Rabarbar – wartości odżywcze, właściwości i przepisy z rabarbarem

Rabarbar nieodłącznie kojarzy się nam ze smakami lata. Gdy nadchodzi na niego sezon, niejeden z nas kupuje go z zamiarem przygotowania pysznego ciasta drożdżowego lub kompotu z jego dodatkiem. Jakie właściwości posiada rabarbar? Gdzie znalazł swoje zastosowanie i kto może, a kto nie powinien po niego sięgać? 

Rabarbar – charakterystyka, uprawa, odmiany 

Rabarbar ogrodowy (Rheum rhaponticum L.) należy do rodziny rdestowatych (Polygonaceae). Spotykany jest również pod innymi nazwami, między innymi: rzewień zwyczajny, rzewień ogrodowy lub rabarbar zwyczajny. Roślina ta pochodzi z Azji Środkowej i wyróżnić możemy około 60 różnych jej gatunków. Część z nich to polskie, zalecane do uprawy odmiany, do których zalicza się: Przodownik Europy, Wczesny Hosera, Wiśniowy, Karpow Lipskiego, Przeworski, Purpurat, Sutton, Olbrzym Amerykański oraz Malinowy. Ponadto znanych jest wiele innych odmian, które sadzone są między innymi w krajach Europy Zachodniej.

Rabarbar może być uprawiany na terenie całego kraju, ale najwięcej sadzi się go w województwie świętokrzyskim, lubelskim, mazowieckiem i małopolskim. Ma małe wymagania termiczne, jest odporny na mróz, ale potrzebuje odpowiedniego nawodnienia. Roślina odznacza się długimi liśćmi i grubymi ogonkami liściowymi o charakterystycznym zabarwieniu i słodkim smaku. 

Rabarbar to owoc czy warzywo? 

Ze względu na to, iż rabarbar wykorzystywany jest głównie do dań na słodko, w tym ciast albo kompotów, często traktowany jest jako owoc. Jednak z biologicznego punktu widzenia rabarbar (rzewień zwyczajny) klasyfikowany jest jako warzywo. Jedyny wyjątek stanowią Stany Zjednoczone, gdzie rabarbar zaliczony jest do owoców. 

Rabarbar – wartości odżywcze, witaminy, kcal, IG 

Rabarbar to warzywo niskokaloryczne – 100 g tego produktu dostarcza jedyne 15 kcal, a także 0,5 g białka, 0,1 g tłuszczu oraz 4,6 g węglowodanów. Jest także źródłem witaminy C, witaminy A oraz witamin z grupy B. Może również uzupełnić naszą dietę w pewną ilość składników mineralnych, takich jak potas, żelazo czy wapń. Dodatkowo jest źródłem kwasów organicznych: jabłkowego, cytrynowego, bursztynowego i szczawiowego, a także karotenu. Rabarbar ma niski indeks glikemiczny. 

Wśród ważnych biologicznie związków znajdujących się w rabarbarze wymienia się także: antrachinony, flawonole, antocyjany czy stilbeny (resweratrol). 

Właściwości rabarbaru 

Rabarbar charakteryzuje się właściwościami przeczyszczającymi, przeciwzapalnymi, a ze względu na dużą zawartość fitoestrogenów może w pewnym stopniu przyczynić się do łagodzenia nieprzyjemnych objawów menopauzy. Ponadto można spotkać się z opinią, iż rabarbar jest warzywem przyjaznym dla serca – korzystnie wpływa na profil lipidowy, a tym samym na układ sercowo-naczyniowy. 

Korzeń rzewienia w tradycyjnej medycynie stosowany jest na zaparcia ze względu na zawarte w nim związki – antrachinony – które wywołują efekt przeczyszczający. Z tego względu jest on składnikiem preparatów na zaparcia. 

Czy rabarbar jest zdrowy? 

Rabarbar to roślina, w której do spożycia nadają się tylko ogonki liściowe, natomiast „blaszki” zawierają zbyt dużo szczawianów i innych związków organicznych, które mogą wywołać nawet zatrucia. Nie oznacza to jednak, że nie należy zjadać tych części rabarbaru. W okresie sezonowym warto korzystać z jego dobrodziejstw w rozsądnych ilościach – o ile nie ma do tego przeciwwskazań.  

Przeciwwskazania do spożywania rabarbaru  

Ze względu na dużą zawartość kwasu szczawiowego rabarbar nie powinien być jedzony przez osoby zmagające się z kamieniami nerkowymi lub reumatyzmem. Kwas szczawiowy łączy się z wapniem w przewodzie pokarmowym, przez co tworzą się nierozpuszczalne szczawiany wapnia, które mogą doprowadzić do niedoboru tego pierwiastka. Dlatego spożywając rabarbar, warto zwrócić uwagę na podaż wapnia w diecie, aby zrównoważyć niekorzystne działanie szczawianów. 

Dowiedz się, jak powinna wyglądać dieta w kamicy nerkowej.

Kiedy jeszcze należy go unikać? Rabarbaru nie poleca się osobom chorującym na choroby zapalne jelit, dnę moczanową oraz osteoporozę. 

Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią powinny ograniczyć spożycie rabarbaru, gdyż w dużej ilości może spowodować to efekt przeczyszczający. Jeżeli spożywany jest w rozsądnych ilościach (np. w cieście drożdżowym), nie powinien jednak stanowić zagrożenia. Umiarkowane spożycie ogonków liściowych – nawet przez kilka tygodni – nie działa też negatywnie na organizm dziecka. Ze względu na bezpieczeństwo nie należy go jednak podawać dzieciom poniżej 1. roku życia.  

Rabarbar – na co zwracać uwagę przy zakupie? Jak go przechowywać?  

Przy wyborze rabarbaru w sklepie należy zwrócić uwagę na jego kolor. Powinien być on intensywny, bez niepożądanych zmian i śluzu na łodydze. Liście muszą być świeże, co świadczy o dobrej jakości rabarbaru, jednak ich nie należy zjadać. Rabarbar można przechowywać w lodówce przez około tydzień np. w papierowej torebce. Dobrym sposobem na przedłużenie trwałości rabarbaru jest również jego mrożenie. W tym przypadku łodygi kroimy, odcinamy końce i umieszczamy w specjalnych woreczkach do mrożenia.  

Zdrowe przepisy z rabarbarem   

Kompot rabarbarowy z jabłkiem i miętą 

Wodę zagotuj w garnku, dodaj obrane i pokrojone na kawałki jabłko i rabarbar, dopraw wanilią i niewielką ilością cukru, a następnie całość zagotuj. Po chwili dodaj miętę i gotuj przez ok. 2–3 minuty, aż owoce będą miękkie. Kompot przelej do dzbanka, dodaj kilka kawałków ugotowanych owoców i udekoruj świeżą miętą. 

Muffinki rabarbarowe 

Do miski wrzuć ok. 200 g twarogu, jajko, startą wanilię i odrobinę cukru. Rozgnieć dokładnie widelcem, dodaj łyżkę mąki i całość wymieszaj. W międzyczasie kilka łodyg rabarbaru umyj, osusz i pokrój na kawałeczki. Piekarnik nagrzej do 180℃, a formę na muffiny wyłóż papilotkami. W jednej misce wymieszaj ok. ½ szklanki oleju, ½ szklanki mleka i 2 jajka, a w drugiej 1 i ½ szklanki mąki razem z ½ szklanki cukru i 2 łyżeczkami proszku do pieczenia. Zawartość obydwu misek połącz, dodając pod koniec rabarbar. W razie potrzeby ciasto zagęść mąką lub rozrzedź mlekiem. Do papilotek wyłóż część ciasta, na środek dodaj porcję nadzienia serowego. Przykryj resztą ciasta i wstaw do nagrzanego piekarnika, piecz przez około 25 minut.