Osteoporoza i menopauza – co je łączy?

Fizjologiczny proces starzenia organizmu niesie za sobą zmiany hormonalne. Spadek stężenia estrogenów wpływa negatywnie na funkcję regulacyjną w metabolizmie kostnym. W wyniku zmniejszenia ilości estrogenów dochodzi do zmniejszenia masy kostnej, co zwiększa ryzyko osteoporozy.

Co to jest osteoporoza?

Słowo „osteoporoza” wywodzi się z języka greckiego, gdzie „osteon” oznacza kość, i języka łacińskiego, w którym „porus” to dziura, por. Jest to choroba powodująca tworzenie ubytków w kościach, co prowadzi do zmniejszenia ich wytrzymałości [1].

Według definicji WHO osteoporoza to choroba szkieletu, która charakteryzuje się zmniejszoną wytrzymałością kości, przez co występuje większe ryzyko ich złamania. Choroba przez wiele lat nie daje żadnych objawów – często to właśnie złamanie jest pierwszym objawem. Dlatego osteoporozę nazywamy „cichym złodziejem kości”. Wystąpienie złamania oznacza, że choroba jest już zaawansowana [2].

Czy osteoporoza to częsty problem?

Według różnych szacunków osteoporoza jest problemem 2-4 mln Polaków (czyli nawet 20 proc. dorosłej populacji), jednak leczy się jedynie 10 proc. z nich [1,2]. Statystycznie 20 proc. kobiet choruje na osteoporozę, a u ponad 40 proc. stwierdza się osteopenię, czyli zmniejszoną gęstość kości [1]. Częstość choroby zwiększa się z wiekiem – po 50. roku życia osteoporozę stwierdza się u 30 proc. kobiet i 8 proc. mężczyzn [2]. U kobiet za ponad 50-procentowy spadek masy kostnej odpowiedzialne są zmiany hormonalne zachodzące w okresie menopauzy. Utrata masy kostnej jest największa w ciągu pierwszych kilku lat po wygaśnięciu czynności jajników [3].

Dlaczego okres okołomenopauzalny sprzyja wystąpieniu osteoporozy?

Menopauza u kobiet występuje najczęściej między 45. a 55. rokiem życia [1]. Jest spowodowana zmniejszeniem wydzielania hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu. Finalnie dochodzi do zaniknięcia cykli owulacyjnych i zakończenia miesiączkowania.

Spadek poziomu estrogenów może skutkować występowaniem suchości pochwy, częstszymi infekcjami okolic intymnych oraz sprzyja nietrzymaniu moczu. Jest też czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, otyłości czy choroby Alzheimera [4].

Czy wszystkie kobiety są tak samo narażone na wystąpienie osteoporozy pomenopauzalnej?

Abstrahując od samej menopauzy i zachodzących w tym okresie zmian hormonalnych, wystąpieniu osteoporozy sprzyjają także inne czynniki, takie jak: proces starzenia się, uwarunkowania genetyczne, choroby zaburzające metabolizm kostny, cukrzyca, nadczynność przytarczyc, kory nadnerczy, tarczycy. Jest także duża grupa czynników, na które mamy wpływ. Są to np.: brak lub niewłaściwy rodzaj aktywności fizycznej, niedostateczna podaż wapnia i witaminy D, stosowanie diety niskoenergetycznej, nikotynizm oraz nadmiar alkoholu i kofeiny [1].

Sprawdź aktualną ofertę naturalnych preparatów na menopauzę

Jak objawia się osteoporoza?

Osteoporoza początkowo nie daje żadnych objawów. Często pierwszym symptomem bywają złamania kręgów, tzw. kompresyjne. Powstają one przy bardzo niewielkich urazach, takich jak kaszel czy schylenie się. Często przebiegają bez nasilonych objawów, doprowadzając stopniowo do obniżenia wzrostu, powstania garbu i finalnie do problemów z poruszaniem się. Złamania kompresyjne kręgów mogą pozostać nierozpoznane – około 60 proc. nie daje żadnych objawów. U pozostałych osób mogą występować przewlekłe bóle kręgosłupa.

Jak uniknąć osteoporozy?

Rozwój układu kostnego możemy podzielić na 3 okresy: wzrostu, dojrzałości oraz inwolucji. Masa kostna osiąga szczyt pomiędzy 30. a 35. r.ż., po czym stopniowo się zmniejsza. Zakończenie okresu dojrzewania wiąże się z osiągnięciem aż 95 proc. maksymalnej masy kostnej. Dlatego w przypadku dzieci i nastolatków niezwykle istotne jest kształtowanie prawidłowych zachowań zdrowotnych [1].

Wapń jest podstawowym budulcem kości. Prawie cały zgromadzony w organizmie wapń znajduje się w kościach i zębach. Źródła wapnia to przede wszystkim mleko i przetwory mleczne, jednak ich spożycie w naszym kraju jest małe. Dlatego często wskazana jest uzupełniająca suplementacja solami wapnia [5].

Do prawidłowego wchłaniania i wykorzystania wapnia niezbędna jest witamina D. Jest ona wytwarzana przede wszystkim w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego. Niedobór witaminy D może powodować bóle kostne i zwiększać predyspozycje do złamań kości. W naszym klimacie niedobór witaminy D o różnym nasileniu stwierdza się nawet u 90 proc. populacji. Dlatego suplementacja witaminy D jest zalecana we wszystkich grupach wiekowych przynajmniej od października do kwietnia lub, w pewnych przypadkach, przez cały rok [6]. Niedobór witaminy D można również uzupełnić zbilansowaną dietą oraz ekspozycją skóry w dni słoneczne.

Artykuł promocyjny