Szczepionka na dur brzuszny (tyfus)
Barbara Bukowska

Dur brzuszny (tyfus) – szczepionki, objawy i przyczyny

Chociaż w Polsce i w Europie występują już tylko pojedyncze przypadki duru brzuszny (tyfusu) to w wielu regionach świata nadal jest to bardzo niebezpieczna choroba. Dlatego turyści i osoby podróżujące międzykontynentalnie powinny wziąć pod uwagę zagrożenie, jakie związane jest z durem brzusznym.

Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis), zwany inaczej tyfusem lub tyfusem brzusznym, jest ogólnoustrojową chorobą bakteryjną, którą wywołuje Gram-ujemna pałeczka, Salmonella enterica, a konkretnie serotyp typhi (Salmonella typhi). Okres inkubacji trwa od 1 do 3 tygodni. Nieleczony dur brzuszny ma ciężki przebieg, w którym wyróżnić można trzy odrębne etapy. Każdy z nich trwa ok. 7 dni.

Dur brzuszny – objawy. Jakie są objawy tyfusu?

W pierwszym tygodniu choroby obserwuje się powolny wzrost temperatury ciała, a u chorych stwierdza się również bradykardię, złe samopoczucie, ból głowy i kaszel, rzadziej – krwawienie z nosa i bóle brzucha. W drugim tygodniu dominuje zmęczenie, wysoka gorączka, utrzymująca się na poziomie 40ºC, oraz postępująca bradykardia. Może wystąpić delirium, w przebiegu którego przeplatają się okresy wyciszenia pacjenta i gwałtownego pobudzenia. Temu delirium dur brzuszny zawdzięcza swą inną nazwę – gorączka nerwowa.

U niektórych pacjentów pojawia się charakterystyczny objaw duru brzusznego wysypka na brzuchu i w dolnej części klatki piersiowej (tzw. różyczka durowa). Występują ponadto silne bóle brzucha i biegunka, choć zdarzają się również zaparcia. Charakterystyczna jest również hepatosplenomegalia, czyli powiększenie wątroby i śledziony.

W trzecim tygodniu stan pacjenta pogarsza się, objawy tyfusu pogłębiają, a dodatkowo dochodzi do rozwoju licznych powikłań, m.in.: krwawienia z przewodu pokarmowego, zapalenia pęcherzyka żółciowego, płuc, mózgu lub otrzewnej, objawów neuropsychiatrycznych, posocznicy. Jeśli w tej fazie choroby nie dojdzie do zgonu (co dotyczy 10–30% pacjentów), rozpoczyna się czwarty okres choroby, czyli powolna rekonwalescencja: poprawa samopoczucia, normalizacja temperatury ciała, zwiększenie łaknienia i stopniowy przyrost masy ciała.

Dzieci, w odróżnieniu od dorosłych, z reguły łagodnie przechodzą dur brzuszny. Typowym dla nich objawem jest stałe powiększenie śledziony, a najczęstszym powikłaniem – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Występowanie duru brzusznego

Dur brzuszny występuje na całym świecie. Szczególnie wysokie ryzyko zachorowania dotyczy rejonów o niskim poziomie higieny. Szacuje się, że na tyfus co roku choruje ponad 20 milionów osób, z czego 200 tys. umiera. Do obszarów częstego występowania duru brzusznego zalicza się:

  • Azję Południową (Indie, Nepal),
  • Azję Południowo-Wschodnią (Indonezję),
  • Amerykę Południową (Peru),
  • Afrykę Północną i Zachodnią.

Powiązane produkty

Dur brzuszny – szczepienie

Kalendarz szczepień nie uwzględnia szczepienia przeciwko durowi brzusznemu, jednak jego wykonanie zaleca się personelowi medycznemu i wojskowemu, osobom udającym się w podróż w rejony wysokiego ryzyka zachorowania oraz migrantom.

Na rynku dostępne są trzy rodzaje szczepionek na dur brzuszny:

  • żywa, do stosowania doustnego (Vivotif);
  • inaktywowana, która zawiera całe komórki pałeczek duru brzusznego (szczepionka durowa – Ty lub durowo-tężcowa – Tyt);
  • polisacharydowa, w skład której wchodzi oczyszczony polisacharyd otoczkowy bakterii (dostępna pod nazwą Typhim Vi).

Schemat szczepienia na tyfus szczepionką do stosowania doustnego zakłada przyjęcie trzech dawek w ciągu 5 dni, szczepionką inaktywowaną – trzech dawek w ciągu roku, a w przypadku Typhim Vi uodpornienie następuje już po przyjęciu jednej dawki.

Szczepienia przeciwko durowi brzusznemu powinny być wykonane co najmniej 10 dni przed planowanym wyjazdem. Niezależnie od rodzaju przyjętej szczepionki zaleca się wykonanie szczepienia przypominającego po 3 latach od przyjęcia ostatniej dawki. Szczepienia przeciwko tyfusowi są dobrze tolerowane, najczęściej występujące działania niepożądane związane z ich podaniem to bóle głowy, gorączka, złe samopoczucie.

Cena jednej dawki Typhim Vi, obecnie najczęściej stosowanej szczepionki przeciwko durowi brzusznemu, wynosi ok. 200 zł (dane z II kwartału 2022 r.).

Dur brzuszny – przyczyny

Przyczyny zachorowania na dur brzuszny obejmują spożycie wody lub żywności skażonych bakteriami S. typhi; zaraźliwy może być również kontakt z nieczystościami osób chorych lub będących nosicielami. Pałeczki duru brzusznego, po trafieniu do organizmu drogą pokarmową, lokalizują się w jelicie krętym i namnażają się w pobliskich węzłach chłonnych (krezkowych i zaotrzewnowych). Po około 2 tygodniach uwalniane są do krwi, z którą trafiają do nowych miejsc namnażania, głównie wątroby i dróg żółciowych. Stąd bakterie ponownie przedostają się do jelit. Uwalniana przez nie endotoksyna powoduje miejscowe zmiany zapalno-martwicze, a toksyna krążąca we krwi powoduje uszkodzenia wielonarządowe.

Biorąc pod uwagę źródła zakażenia, udając się w rejony występowania duru brzusznego, należy bezwzględnie przestrzegać zasad higieny. Szczególnie ważne jest mycie rąk przed jedzeniem i przygotowywaniem posiłków, a także gotowanie wody przeznaczonej do picia. Należy również spożywać wyłącznie żywność ze sprawdzonych źródeł.

Badania na dur brzuszny

Wykonanie badań w kierunku duru brzusznego obejmuje przede wszystkim wykonanie posiewów: w pierwszych dniach objawów klinicznych z krwi, w 2. i 3. tygodniu choroby z kału i moczu. Badania serologiczne, mające na celu wykrycie swoistych przeciwciał, można wykonywać od 2. tygodnia choroby.

W procesie diagnozowania ważne jest wykluczenie innych chorób, które czasami mogą dawać bardzo podobne objawy. Tyfus mylony może być z malarią, durem rzekomym czy brucelozą.

Wiele osób utożsamia dur brzuszny z poliomyelitis, mimo że to dwie różne choroby, o odmiennych symptomach i etiologii. Dur brzuszny to również nie to samo co krztusiec, choć rzeczywiście obie jednostki chorobowe są wywoływane przez Gram-ujemne pałeczki.

  1. J.A. Crump, Progress in Typhoid Fever Epidemiology. Clin Infect Dis" 68(Suppl 1): S4-S9, 2019.
  2. K. Korzeniewski. Dur brzuszny. Medycyna Podróży [online], https://medycynatropikalna.pl/choroba/dur-brzuszny [dostęp:] 6.06.2022 r.
  3. C. Masuet-Aumatell, J. Atouguia, Typhoid fever infection – Antibiotic resistance and vaccination strategies: A narrative review. Travel Med Infect Dis" 40: 101946, 2021.
  4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Typhim Vi, www.rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl [online], https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/22441/characteristic [dostęp:] 6.06.2022 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje? 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.