Orkisz – wartości odżywcze i wpływ na zdrowie. Dlaczego warto go jeść?

Należy do najstarszych gatunków pszenicy – ludzkości znany jest już od wielu wielu wieków. Obecnie wytwarza się z niego m.in. pieczywo, płatki, kasze, makarony oraz mąki. Kto powinien sięgać po produkty wytworzone z orkiszu? Dlaczego warto go jeść? 

Orkisz – co to takiego? 

Orkisz (Triticum spelta L.) należy do grupy najstarszych gatunków pszenicy. Znany jest już od wielu wieków, a starożytni Rzymianie wierzyli, że stanowi pokarm, który daje siłę. Pomimo tego po dziś dzień nie do końca wiadomo, jakie jest jego dokładne pochodzenie. Po licznie przeprowadzonych badaniach uznano, iż orkisz powstał na drodze krzyżowania tetraploidalnych i heksaploidalnych pszenic zwyczajnych.  

Początkowo orkisz uprawiany był między innymi na Półwyspie Skandynawskim, jednak później zaczęto wykorzystywać go także m.in. na terenie Niemiec, Szwajcarii czy Polski. Pszenica orkisz charakteryzuje się wysoką odpornością i łatwą uprawą w gospodarstwach ekologicznych. Posiada wydłużone, łamliwe i wąskie kłosy, może osiągać od 90 do 170 cm wysokości. Niedojrzałe zboże orkiszu odznacza się sinawozielonym zabarwieniem, natomiast dojrzałe przechodzi w kolor brunatny lub słomiano-żółty.  

Orkisz – wartości odżywcze, kalorie i IG 

Ziarno orkiszu stanowi dobre źródło wielu składników odżywczych ważnych dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. W porównaniu z ziarnami np. „zwykłej” pszenicy orkisz dostarcza podobnej liczby kalorii, tj. ok. 340 kcal w 100 g produktu suchego. Ma jednak nieco więcej białka (ok. 16 g w porównaniu z 11 g w pszenicy tradycyjnej). Frakcja lipidowa orkiszu to z kolei źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym m.in. kwasu linolowego oraz oleinowego. Orkisz dostarcza także szeregu składników mineralnych, takich jak fosfor, cynk, miedź, mangan, potas, selen, sód, wapń czy żelazo oraz witamin – A, E i witamin z grupy B. Pszenica orkisz to również świetne źródło błonnika pokarmowego (11 g włókna w 100 g suchych ziaren).   

Orkisz – właściwości. Jaki ma wpływ na zdrowie? 

Część badaczy uważa, że regularne spożywanie orkiszu niesie ze sobą szereg korzyści zdrowotnych. Sugeruje się, iż uwzględnienie go w codziennej diecie może wspomagać leczenie choroby Alzhaimera czy Parkinsona, otyłości (produkty orkiszowe mogą być z powodzeniem stosowane u osób będących na diecie redukcyjnej, gdyż pozwalają na zachowanie dłuższego uczucia sytości), stwardnienia rozsianego, cukrzycy oraz alergii.  

Regularne spożywanie produktów orkiszowych dostarcza nam znacznych ilości błonnika pokarmowego i fitosteroli, które mają wpływ na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi. Ponadto będą stabilizować poziom glukozy i zabezpieczać przed jego skokami. Ze względu na dużą zawartość włókna pokarmowego produkty wytwarzane z orkiszu będą również przydatne w przy zaparciach. Dodatkowo wybrane składniki pszenicy orkiszowej pozytywnie oddziałują na naszą pamięć i koncentrację, mogą też opóźniać procesy starzenia. Pszenica orkisz dostarcza również wiele biologicznie aktywnych substancji, w tym m.in. rodanoid, który działa jak naturalny antybiotyk i może wesprzeć w działaniu nasz układ odpornościowy. 

Orkisz – zastosowanie 

Z ziarna orkiszu produkuje się wiele różnych produktów spożywczych. W sklepach dostępne są między innymi: pieczywo, bułki, mąka, kasza, makarony, otręby, płatki, a nawet kawy czy syropy. Ponadto dzięki swoim prozdrowotnym właściwościom orkisz jest również wykorzystywany w kosmetyce. Zawartość kwasu krzemowego w produktach orkiszowych ma wpływ na poprawę kondycji skóry, włosów i paznokci, stąd orkisz wykorzystywany jest do produkcji m.in. kremów, maseczek i innych regenerujących kosmetyków.  

Uczulenie na orkisz 

Według aktualnie dostępnych danych, nie określa się szczególnego wpływu spożywania produktów orkiszowych na częstsze występowanie alergii. Pomimo tego, ze względu na obecność w nich glutenu wyrobów z orkiszu nie powinny spożywać chorzy z celiakią, nietolerancją glutenu oraz osoby stosujące dietę bezglutenową.