Rak prostaty — przyczyny, objawy, leczenie i rehabilitacja
Beata Turska

Rak prostaty — przyczyny, objawy, leczenie i rehabilitacja

Dobrą informacją jest to, że wcześnie wykryty rak prostaty jest całkowicie wyleczalny. Kto choruje na niego najczęściej? Jak wygląda diagnostyka, leczenie i rehabilitacja?

Rak prostaty, inaczej gruczołu krokowego lub stercza to jeden z najczęstszych atakujących mężczyzn. W Polsce tylko minimalnie wyprzedza go rak płuc. W USA i Europie Zachodniej jest już najczęstszym męskim nowotworem. 

Nowotwór prostaty na ogół rozpoznaje się u mężczyzn po 50. roku życia (najczęściej między 65. a 75.). Bardzo rzadko (ale niestety coraz częściej) diagnozuje się go u młodszych panów. 

— W przypadku raka prostaty najważniejsza jest profilaktyka, która w Polsce pozostawia jeszcze wiele do życzenia — mówi dr n. med. Andrzej Krzysztof Przybyła, urolog i androlog, kierownik Instytutu Zdrowia Mężczyzny i Centrum Rehabilitacji Uroginekologicznej we Wrocławiu. — Zawsze powtarzam pacjentom, że wystarczy odwiedzać urologa raz w roku, by nie umrzeć na chorobę urologiczną, bo przy regularnej kontroli można pomóc nawet wówczas, gdy zacznie się dziać coś złego. Większość nowotworów gruczołu krokowego jest taka, jak my, mężczyźni — leniwa. Rosną powoli, a my dajemy im się zabić tylko dlatego, że trafiamy do lekarza zbyt późno. Tymczasem badanie urologiczne to nic strasznego. Składa się z rozmowy z lekarzem, badania USG (głównie przez brzuch), badań laboratoryjnych (w tym tzw. PSA) oraz osławionego, ale bezbolesnego i krótkiego badania per rectum. To nie jest zbyt duża cena za zdrowie. 

Czynniki, które sprzyjają zachorowaniu na raka prostaty

Zachorowaniu na raka prostaty sprzyjają:

  • wiek – rak prostaty poniżej 40. roku życia praktycznie nie występuje, a z wiekiem zachorowalność wzrasta;
  • geny – mężczyźni, których krewny I stopnia (ojciec lub brat) choruje lub chorował na raka prostaty powinni się badać już od 40. roku życia, ponieważ w ich przypadku ryzyko zachorowania jest dwukrotnie większe;
  • prowadzenie niezdrowego stylu życia (w tym używki) – palenie papierosów, niewłaściwa dieta (zwłaszcza bogata w tłuszcze nienasycone), otyłość;
  • kolor skóry – statystycznie czarnoskórzy mężczyźni chorują częściej.

Rak prostaty — przebieg choroby

Początkowo rak atakuje jedynie prostatę, czyli niewielki narząd, który mieści się poniżej pęcherza moczowego (otacza cewkę moczową) i przylega do odbytnicy. 

Nowotwór rozwija się powoli, jeśli jednak nie wykryje się go w porę i nie wdroży leczenia, może objąć również sąsiednie narządy: pęcherz moczowy, zwieracz cewki moczowej, mięśnie odbytu lub ścianę miednicy. Komórki rakowe mogą także przedostać się dalej, powodując przerzuty do węzłów chłonnych, kości i innych organów.

Powiązane produkty

Objawy raka prostaty

Nowotwór prostaty długo nie daje żadnych wyraźnych objawów, przez co często wykrywa się go dopiero wówczas, gdy choroba jest już zaawansowana.

Objawy, których nie wolno lekceważyć: 

  • problemy z oddawaniem moczu: osłabienie strumienia, strumień przerywany, częstomocz — częste oddawanie moczu (także w nocy), uczucie, że pęcherz nie został opróżniony do końca, tzw. parcia naglące, czyli nagła potrzeba oddania moczu, później także nietrzymanie moczu, krwiomocz,
  • zaburzenia erekcji,
  • ból podbrzusza i pleców w okolicy lędźwiowej.

Rak prostaty — badania

Nowotwór prostaty we wczesnym stadium jest całkowicie wyleczalny, dlatego mężczyźni po 45. roku życia powinni regularnie się badać, by możliwie szybko wykryć ewentualne zmiany i nie dopuścić do rozwoju choroby. Wyjątkiem są panowie, których ojcowie na niego cierpieli. Powinni poddawać się badaniom już od 40. roku życia.

Badania profilaktyczne: 

  • badanie poziomu obecnego we krwi białka produkowanego przez prostatę, tzw. swoistego antygenu sterczowego (PSA — prostate-specific antygen). Pomaga wykryć raka prostaty w stadium bezobjawowym. Nieprawidłowy poziom PSA nie musi oznaczać choroby. Może być objawem łagodnego rozrostu stercza lub jego zapalenia,
  • per rectum (DRE), czyli palcem przez odbytnicę. Pozwala ocenić czy na prostacie nie pojawiły się jakieś zmiany (stwardnienia, guzki itd.).

Jeśli wyniki są nieprawidłowe, konieczne są dalsze badania:

  • przezodbytnicze badanie USG gruczołu krokowego (TRUS). Pozwala ocenić wielkość i strukturę prostaty oraz wykryć ewentualne zmiany,
  • rezonans magnetyczny (NMR) miednicy. Należy przeprowadzić go przed ewentualną biopsją,
  • badanie histopatologiczne wycinków z gruczołu krokowego pobranych podczas biopsji wykonywanej pod kontrolą USG. Pozwala ostatecznie potwierdzić lub wykluczyć obecność komórek rakowych i określić stopień ich złośliwości.

W niektórych przypadkach w grę wchodzą także inne badania, np. scyntygrafia kości.

Leczenie raka prostaty

Sposób leczenia nowotworu prostaty zależy przede wszystkim od jego złośliwości i stopnia zaawansowania choroby. Ważny jest także wiek oraz stan zdrowia pacjenta. 

W grę wchodzą: 

  • ścisła obserwacja (tzw. Active Surveillance). Stosuje się ją, jeśli nowotwór ma bardzo niski stopień złośliwości. Chory jest regularnie (co 3-6 miesięcy) badany (m.in. DRE i poziom PSA),    
  • zabieg chirurgiczny (prostatektomia radykalna). Polega na usunięciu prostaty (gruczołu krokowego) wraz z pęcherzykami nasiennymi i najbliższymi węzłami chłonnymi. Stosuje się go we wczesnym stadium choroby, gdy zmiany dotyczą jedynie prostaty. Zabieg jest wykonywany różnymi technikami, w tym laparoskopowo oraz przy użyciu robota chirurgicznego. Jak zaznaczają autorzy Zaleceń dotyczących postępowania w raku gruczołu krokowego, u niektórych pacjentów (i tylko w mniej zaawansowanym stadium choroby) możliwa jest prostatektomia oszczędzająca pęczki nerwowo-naczyniowe Walsha, co pomaga w zachowaniu sprawności seksualnej po zabiegu,
  • radioterapia. Stosuje się ją we wczesnym stadium choroby, ale także jako leczenie uzupełniające po zabiegu usunięcia prostaty (żeby zniszczyć komórki rakowe, które nie zostały usunięte) i w bardziej zaawansowanej chorobie,
  • antyandrogenowa terapia hormonalna. Jej celem jest obniżenie poziomu testosteronu, który pobudza rozwój komórek raka prostaty. Hormonoterapię wprowadza się, gdy choroba jest już zaawansowana. Bywa wdrażana także przed zabiegiem lub radioterapią,
  • chemioterapia. Jest stosowana w zaawansowanych stadiach choroby. 

Rak prostaty — rehabilitacja urologiczna

Po operacji radykalnego usunięcia stercza mogą pojawić się powikłania, najczęściej zaburzenia erekcji i nietrzymanie moczu. W uporaniu się z nimi pomaga rehabilitacja urologiczna pod okiem doświadczonego urologa i fizjoterapeuty.

— Głównym elementem terapii nietrzymania moczu po radykalnej prostatektomii jest specjalna gimnastyka (tzw. trening kontynencji) mająca na celu wzmocnienie mięśni dna miednicy — mówi dr n. med. Andrzej Krzysztof Przybyła. — Indywidualnie dobrana terapia obejmująca farmakologię oraz trening zwiększający ukrwienie mięśni odpowiedzialnych za erekcję, okolicy kroczowej i ciał jamistych prącia pomaga pacjentom także w uporaniu się z problemami z erekcją.

  1. A. Antoniewicz, A. Borkowski, E. Senkus-Konefka i in., Zalecenia dotyczące postępowania w raku gruczołu krokowego — konferencja okrągłego stołu, „Onkologia w Praktyce Klinicznej”, nr 3 (3) 2007. 
  2. A. Borówka, R. Sosnowski, Poradnik dla mężczyzn. Choroby gruczołu krokowego, „Przegląd Urologiczny”, nr 5 (39) 2006.
  3. National Cancer Institute of United States, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej oraz Fundacja Tam i z Powrotem, Co warto wiedzieć. Rak gruczołu krokowego, Warszawa 2014.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować paracetamol osobom dorosłym, dzieciom i kobietom w ciąży?

    Paracetamol to jeden z popularniejszych leków sprzedawanych bez recepty (OTC). Jest stosowany między innymi w ostrych, umiarkowanych i przewlekłych bólach głowy, gardła i zębów, a także w bólach miesiączkowych i migrenach. Cechuje go względne bezpieczeństwo stosowania. W przypadku silnego bólu można go łączyć z innymi substancjami, np. z morfiną. Jak wygląda właściwy sposób dawkowania paracetamolu, jaka jest maksymalna i bezpieczna dawka dzienna oraz czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten lek? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tabletki antykoncepcyjne jedno- i dwuskładnikowe – które wybrać? Jaka jest różnica?

    Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży. Występują głównie w dwóch rodzajach: tabletki jednoskładnikowe, które zawierają wyłącznie progestagen, oraz tabletki dwuskładnikowe – mają w składzie estrogen i progesteron. Które są skuteczniejsze? Jakie mają zalety i wady?

  • Choroba Zachodniego Nilu – przyczyny i objawy. Jak leczyć?

    Wybierając się na wakacje, warto zapoznać się z zagrożeniami, jakie mogą nas spotkać podczas urlopu. Jednym z nich jest gorączka Zachodniego Nilu (ang. West Nile fever, WNF), choroba powodowana przez wirusa gorączki Zachodniego Nilu. Jak dochodzi do zakażenia, jakie są objawy i co należy wiedzieć, aby się przed nią ustrzec?

  • Kaszel krtaniowy – objawy i leczenie szczekającego kaszlu u dzieci i dorosłych

    Krtaniowy kaszel, towarzyszący ostremu zapaleniu krtani, jest jednym z najbardziej charakterystycznych rodzajów kaszlu. W przypadku jego wystąpienia konieczny może być pilny kontakt z lekarzem, niekiedy również w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego. Jak rozpoznać kaszel krtaniowy oraz jak wygląda jego leczenie?

  • Witamina B6 (pirydoksyna) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Witamina B6 jest związkiem, który wzmaga przyswajalność magnezu w organizmie. Bierze udział w wielu procesach metabolicznych, reguluje pracę układu nerwowego, a jej optymalny poziom wpływa na pozytywny nastrój. Pirydoksyna przyczynia się także do powstawania przeciwciał chroniących organizm przed infekcjami. Witamina B6 jest składnikiem zarówno produktów zwierzęcych, jak i roślinnych. Który suplement z wit. B6 wybrać, jaka jest jej optymalna dawka dobowa i jakie są skutki zaburzeń jej ilości w organizmie? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Szczepionka na grypę 2024/2025 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    Grypa to bardzo zakaźna choroba wirusowa. Przyjmuje się, że jedna chora osoba zaraża cztery kolejne. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi. WHO szacuje, że każdego roku na grypę choruje 10% dorosłej populacji i nawet 30% dzieci. Czym się szczepić na grypę w sezonie 2024/2025?

  • INR testy do kontroli krzepliwości krwi – jak je wykonać? Cena, refundacja

    W styczniu 2024 roku wprowadzono do wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie aparaty i paski testowe do przeprowadzania testów diagnostycznych INR/PT. Wyroby te podlegają refundacji w przypadku pacjentów leczonych lekami przeciwzakrzepowymi z grupy antagonistów witaminy K oraz spełniających określone w rozporządzeniu kryteria. Testy INR do wykonania w warunkach domowych pozwalają w łatwy i szybki sposób monitorować terapię antykoagulantami takimi jak acenokumarol i warfaryna, co pozwala kontrolować prawidłowy zakres terapeutyczny dla pacjenta.

  • Przeciwdziałanie samobójstwom – gdzie szukać pomocy?

    Samobójstwa stanowią poważny problem zdrowia publicznego na całym świecie, w tym także w Polsce. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku życie odbiera sobie około 700 tysięcy osób, co oznacza, że co 40 sekund ktoś umiera w wyniku samobójstwa.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl