Menopauza i estrogeny roślinne
Co się dzieje w organizmie kobiety w okresie menopauzy?
Okres przekwitania uwarunkowany jest wygasaniem funkcji jajników i obniżeniem stężenia żeńskich hormonów płciowych, głównie estrogenów. Ma to w organizmie kobiety szereg, mocno odczuwalnych konsekwencji. Spadek estrogenów sprawia, że zwiększa się początkowo stężenie folikulotropiny (follicle-stimulating hormone; FSH) oraz luteotropiny (luteotropic hormone; LH). Wynikająca z tego hormonalna nierównowaga powoduje typowe objawy okresu przekwitania (zmiany naczynioruchowe, zaburzenia emocjonalne itd.). Dopiero z upływem kilku lat organizm zaczyna „akceptować” spadek hormonów. U kobiet w tym okresie życia zwraca się również uwagę na zwiększoną predyspozycję do rozwoju chorób układu krążenia, zaburzeń w gospodarce lipidowej organizmu, zmian w metabolizmie tkanki kostnej i skłonność do rozwoju osteoporozy. Receptory dla estrogenów są też obecne w pochwie, cewce moczowej i pęcherzu moczowym. Niedobór estrogenów prowadzi więc również do powolnych zmian zanikowych w obrębie dróg moczowo-płciowych. Najczęściej występujące zmiany tego typu dotyczą nabłonka pochwy, manifestując się uporczywą suchością i atrofią. Zmiany zanikowe błony śluzowej sprzyjają rozwojowi stanów zapalnych pochwy oraz sromu i są przyczyną wielu dolegliwości (swędzenia, pieczenia, nawracające stany zapalne cewki i pęcherza moczowego) oraz problemów związanych z zaburzeniami seksualnymi.
Czym są fitoestrogeny i jak działają?
Są to, pochodzące z surowców roślinnych, związki, które zastępują estrogeny. Strukturalne podobieństwo sprawia, że fitoestrogeny mają zdolność oddziaływania na różne komórki i narządy, w tym te docelowe (jajnik, macica) dla estrogenów endogennych (17β-estradiol, estron). Zastosowanie fitoestrogenów obniża także wydzielanie nadprodukowanego w tym okresie hormonu luteinizującego - LH. Aktywne formy fitoestrogenów, o strukturze chemicznej zbliżonej do estrogenów, powstają w przewodzie pokarmowym w wyniku złożonych przemian enzymatyczno-metabolicznych.
Soja i izoflawony sojowe
Soja uprawna (Soja max) to roczna roślina strączkowa z kulisto-jajowatymi nasionami barwy od jasnożółtej do prawie czarnej (zależnie od odmiany). Przypuszczalny mechanizm działania zakłada, że izoflawony sojowe (m.in. genisteina i daidzeina) posiadają zdolność wiązania się z receptorami estrogenowymi. Wybierając preparat o takim składzie zwróćmy uwagę na fakt ile mg zespołu izoflawonów zawiera jedna tabletka. Niekiedy też spotyka się kombinacje soi z uspokajającą melisą i magnezem.
Niesojowe źródła roślinnych hormonów
Najczęściej stosowanymi roślinami są, w tym przypadku, pluskwica groniasta oraz koniczyna czerwona czy len. Te niesojowe źródła mogą być szczególnie przydatne, kiedy pacjentka jest uczulona na soję. Pluskwica groniasta (Cimicifuga racemosa) to kwitnąca na biało, pochodząca z Ameryki Północnej bylina. Wyciąg z jej korzeni stosowany był przez Indian w wielu "kobiecych przypadłościach". Aktywne związki pluskwicy, na skutek działania estrogenopodobnego, znacznie zmniejszają wydzielanie przez przysadkę LH oraz w mniejszym stopniu FSH. Pluskwica może być szczególnie pomocna dla kobiet, które nie mogą przyjmować syntetycznych hormonów. Badania dowiodły bowiem, że pluskwica nie skutkuje efektami estrogenopodobnymi w tkance gruczołu sutkowego, takimi jak zwiększenie gęstości tkanki. Rzadko jednak może pojawić się w trakcie stosowania preparatów o takim składzie wzrost enzymów wątrobowych (transaminaz). Z uwagi na fakt, że istnieją doniesienia na temat uszkodzenia wątroby związanego ze stosowaniem produktów leczniczych uzyskiwanych z kłącza pluskwicy groniastej, należy zachować czujność pod tym względem w trakcie stosowania. Innymi źródłami fitoestrogenów mogą być również: koniczyna czerwona (Trifolium pratense), pospolita bylina, uprawiana jako roślina pastewna, o ciemnoróżowych kwiatach zebranych w główki, oraz len zwyczajny (Linum usitatissimum). Ze względu na przeciwutleniające właściwości lignanów lnu zwyczajnego, tego typu środki są też doskonałym uzupełnieniem diety osób dbających o dobry stan serca. Wybierając preparat o takim składzie zwróćmy uwagę na fakt, czy został on poddany procesowi standaryzacji, które zapewnia ujednolicenie zawartości związków w każdej porcji (tabletce). Warto też dodać, że istnieją preparaty łączące zalety wymienionych surowców np. zawierające jednocześnie lignany z lnu zwyczajnego oraz izoflawony z koniczyny łąkowej.