Wazektomia – na czym polega? Jak się ją wykonuje i czy jest odwracalna?

Wazektomia to zabieg mikrochirurgiczny polegający na przecięciu i podwiązaniu nasieniowodów. Jest uważany za jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych. Co więcej, procedura ta nie wpływa na gospodarkę hormonalną mężczyzny. Na czym polega wazektomia i jaka jest skuteczność zabiegu?

1. Co to jest wazektomia?
2. Na czym polega zabieg wazektomii?
3. Wazektomia – skutki uboczne, powikłania
4. Zalecenia po zabiegu wazektomii – rekonwalescencja
5. Skuteczność wazektomii. Antykoncepcja dla mężczyzn
6. Przeciwwskazania do wazektomii
7. Czy wazektomia jest odwracalna?

Co to jest wazektomia?

Wazektomia (inaczej sterylizacja męska) jest bezpieczną metodą męskiej antykoncepcji. Zwykle decydują się na nią ci mężczyźni, którzy nie planują zostać ojcami w przyszłości. Jest to zabieg przeprowadzany metodami mikrochirurgii, którego celem jest spowodowanie okresowej niepłodności u mężczyzn.

To bezpieczny zabieg, który cechuje się małym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Wazektomia jako metoda antykoncepcji dla mężczyzn ma prawie 100% skuteczności.

Mężczyźni, którzy poddadzą się wazektomii, mogą prowadzić normalną aktywność seksualną – współżyć i osiągać orgazm. Ich sperma nie zawiera jednak plemników.

Na czym polega zabieg wazektomii?

Istnieją dwie metody wykonania zabiegu wazektomii – metoda konwencjonalna (klasyczna) i tzw. bez skalpela (ang. no-scalpel vasectomy). W obu sposobach wykonania wazektomii lekarz stosuje znieczulenie miejscowe. Zabieg trwa około 30 minut.

Wazektomia klasyczna

Polega na tym, że lekarz chirurg lub urolog dokonuje nacięcia moszny, aby dotrzeć do nasieniowodu. Jest to przewód wyprowadzający plemniki z gonad męskich w trakcie ejakulacji. Następnie przecina go (czasami usuwa się niewielki fragment nasieniowodu), a wolne krańce podwiązuje (zakłada szew na wolny koniec lub je koaguluje). Całą procedurę powtarza się po drugiej stronie – przez to samo nacięcie w mosznie lub nowe. Nacięcie moszny zaszywa się rozpuszczalnym szwem lub pozostawia do samodzielnego zamknięcia.

Wazektomia bez skalpela

Zabieg wazektomii bez skalpela wygląda nieco inaczej i jest mniej inwazyjny. Lekarz palpacyjnie wyczuwa nasieniowód w mosznie, następnie klemuje go (zaciska przy użyciu specjalnego narzędzia chirurgicznego). Zamiast skalpela do zrobienia otworu w mosznie używa kleszczyków preparacyjnych, które delikatnie rozdzielają jej warstwy. Kolejno wyjmuje przez wykonany otwór nasieniowód. Tak samo jak w przypadku konwencjonalnej metody zostaje on przecięty, podwiązany z obu stron i umieszczony z powrotem w mosznie.

Otwory wykonane w trakcie wazektomii bez skalpela mają zaledwie około 6 milimetrów średnicy. Stąd aktualnie odchodzi się już od wykonywania wazektomii metodą konwencjonalną na korzyść metody bez skalpela, która wiąże się z szybszym powrotem pacjentów do zdrowia.

Przygotowanie do wazektomii

Przed każdym zabiegiem wazektomii odbywa się wizyta kwalifikacyjna z lekarzem, który zbiera szczegółowy wywiad, bada pacjenta oraz wyjaśnia dokładnie całą procedurę i dalsze postępowanie. Często lekarz przed zabiegiem może zalecić tymczasowe odstawienie leków przeciwkrzepliwych, jeżeli pacjent je stosuje. Dodatkowo pacjent przynajmniej dzień przed zabiegiem powinien ogolić okolicę łonową (skórę moszny oraz okolicy prącia).

Wazektomia – skutki uboczne, powikłania

Procedura podwiązania nasieniowodów jest uważana za bardzo bezpieczną dla mężczyzn. Po samym zabiegu może pojawić się niewielki obrzęk moszny, ból jąder czy krwawienie, jednak są to objawy, które występują u większości pacjentów po jakichkolwiek interwencjach chirurgicznych. Zazwyczaj ustępują samoistnie po kilku dniach lub tygodniach od zabiegu.

Warto również wspomnieć, że zabieg nie wpływa na funkcje seksualne mężczyzny. Wazektomia nie zwiększa ryzyka wystąpienia innych chorób, takich jak rak prostaty, rak jąder czy chorób sercowo-naczyniowych.

Zalecenia po zabiegu wazektomii – rekonwalescencja

Wazektomia jest zabiegiem, który wymaga rekonwalescencji. Przez pierwsze kilka dni po zabiegu pacjentom zaleca się odpoczynek oraz stosowanie leków przeciwbólowych typu ibuprofen, paracetamol czy pyralgina. Przydatne może być stosowanie okładów z lodem na mosznę – lód owinięty w ręcznik nakładany na okres 10-15 minut co 1-2 godziny.

Przez pierwszy tydzień po wazektomii zaleca się noszenie obcisłej bielizny, unikanie ejakulacji i wysiłku fizycznego. Nie zaleca się kąpieli w wannie przez pierwsze 2-3 tygodnie po zabiegu, które powinny zostać zastąpione krótkimi prysznicami.

Normą jest, że po wykonaniu wazektomii skóra moszny może być czarna, niebieska czy fioletowa przez pierwszych kilka dni.

Skuteczność wazektomii. Antykoncepcja dla mężczyzn

Wazektomia jest najbardziej skuteczną metodą męskiej antykoncepcji. Stanowi najpewniejszą formę ochrony przed nieplanowaną ciążą, na jaką może zdecydować się mężczyzna. Inne metody antykoncepcji męskiej takie jak prezerwatywy cechują się dużo niższą skutecznością, przez co obowiązek zabezpieczania się przed niechcianą ciążą często spoczywa na partnerce, która decyduje się np. na antykoncepcję hormonalną. Wazektomia nie wpływa na gospodarkę hormonalną mężczyzny.

Należy pamiętać, że wazektomia nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Przeciwwskazania do wazektomii

Istnieje kilka czynników, które uniemożliwiają przeprowadzenie wazektomii. Przeciwwskazania do wazektomii to:

• zaburzenia krzepliwości krwi,
• stosowanie leków przeciwkrzepliwych,
• ostre infekcje i zapalenie skóry moszny,
• duże żylaki powrózka nasiennego i wodniaki,
• specyficzne nieprawidłowości anatomiczne czy niezstąpienie jąder, skutkujące brakiem jąder w mosznie.

Czy wazektomia jest odwracalna?

Zwykle decyzja o wazektomii jest przemyślana. Szacuje się jednak, że ok. 6% mężczyzn zmienia z czasem zdanie i chce mieć potomstwo. Przywrócenie płodności po wazektomii jest możliwe. Odwrócenie wazektomii, czyli ponowne udrożnienie nasieniowodów, nazywa się rewazektomią.

Inną możliwością dla mężczyzn, którzy chcą mieć potomstwo po wazektomii, jest zapłodnienie pozaustrojowe metodą in vitro. W tym przypadku zabiegowo pobiera się plemniki prosto z jądra lub najądrza i łączy w warunkach laboratoryjnych z komórką jajową partnerki.