą przenosić wirusa na skórze, odzieży czy narzędziach i samochodach.
-
Zwierzęta nieparzystokopytne, np. psy czy koty, mogą pełnić rolę mechanicznych nosicieli wirusa.
Czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu się wirusa:
-
duża liczba zwierząt w bliskim sąsiedztwie (np. na fermach),
-
niewłaściwa higiena i brak bioasekuracji,
-
transport zakażonych zwierząt bez odpowiednich środków ostrożności.
Pryszczyca to choroba bydła, ale czy jest groźna dla ludzi?
Pryszczyca jest pewnym zagrożeniem dla człowieka, niemniej należy podkreślić, że wśród ludzi występuje sporadycznie i przebiega wówczas łagodnie, dlatego sklasyfikowano ją jako rzadką zoonozę. Jej objawy ustępują po 7–14 dniach, ale w przypadku ich wystąpienia należy zgłosić się do lekarza. W Polsce istnieje obowiązek zgłaszania przypadków pryszczycy wśród ludzi, zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 roku i rozporządzeniem z dnia 10 grudnia 2019 roku.
Ludzie mogą zakazić się pryszczycą poprzez:
-
kontakt bezpośredni z zakażonymi zwierzętami, szczególnie przez kontakt z ich śliną, mlekiem, moczem lub innymi wydzielinami;
-
spożycie skażonego wirusem mięsa;
-
spożycie surowego, niepasteryzowango mleka lub produktów mlecznych pochodzących od zakażonych zwierząt.
Objawy pryszczycy u ludzi
Okres inkubacji FMD to około 3–4 dni. Jeśli dojdzie do zakażenia, objawy mogą obejmować:
-
dreszcze,
-
powstawanie pęcherzy na skórze, zwłaszcza na dłoniach, stopach (głównie między palcami) i w jamie ustnej (język i podniebienie, czego skutkiem może być intensywne ślinienie się),
-
ogólne osłabienie.
Pryszczyca u ludzi przypomina objawami tzw. bostonkę, czyli zakaźną wirusową chorobę dłoni, stóp i ust. Różnicą jest droga zakażenia – bostonką zarażamy się poprzez kontakt z innym chorym człowiekiem, co nie ma miejsca w przypadku pryszczycy.
Leczenie pryszczycy u ludzi
Leczenie pryszczycy u ludzi jest zazwyczaj objawowe i polega na wspieraniu organizmu w zwalczaniu infekcji. Nie istnieje specyficzne leczenie przeciwwirusowe skierowane przeciwko wirusowi pryszczycy.
Łagodzenie bólu i objawów skórnych
-
Stosowanie środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych takich jak paracetamol lub ibuprofen.
-
Leczenie miejscowe pęcherzy za pomocą maści ochronnych lub środków antyseptycznych, aby zapobiec wtórnym zakażeniom bakteryjnym.
Nawodnienie i dieta
W przypadku bolesnych zmian w jamie ustnej należy zadbać o odpowiednie nawodnienie i spożywanie łagodnych, łatwostrawnych pokarmów.
Higiena i ochrona
-
Mycie rąk i unikanie dotykania pęcherzy, aby zapobiec ich zakażeniu bakteryjnemu.
-
W przypadku pracy ze zwierzętami należy czasowo ograniczyć kontakt, aby uniknąć dalszego rozprzestrzeniania wirusa.
Jak uniknąć zakażenia pryszczycą?
W celu uniknięcia zakażenia wirusem pryszczycy należy przestrzegać kilku prostych zasad ochrony, gdyż zapobieganie opiera się głównie na ograniczaniu kontaktu z wirusem. Oto jak można się chronić:
-
Unikanie kontaktu z zakażonymi zwierzętami
-
Nie dotykaj zwierząt, które mogą być chore, szczególnie w przypadku wybuchu pryszczycy w danym regionie.
-
Zawsze stosuj rękawice ochronne, jeśli musisz mieć kontakt z bydłem, świniami, owcami lub innymi parzystokopytnymi.
-
Unikanie skażonych produktów
-
Spożywaj tylko pasteryzowane mleko i produkty mleczne.
-
Unikaj jedzenia mięsa pochodzącego z obszarów, gdzie występuje pryszczyca.
-
Higiena osobista
-
Myj ręce wodą z mydłem po kontakcie ze zwierzętami, ich wydzielinami lub produktami pochodzenia zwierzęcego.
-
Zadbaj o dezynfekcję ubrań i obuwia po pobycie w gospodarstwach rolnych.
-
Ograniczenie wizyt w miejscach ryzyka
- Unikaj wizyt na targach zwierząt, w gospodarstwach lub w regionach, gdzie stwierdzono przypadki pryszczycy.
-
Środki ochrony podczas pracy ze zwierzętami
- Jeśli pracujesz ze zwierzętami, noś odpowiednią odzież ochronną (rękawice, fartuchy, buty) i przestrzegaj zasad bioasekuracji.
-
Edukacja i zgłaszanie ryzyka
- Bądź świadomy ryzyka pryszczycy i zgłaszaj wszelkie podejrzenia choroby zwierząt odpowiednim służbom.