Wszy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie wszawicy
Katarzyna Makos

Wszy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie wszawicy

Wszawica to zakażenie pasożytnicze wywołane obecnością niewielkich stawonogów – wszy. Najczęściej występującą postacią choroby jest wszawica głowowa (Pediculus humanus capitis), dotyczy ona przede wszystkim dzieci. Przyczyną zakażenia nie jest, jak się często przyjmuje, brak higieny, a bezpośredni kontakt (np. podczas zabawy) z osobą zakażoną – wszawica jest chorobą skupisk ludzkich. Jakie są objawy wszawicy u dzieci? Jak pozbyć się wszy u dziecka?

Czym są wszy? 

Wszy należą do stawonogów, pasożytują na skórze człowieka, żywiąc się krwią. Wyróżniamy wesz głowową (najczęstsza), łonową i odzieżową. Owad ten ma około 2-4 mm, posiada 6 odnóży z pazurkami, dzięki którym przyczepia się mocno do włosa żywiciela. Dorosły osobnik żyje około 4-5 tygodni, samice przez 20-30 dni składają jaja w liczbie 200-300 w całym cyklu rozwojowym. Jaja (gnidy) są przytwierdzone u nasady włosa (<6mm) specjalną substancją cementową i wraz z czasem, jak włos wzrasta, oddalają się od powierzchni skóry głowy. Po około 7 dniach wykluwa się nimfa (larwa), linieje około 3 razy i po 16-17 dniach jest gotowa do rozmnażania. 

Nimfy i dorosłe wszy mogą przetrwać bez swojego żywiciela około 1-2 dni, a jaja do 3 dni. Wesz nie posiada skrzydeł, nie potrafi też skakać, za to szybko pełza – ok. 23 cm/min. Przenosi się poprzez kontakt bezpośredni – głowa-głowa, włosy-włosy. Należy uważać też na przedmioty, takie jak: czapki, grzebienie, ręczniki, poduszki, opaski do włosów, spinki. 

Wszy u dzieci – czym jest wszawica głowowa? 

Wszawica to infestacja pasożytnicza wywołana wszami. Występuje głównie u dzieci – ze względu na to, że łatwo się przenosi w zbiorowiskach, jakimi są przedszkola i szkoły. W tej grupie wiekowej najczęściej jest to postać głowowa – równocześnie na głowie dziecka może przebywać średnio 10-20 osobników dorosłych. Bytują blisko powierzchni skóry, najczęściej w okolicy skroniowej i potylicznej. Zwierzęta domowe nie są transmiterami zakażenia. 

Wszy odzieżowe mogą przenosić takie choroby zakaźne, jak: tyfus, gorączka okopowa, dur plamisty, ale w naszej szerokości geograficznej choroby te obecnie nie występują i nie ma obowiązku zgłaszania wszawicy do Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 

Polecane dla Ciebie

Wszy – inne postacie wszawicy 

Wesz łonowa przenosi się poprzez bliski kontakt seksualny, dotyczy głównie dorosłych. Bytuje na włosach łonowych w okolicy anogenitalnej. U dzieci może zajmować także rzęsy, brwi i głowę. Jest mniejsza od gnid wszy głowowej, składa około 60 jaj. Charakterystyczne błękitne plamy na skórze, które pojawiają się u osób z wszawicą łonową są spowodowane podskórnymi wylewami krwi w miejscach ukłucia. Wesz łonowa może przeżyć nawet do 2 tygodni bez gospodarza. 

Wesz odzieżowa jest koloru szaro-brudnoczerwonego, można ją znaleźć w szwach odzieży, obiciach mebli. Żyje około 10 dni i jest większa od wszy głowowej. Zmiany skórne lokalizują się w miejscach przylegania ubrań do ciała (kark, pachy i pachwiny, pośladki). Zazwyczaj jej występowanie wiąże się ze złymi warunkami sanitarnymi. Może przenosić choroby zakaźne. 

Wszy u dzieci – objawy wszawicy 

Wszawica może przebiegać bezobjawowo przez długi czas. Objawy obecności wszy wynikają z reakcji alergicznej organizmu człowieka na ślinę i odchody wszy.

W miejscu ukłucia (głównie okolica skroniowa i potyliczna, u osób z długimi włosami też okolica karku i barków) może pojawić się świąd, zaczerwienienie z grudkami i przeczosami. Zmiany mogą nadkażać się bakteryjnie. Na skutek nasilonego stanu zapalnego mogą powiększyć się miejscowe węzły chłonne.

O aktywnej intestacji świadczy obecność żywej wszy. To, czy gnida jest martwa, można sprawdzić jedynie pod mikroskopem. Umiejscowienie jaja bliżej nasady włosa nie daje 100% pewności, że jajo jest żywe. 

Wszy u dzieci – leczenie 

Leczenie wszawicy u dzieci i u osób dorosłych polega na stosowaniu miejscowo preparatów zawierających 1% permetryny (≥2m.ż.) mającej działanie neurotoksyczne. Ma ona dobry profil bezpieczeństwa i słabo wchłania się przez skórę, należy jednak zachować środki bezpieczeństwa i ograniczać kontakt leku ze skórą dziecka. Na wysuszone i umyte szamponem bez odżywki włosy nakłada się permetrynę na 10 min, po czym spłukuje ją porządnie. Ze względu na oporność młodych gnid na ten lek, terapię należy powtórzyć po 7-10 dniach. 

Podobnie sprawa ma się z mirystanianem izopropylu/ST-cyklometykonem (≥4r.ż.), który rozpuszcza woskowy szkielet owada, prowadząc do jego śmierci. W trakcie kuracji może wystąpić świąd głowy – nie świadczy jednak o ponownym zakażeniu czy braku skuteczności leku. 

U dzieci >2 r.ż. można zastosować także dimetykon – substancja ta należy do grupy silikonów i powoduje zablokowanie układu oddechowego wszy i uduszenie, dodatkowo ułatwia usuwanie gnid, rozpuszczając substancję cementową. Działa na wszystkie postacie w cyklu rozwojowym (dorosłe osobniki, jaja, nimfy), terapię powtarza się po 8-10 dniach. 

Jeśli wszy zajmują brwi, rzęsy to należy zastosować tłusty krem (np. wazelinę) przez 8-10 dni 2 x dziennie, co spowoduje uduszenie się owada. Dostępne są też preparaty ziołowe zawierające takie substancje, jak wrotycz, piołun, kwas octowy, bertram, ale mają mniejszą skuteczność niż wcześniej wymienione preparaty. W przypadku nasilonego świądu można podać dziecku leki przeciwhistaminowe, a przy nadkażeniach zmian skórnych zastosować miejscowo antybiotyki.

Poza leczeniem farmakologicznym zalecane jest regularne wyczesywanie z włosów gnid – w aptekach można nabyć specjalne grzebienie o gęstych ząbkach. Dostępne są także grzebienie elektryczne. Nie jest konieczne obcięcie włosów, ale może to ułatwić wyczesywanie jaj. Pomocny w tym może być też roztwór octu i wody (1 łyżka stołowa octu + 0,5l wody), który rozpuszcza substancję przytwierdzającą gnidy do włosa. 

W przypadku wszawicy łonowej zaleca się usunięcie owłosienia z okolicy łonowej oraz zastosowanie preparatów z 5% permetryną na około 10 min, leczenie należy powtórzyć za 7-10 dni. Wesz odzieżową eliminuje się poprzez wypranie ubrań w gorącej wodzie, w 60°C, oraz jej wyprasowanie. Pacjent powinien się umyć, zmienić ubrania na czyste. 

Wszy u dzieci – jak zapobiegać wszawicy? 

Stwierdzenie wszawicy u dziecka często wywołuje u rodziców poczucie wstydu i chęć ukrycia tego faktu przed innymi – jest to jednak duży błąd. Wszawica głowowa wcale nie wiąże się z brakiem higieny lub zaniedbaniem dziecka. Bardzo łatwo się przenosi, szczególnie w większych zbiorowiskach ludzi, dlatego bardzo ważne jest poinformowanie placówki, do której uczęszcza dziecko o zaistniałym problemie. Przez 10 dni powinno się sprawdzać głowy wszystkich domowników, a także inne osoby z bliskiego kontaktu. Nie należy wykluczać dziecka z zajęć szkolnych (z wyjątkiem zajęć wymagających bezpośredniego kontaktu np. lekcji WF). 

Należy przeprowadzić dezynsekcję przedmiotów, które miały kontakt ze skórą – grzebienie, szczotki. Nakrycia głowy czy poszewki poduszek należy wyprać w temp 60°C. U osób z wszawicą łonową należy wyprać bieliznę, ręczniki. Ubrania, których nie można prać w tej temperaturze, należy odłożyć na 14 dni do plastikowej torby. W przypadku wszy odzieżowej taka izolacja trwa dłużej – 4 tygodnie. Nie trzeba czyścić całego otoczenia chorego. 

  1. W. Kawalec, R. Grendy, M. Kulus (red.), Pediatria I, PZWL, Warszawa 2018, s. 1171.
  2. A. Gręda, K. Kisiel, L. Ruszkowska, Wszawica, „Pediatria po Dyplomie”, 2014, nr 18(4), s. 49-53.
  3. C. M. Salavastru, O. Chosidow, M. Janier, G. S. Tiplica, European guideline for the management of pediculosis pubis, “European Academy of Dermatology and Venereology” 2017, nr 31 (9), s. 1425-1428.
  4. C. Cummings, J. C. Finlay, N. E. MacDonald, Head lice infestations: a clinical update, “Pediatric and Child Health” 2018, nr 23(1), s. 18-24.
  5. W. Baran, Świerzb i wszawica – repetytorium dla nie dermatologów, Jesień Pediatryczna – XV Krajowa Konferencja Szkoleniowa, www.mp.pl [online], https://www.mp.pl/pediatria/wideo/154605,swierzb-i-wszawica-repetytorium-dla-nie-dermatologow.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij