Leki układu moczowo-płciowego i hormony płciowe

Układ moczowo-płciowy człowieka pełni w organizmie rolę wydzielniczą, wydalniczą i regulacyjną, a leki tej kategorii służą zarówno profilaktyce, jak i leczeniu chorób układu moczowego oraz zaburzeń związanych z układem rozrodczym.

Antykoncepcja hormonalna — substancje lecznicze

Leki zawierające hormony płciowe są wykorzystywane wielokierunkowo: do zapobiegania ciąży, do pobudzenia procesu owulacji, a także w celu łagodzenia objawów niedoboru hormonów płciowych (hormonalna terapia zastępcza kobiet i mężczyzn). Leki antykoncepcyjne są to preparaty hamujące proces owulacji, a ich substancjami czynnymi są estrogeny (estradiol) lub substancje pochodzenia estrogenowego (etynylestradiol) oraz gestageny (lewonorgestrel, noretisteron, dezogestrel, dienogest, gestoden, octan medroksyprogesteronu, octan cyproteronu). Występują w postaci tabletek doustnych, plastrów na skórę, zastrzyków antykoncepcyjnych, krążków dopochwowych oraz wkładek domacicznych. Leki hormonalne są stosowane również w przypadkach tzw. antykoncepcji awaryjnej. Zawarte w lekach substancje hamują owulację, ale ważne jest aby zażyć je w odpowiednim czasie po współżyciu.

HTZ — hormonalna terapia zastępcza

Niedobór hormonów steroidowych w organizmie może być uzupełniany za pomocą leków zawierających hormony płciowe. Jest to tzw. hormonalna terapia zastępcza (HTZ), która jest stosowana zarówno u  kobiet (niedobór estrogenów), jak i mężczyzn (niski poziom testosteronu). Hormony płciowe są dostarczane w postaci preparatów doustnych oraz miejscowych. Na rynku obecne są leki przezskórne (plastry transdermalne, aerozole na skórę), leki dopochwowe (tabletki, kremy, globulki) oraz produkty do wstrzykiwań. HTZ kobiet opiera się na uzupełnianiu estrogenów lub terapii estrogenowo – gestagenowej. Leki z testosteronem są stosowane wówczas, kiedy jądra nie wytwarzają odpowiedniego poziomu hormonu, czemu towarzyszy szereg objawów (m.in. zaburzenia psychiczne - depresja, stany lękowe, obniżony popęd płciowy oraz zaburzenia fizyczne - zanik masy mięśniowej i kostnej, osłabienie organizmu, zmęczenie, problemy z erekcją). Preparaty testosteronu mogą być podawane drogą doustną, poprzez wstrzyknięcia domięśniowe i/lub podskórne, oraz w postaci leków stosowanych na skórę,  uwalniających androgen stopniowo (żele do smarowania, plastry z testosteronem). 
Prolaktyna to hormon wytwarzany przez przysadkę mózgową. Wpływa na prawidłowe działanie układu rozrodczego kobiet i mężczyzn, a także pełni ważną rolę w pobudzaniu laktacji. Jej poziom może okresowo się wahać, jednak przedłużające się, zwiększone stężenie prolaktyny wymaga leczenia inhibitorami prolaktyny, dostępnymi w postaci tabletek doustnych (bromokryptyna, kabergolina oraz chinagolid).

Infekcje intymne — leczenie

Infekcje intymne są wywoływane przez różne typy mikroorganizmów (głównie bakterie, grzyby oraz pasożyty). Leki ginekologiczne na infekcje w większości są podawane miejscowo (maści, globulki i tabletki dopochwowe, kremy dopochwowe, roztwory do przemywań), ale czasami bywa konieczne zażywanie leków w postaci doustnej (tabletki, kapsułki). Substancjami stosowanymi w infekcjach grzybiczych są pochodne azolowe (klotrimazol, fentikonazol, ekonazol, fukonazol, mikonazol, tiokonazol, ketokonazol) oraz antybiotyki polienowe (natamycyna, nystatyna). Fentikonazol jest skuteczny również wobec niektórych bakterii, stąd uzasadnione jest jego stosowanie w razie infekcji mieszanych (grzybiczo-bakteryjnych). Intymne zakażenia bakteryjne są najczęściej leczone metronidazolem (tabletki dopochwowe lub tabletki doustne) oraz klindamycyną (krem dopochwowy, globulki, kapsułki doustne). Chlorchinaldol w postaci tabletek dopochwowych działa przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie i przeciwpierwotniakowo wobec rzęsistka pochwowego.

Zaburzenia oddawania moczu i erekcji — jak leczymy?

Zaburzenia oddawania moczu towarzyszą wielu schorzeniom w obrębie układu moczowo-płciowego. Leki urologiczne na tę przypadłość zawierają substancje rozkurczające mięśniówkę pęcherza (oksybutynina, tolterodyna, solifenacyna). Jeśli trudności z oddawaniem moczu są związane z przerostem gruczołu krokowego stosowane są blokery receptorów alfa-adrenergicznych, które rozluźniają struktury mięśniowe układu moczowo-płciowego (doksazosyna, tamsulosyna, alfuzosyna, terazosyna, silodosyna) oraz inhibitory 5α-reduktazy blokujące przemiany testosteronu (finasteryd, dutasteryd). W problemach z przedwczesnym wytryskiem stosuje się tabletki z dapoksetyną, a w zaburzeniach erekcji leki zawierające inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (sildenafil, tadalafil, wardenafil, awanafil). Mechanizm ich aktywności polega na hamowaniu działania enzymu, co ostatecznie zwiększa dopływ krwi do prącia i umożliwia odbycie stosunku.