kobieta trzyma w dłoni pigułki dzień po
Marta Pietroń

Tabletka „dzień po” – czym jest antykoncepcja awaryjna?

Antykoncepcja awaryjna, potocznie nazywana tabletką „dzień po”, stosowana jest już po odbytym stosunku seksualnym, który był niezabezpieczony lub gdy inne zastosowane metody antykoncepcji okazały się niewystarczające. Ma ona na celu zapobiec zapłodnieniu przez blokowanie lub opóźnianie owulacji. Obecnie dostępne są dwa rodzaje tabletek „dzień po”. Czym się różnią? Jak działają? Czy można je dostać bez recepty?

Antykoncepcja awaryjna – czym jest?

Antykoncepcja awaryjna, znana również jako antykoncepcja postkoitalna, doraźna, po stosunku lub po prostu tabletka „dzień po”, jest „awaryjną” metodą zabezpieczenia przed zajściem w ciążę. Stosowana jest już po odbytym stosunku płciowym, który był niezabezpieczony lub też zastosowane metody antykoncepcji okazały się niewystarczające, np. doszło do pęknięcia, zsunięcia lub nieprawidłowego założenia prezerwatywy, plaster antykoncepcyjny uległ odklejeniu lub został przyklejony z opóźnieniem, tabletki antykoncepcyjne były źle przyjmowane lub pominięto jedną z nich.

Istnieją dwa rodzaje antykoncepcji awaryjnej:

  • hormonalna, czyli doustne tabletki „dzień po”;
  • niehormonalna, polegająca na założeniu wkładki domacicznej z miedzią (CU-IUD).

Tabletka „dzień po” – czym jest?

Tabletka „dzień po” jest tabletką podawaną doustnie, zawierającą duże stężenia hormonów. Preparaty dostępne na rynku różnią się między sobą składem. Posiadając receptę wypisaną na konkretny lek, w przypadku braku jego dostępności w danej aptece, nie można dokonać zamiany na inny preparat o tym samym działaniu, ponieważ zawiera on inną substancje czynną (substancja odpowiadająca za działanie leku), więc nie jest jego zamiennikiem.

Wśród tabletek „dzień po” wyróżnia się:

  • tabletki jednoskładnikowe zawierające albo lewonorgestrel, albo octan uliprystalu;
  • tabletki dwuskładnikowe (metoda Yuzpe) będące połączeniem estrogenu i progestagenu.
Niekiedy tabletki „dzień po” mylnie nazywane są tabletkami wczesnoporonnymi (działają na zarodek już po zagnieżdżeniu się w błonie śluzowej macicy), przez co mogą być postrzegane jako jedna z metod aborcji, a tym nie są. Antykoncepcja awaryjna w żaden sposób nie wpływa na zarodek, nie usuwa ciąży. Jeśli doszło do zapłodnienia, to tabletka „dzień po” nie zadziała, dlatego przed każdym jej zastosowaniem warto wykluczyć ciążę, wykonując test ciążowy.

Powiązane produkty

Jak działa tabletka „dzień po”?

Działanie tabletki „dzień po” zależy od jej rodzaju, czyli substancji występującej w jej składzie. Tabletki jednoskładnikowe mogą zawierać lewonorgestrel albo octan uliprystalu.

Lewonorgestrel w dawce 1,5 mg w tabletce:

  • hamuje owulację, o ile jeszcze nie nastąpiła;
  • zapobiega zapłodnieniu poprzez zmianę konsystencji śluzu, co utrudnia dotarcie plemnikom do komórki jajowej oraz prowadzi do zmian w endometrium, uniemożliwiając zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy;
  • 1 tabletkę należy przyjąć do 72h (3 dni) od stosunku płciowego bez zabezpieczenia lub gdy inne metody antykoncepcji zawiodły; najlepiej jeśli zostanie ona podana w przeciągu 12h;
  • jeśli w przeciągu 3h od zażycia tabletki wystąpiły wymioty, zaleca się ponowne przyjęcie jednej tabletki;
  • może być stosowany w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego, o ile miesiączka nie jest opóźniona.

Octan uliprystalu w dawce 30 mg w tabletce:

  • hamuje lub opóźnia owulację, jeśli jeszcze nie nastąpiła;
  • może wpływać na zmiany w endometrium uniemożliwiające zagnieżdżenie się zarodka;
  • 1 tabletkę należy przyjąć do 120h (5 dni) od stosunku płciowego bez zabezpieczenia lub gdy inne metody antykoncepcji zawiodły;
  • jeśli w przeciągu 3h od zażycia tabletki wystąpiły wymioty, zaleca się ponowne przyjęcie jednej tabletki;
  • może być stosowany w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego, o ile miesiączka nie jest opóźniona.

Tabletki dwuskładnikowe będące połączeniem estrogenu i progestagenu, oprócz stosowania ich jako codzienną doustną antykoncepcje, mogą być również użyte jako antykoncepcja awaryjna. Jest to tzw. metoda Yuzpe polegająca na przyjęciu dwóch zwiększonych dawek hormonów w odstępie 12h w przeciągu 72h od stosunku płciowego bez zabezpieczenia. W metodzie tej nie ma wskazanego konkretnego leku i ilości tabletek, jakie trzeba przyjąć. Istotne jest, aby łącznie podać 100 µg etynyloestradiolu (estrogen) i 0,5 mg lewonorgestrelu (progestagen).

Tabletka „dzień po” – działania niepożądane

Zastosowanie tabletki „dzień po” niesie za sobą ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, co związane jest dostarczeniem do organizmu dużej dawki hormonów. Oczywiście nie u każdej kobiety wystąpią skutki uboczne tabletki „dzień po”, natomiast warto wiedzieć, czego można się spodziewać. Wśród działań niepożądanych wymienia się:

  • bóle i zawroty głowy,
  • nudności i wymioty,
  • biegunkę,
  • bóle podbrzusza,
  • krwawienia niezwiązane z miesiączką (mogą pojawić się przemijające zaburzenia cyklu miesiączkowego),
  • wrażliwość piersi,
  • uczucie zmęczenia,
  • zaburzenia nastroju,
  • bolesne miesiączkowanie.
Warto mieć na uwadze, że ze względu na częste występowanie zawrotów głowy i senności prowadzenie pojazdów mechanicznych lub obsługa maszyn może być nieznacznie utrudniona.

Pigułka „dzień po” – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do stosowania tabletki „dzień po” są:

  • ciąża lub podejrzenie bycia w ciąży,
  • karmienie piersią,
  • uczulenie na którykolwiek ze składników leku.
Ponadto nie zaleca się przyjmowania pigułki „dzień po” przez kobiety, u których występuje ryzyko ciąży pozamacicznej, ciężkie zaburzenia czynności wątroby oraz ciężkie zespoły złego wchłaniania (np. choroba Leśniowskiego-Crohna).

Tabletka „dzień po” – cena

Antykoncepcja awaryjna wydawana jest na receptę 100% (nie podlega refundacji), a jej cena waha się w zależności od tego, jaki preparat został przepisany. Koszt tabletki „dzień po” to cena od 60 do 120 zł.

Tabletka „dzień po” – dostępność

W wielu krajach na świecie, chociażby w Stanach Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii, antykoncepcja awaryjna dostępna jest bez recepty po odbyciu rozmowy z farmaceutą. W Polsce tabletka „dzień po” nie jest zakazana, natomiast od 2015 roku po uchwaleniu przez sejm nowelizacji ustawy o świadczeniach zdrowotnych dostępna jest ona tylko i wyłącznie na receptę, która może być wypisana przez każdego lekarza, nie tylko ginekologa.

Tabletka „dzień po” – skuteczność

Skuteczność tabletki „dzień po” jest dość wysoka, bo wynosi ona aż 97,9–99,1%. Zgodnie ze wskaźnikiem Pearla służącego do określania skuteczności danej metody antykoncepcyjnej: 0,9–2,1. Oznacza to, że na 100 kobiet stosujących daną metodę w ciągu roku liczba ciąż wynosiła 0,9 przy prawidłowym przestrzeganiu zaleceń dla tej metody i 2,1 jeśli nie wszystkie zalecenia były przestrzegane.

Należy pamiętać, że skuteczność tabletek „dzień po” zależy od czasu, jaki upłynął od niezabezpieczonego stosunku, oraz od zastosowania się do zaleceń dotyczących przyjmowania antykoncepcji awaryjnej, chociażby czas podania tabletki – 3 albo 5 dni od stosunku w zależności od przepisanego leku.

Jeśli doszło już do rozpoczęcia zagnieżdżania się zarodka w błonie śluzowej macicy, to zastosowanie tabletki „dzień po” będzie nieskuteczne, ponieważ nie wpływa ona na obumarcie zarodka, a jedynie zapobiega zapłodnieniu.

Otyłość nie jest przeciwwskazaniem do stosowania tabletki „dzień po”, natomiast u kobiet otyłych jej skuteczność jest mniejsza w porównaniu z kobietami szczupłymi.

Pigułka „dzień po” a bezpieczeństwo

Zastosowanie tabletki „dzień po” z lewonorgestrelem w dawce 1,5 mg uznawane jest przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników za bezpieczną metodę antykoncepcji awaryjnej.

Antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana w sporadycznych przypadkach i nie powinna w żadnym wypadku zastępować stałej metody antykoncepcyjnej.

Pomimo braku stwierdzenia teratogennego działania tabletki „dzień po” nie zaleca się stosowania jej przez kobiety karmiące piersią. Substancje aktywne mogą przenikać do mleka matki i trafiać wraz z nim do organizmu niemowlaka. W przypadku konieczności sięgnięcia po antykoncepcję awaryjną należy zrobić to po karmieniu i wstrzymać się z dalszym karmieniem dziecka przez tydzień.

Tabletka „dzień po” a okres

Zastosowanie tabletki dzień po nie zaburza krwawienia miesiączkowego. Powinno ono pojawić się zgodnie z przewidywanym terminem. Czasami krwawienie może pojawić się kilka dni za wcześnie lub kilka dni za późno. Jeśli zaś pomimo zastosowania tabletki „dzień po” i stałej antykoncepcji hormonalnej nie dochodzi do krwawienia w okresie przerwy od tabletek, należy wykluczyć ciążę, wykonując test ciążowy. 

Nie jest zalecane, aby w jednym cyklu miesiączkowym stosować kilka razy antykoncepcję awaryjną ze względu na ryzyko wystąpienia zaburzeń cyklu.

Wkładka domaciczna z miedzią (CU-IUD)

Wkładka domaciczna z miedzią jest niewielkich rozmiarów i najczęściej swoim kształtem przypomina literę T. Składa się ona z trzonu z odchodzącymi ramionami i umieszczonym na końcu sznureczkiem, który po aplikacji sięga wysokości szyjki macicy, dzięki czemu nie sprawia dyskomfortu w codziennym funkcjonowaniu.

Wkładka domaciczna wykonana jest z biologicznie obojętnego, elastycznego i miękkiego plastiku pokrytego miedzią. Jej działanie polega na uwalnianiu jonów miedzi, które w nadmiarze wykazują właściwości plemnikobójcze, upośledzają ruch plemników oraz zmniejszają ich zdolność do przeżycia. Ponadto jony miedzi wpływają na wzrost gęstości śluzu w szyjce macicy, co utrudnia dotarcie plemnikom do komórki jajowej.

Skuteczność tej metody oceniana jest na 99,91%, przy czym wkładka domaciczna z miedzią powinna zostać założona przez lekarza ginekologa w ciągu 5 dni od stosunku bez zabezpieczenia. Po aplikacji może być utrzymana jako długotrwała metoda antykoncepcyjna i – tutaj w zależności od producenta – nie ma konieczności jej wymiany na nową w przeciągu 5, a nawet 10 lat. Przeciwwskazaniami do stosowania wkładki domacicznej z miedzią są: alergia na miedź, choroba zapalna miednicy, wady macicy lub bycie w ciąży.

  1. Intymne problemy kobiet z perspektywy farmaceuty. Praca zbiorowa, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2020.
  2. Antykoncepcja awaryjna. Wytyczne postępowania klinicznego dla lekarzy położników i ginekologów, Ginekologia po Dyplomie, Lipiec 2010.
  3. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Zastosowanie lewonorgestrelu w antykoncepcji awaryjnej, Ginekologia Polska, nr 83 2012.
  4. M. Drejza, N. Blek, A. Frankowska, Antykoncepcja awaryjna. Broszura dla personelu medycznego, Wydawca: Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa 2020.
  5. W. Folwarczny i in., Antykoncepcja awaryjna – świadomość młodych kobiet z terenu Górnego Śląska, Ginekologia Polska, nr 11 2009.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

    Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

    Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Szczepionka na grypę 2023/2024 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij