Menopauza – przyczyny i objawy. Przegląd preparatów na uderzenia gorąca, nocne poty, nerwowość i suchość pochwy

Pomimo różnych dolegliwości należy pamiętać, że menopauza (klimakterium, przekwitanie) nie jest chorobą, a jedynie kolejnym etapem w życiu każdej kobiety. Wiąże się co prawda z uporczywymi objawami, takimi jak nocne poty, wahania nastroju i wagi a także suchość pochwy czy zaburzania libido, niemniej w obecnych czasach także z nimi można sobie poradzić, łagodząc ich przebieg. Na rynku farmaceutycznym i zielarskim znajduje się szereg ziołowych suplementów, tabletek i kosmetyków, które są przeznaczone dla kobiety w okresie menopauzy.

Czego dowiesz się z niniejszego artykułu:

• Co to jest, kiedy się zaczyna i jak długo trwa menopauza?
• Które zioła są najskuteczniejsze w walce z objawami menopauzy?
• Które witaminy i minerały wybrać, aby poskromić objawy klimakterium?
• Czy żele intymne pomagają tylko na problem suchości pochwy?

Menopauza jest naturalnym procesem, który zachodzi w organizmie każdej kobiety. Jej objawy mogą być ciężkie i uporczywe do zniesienia. Pierwszym symptomem jest trwałe zatrzymanie krwawień miesięcznych – okresu. Często pojawia się tzw. zespół klimakteryczny w postaci: uderzeń gorąca, zlewnych potów, wahań nastroju oraz spadku sił. Odpowiedzialne są za to zmiany hormonalne zachodzące w tym okresie, zwłaszcza hamowanie wydzielania estrogenów.

Menopauza (klimakterium) – czym jest i ile trwa?

Menopauza, nazywana również jako klimakterium lub „okres przekwitania”, charakteryzuje się trwałym zatrzymaniem krwawień miesiączkowych u kobiet. Jest etapem pośrednim, będącym zakończeniem okresu prokreacyjnego. Jednocześnie po jej zakończeniu następuje starzenie się.  Proces menopauzy zazwyczaj rozpoczyna się w czwartej dekadzie życia, mniej więcej w wieku 45.–55. lat i trwa około roku do dwóch lat. Za jej początek uznaje się ostatnie krwawienie, po którym w przeciągu najbliższego roku  nie pojawił się ponownie okres oraz zatrzymanie cyklu miesiączkowego nie jest spowodowane innymi zmianami, np. chorobowymi.

Przyczyny i objawy menopauzy

Menopauza jest skutkiem wieloetapowych zmian, które rozpoczęły się w organizmie już kilka lat wcześniej (zazwyczaj ok. pięciu). Jest to naturalny proces fizjologiczny związany ze starzeniem się, który prowadzi do atrezji pęcherzyków jajnikowych, czyli ich degeneracji. W wyniku zmniejszonej liczby komórek jajowych następuje znaczny wzrost hormonów folikulotropowego (FSH) i hormonu luteinizującego (LH) oraz spadek stężenia estrogenów i progesteronu. To właśnie zmiany hormonalne są główną przyczyną objawów menopauzy.

Najczęściej zgłaszanym efektem zatrzymania miesiączkowania jest zespół klimakteryczny. Charakteryzuje się on występowaniem dolegliwości, takich jak: uderzenia gorąca, zlewne poty zwłaszcza w nocy, uczucie kołatania serca, nerwowość, drażliwość, wahania nastroju, depresja, trudność w koncentracji,  zaburzenia snu, bóle i zawroty głowy, drętwienia kończyn, bóle mięśni i stawów oraz ogólne osłabienie. Dodatkowo w okresie przekwitania następują zmiany zanikowe śluzówki pochwy, cewki i pęcherza moczowego, które mogą prowadzić do pojawienia się zaburzeń ze strony układu moczowo-płciowego. Najczęściej wymieniane są: suchość, świąd, pieczenie i stan zapalny pochwy, ból w trakcie współżycia, wysiłkowe nietrzymanie moczu. Często pojawia się również spadek libido, co skutkuje zmniejszeniem aktywności płciowej oraz  osłabieniem i skróceniem orgazmu. Ponadto po okresie menopauzy zwiększa się ryzyko zachorowań na osteoporozę.

Zioła na menopauzę

Preparaty ziołowe są często stosowane w profilaktyce i leczeniu licznych chorób i dolegliwości. Jak wskazują wyniki badań aż 80% kobiet w wieku 45–60 lat korzysta z roślinnych surowców w celu złagodzenia objawów menopauzy. Apteczne produkty ziołowe wypierają nawet hormonalną terapię zastępczą (HTZ) stosowaną w leczeniu objawów klimakterium. Zioła stosowane w „przekwitaniu” można podzielić na dwie grupy. W pierwszej klasyfikowane są surowce zawierające fitoestrogeny, czyli substancje roślinne działające w organizmie ludzkim jak estrogeny. Do drugiej zaliczane są rośliny, które nie zawierają związków działających podobnie do żeńskich hormonów płciowych, ale wykazują aktywność łagodzącą objawy menopauzy.

Czerwona koniczyna, Ligniny lniane, szyszki chmielu, głóg na objawy menopauzy

W leczeniu kobiecych dolegliwości, a zwłaszcza łagodzeniu nieprzyjemnych objawów przekwitania jednymi z najczęściej stosowanych preparatów roślinnych są: ekstrakty z czerwonej koniczyny, szyszek chmielu, głogu oraz lignany lniane.

Koniczyna polna, nazywana również czerwoną (łac. Trifolium pratense) zawiera izoflawonoidy o działaniu estrogennym. Po 12. tygodniach podawania 82 mg/dobę tej rośliny zaobserwowano w grupie badanej złagodzenie o ok. 70% typowych objawy przekwitania, jak uderzenia gorąca i nocne poty.  W innym badaniu zastosowano u kobiet 3-miesieczną suplementację 80 mg/dobę izoflawonoidów wyizolowanych z czerwonej koniczyny. Odnotowano zmniejszenie objawów depresji oraz stanów lękowych o ok. 70% oraz poprawę profilu lipidowego. Efekty te można tłumaczyć podobną strukturą izoflawonów zawartych w surowcu do estrogenów, co umożliwia ich łączenie się z receptorami dla tych hormonów.

Kolejną rośliną zawierającą związki o działaniu podobnym do żeńskich hormonów płciowych jest len zwyczajny (łac. Linum usitatissimum). Ponadto substancje czynne zawarte w roślinie wykazują szereg innych właściwości leczniczych, jak chociażby wzmocnienie kości, unormowanie poziomu lipidów we krwi, działanie antyoksydacyjne oraz zmniejszanie ryzyka zachorowania na nowotwory hormonozależne, jak nowotwór piersi, jajnika czy macicy. Przypuszcza się, że lignany lniane mogą obniżać stopień zaawansowania nowotworu oraz ograniczać powstawanie przerzutów.

Działanie estrogenne wykazują również substancje czynne zawarte w szyszkach chmielu, jednak jest ono znacznie słabsze. Dużo lepiej sprawdza się w łagodzeniu niekorzystnych objawów menopauzy, jakimi są drażliwość, zaburzenia snu, ponieważ wykazuje działanie nasenne, uspokajające i przeciwlękowe.

Korzystne działanie na organizm kobiety w okresie klimakterium ma również głóg. Wpływa on regulująco na pracę serca i wzmacnia je. Poprawia funkcjonowanie układu krążenia, działa odprężająco, ogranicza bóle i zawroty głowy oraz zwiększa wydolność.

Preparaty witaminowe i mikroelementy  na menopauzę

Podczas menopauzy zachodzi szereg zmian w organizmie kobiety, zwłaszcza w układzie hormonalnym, czego konsekwencją jest zwiększone ryzyko uszkodzeń kości, osteoporoza, zaburzenie pracy serca. Warto wówczas wspomóc się suplementami przeznaczonymi dla kobiet w okresie menopauzy.

Pomocna okaże się suplementacja witaminy D3, której zapotrzebowanie wzrasta wraz z wiekiem, a wpływa ona na przyswajanie wapnia i fosforu, poprawę samopoczucia oraz wzmocnienie odporności. W okresie klimakterium zaleca się zwiększone stosowanie preparatów zawierających kwas foliowy (witamina B9), aby ograniczyć ryzyko chorób serca, arteriosklerozy oraz nowotworów. Pirydoksyna poprawia krążenie obwodowe, a także podobnie jak pozostałe suplementy w formie witaminy z grupy B wspomaga pamięć i procesy neurologiczne. Witaminy C i E są silnymi antyoksydantami, które hamują szkodliwe działanie wolnych rodników tlenowych, ograniczając w ten sposób powstawanie chorób i spowalniając procesy starzenia.

Warto również wybierać preparat z wapniem, który wzmocni kości, szczególnie narażone w okresie pomenopauzalnym. Pierwiastek ten nie tylko przeciwdziała uszkodzeniom tkanki kostnej, ale również zapobiega rozwojowi chorób serca i układu krążenia.

Korzystne efekty może przynieść wprowadzenie większej ilości błonnika pokarmowego do diety w okresie menopauzy, ponieważ kobiety w czasie „przekwitania” często przybierają na wadze. Składnik ten nie tylko przeciwdziała zaparciom i otyłości, ale także chorobom sercowo-naczyniowym, należy jedynie pamiętać, że wraz ze zwiększoną podażą błonnika, zwiększona powinna zostać także ilość spożywanej w ciągu dnia wody.

Adaptogeny na menopauzę

Adaptogeny są związkami zwiększającymi odporność organizmu na stres, przystosowującymi do niekorzystnych czynników zewnętrznych oraz ochraniającymi przed działaniem wolnych rodników. Dodatkowo poprawiają wydolność oraz dodają wigoru. Ich suplementacja jest wskazana właśnie w okresie menopauzy, podczas której kobiety często odczuwają osłabienie, zmniejszenie  sił witalnych oraz pogorszenie samopoczucia. Szczególnie zalecanymi adaptogenami podczas klimakterium są: żeń-szeń (p.g.), cytryniec chiński (s.ch.) oraz traganek błoniasty (a.m.). Panax ginseng, poza standardowym działaniem adaptogennym, wpływa na podniesienie ciśnienia krwi, pogrubienie ścian nabłonka pochwy oraz zwiększenie jej nawilżenia. Schizandra chinensis ogranicza procesy starzenia oraz zmiany zanikowe w układzie nerwowym, poprawia pamięć, zmniejsza stany depresyjne oraz zaburzenia snu. Astragalus membranaceus przede wszystkim wspomaga odporność, a także poprawia obwodowy przepływ krwi, ogranicza zlewne poty, wspiera funkcjonowanie układu trawiennego, detoksykację oraz zapobiega wypadaniu narządów.

Żel intymny dla kobiet po menopauzie – który wybrać?

Częstym problemem towarzyszącym menopauzie jest suchość i swędzenie pochwy. W przypadku braku nawilżenia dobrze sprawdzą się żele intymne z kwasem hialuronowym, glikolem propylenowym oraz gliceryną. Dodatkowa obecność kwasu mlekowego zapewni odpowiednie pH. W przypadku uporczywego świądu, w przypadku którego wymienione substancje mogą być niewystarczające, warto wybrać preparaty z dodatkiem substancji odkażających i regenerujących, jak: aloes, olejek z drzewa herbacianego czy wyciąg z Cardiospermum halicacabum.