Wszy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie wszawicy
Katarzyna Makos

Wszy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie wszawicy

Wszawica to zakażenie pasożytnicze wywołane obecnością niewielkich stawonogów – wszy. Najczęściej występującą postacią choroby jest wszawica głowowa (Pediculus humanus capitis), która dotyczy przede wszystkim dzieci. Przyczyną zakażenia nie jest, jak się często przyjmuje, brak higieny, a bezpośredni kontakt (np. podczas zabawy) z osobą zakażoną – wszawica jest chorobą skupisk ludzkich. Jakie są objawy wszawicy u dzieci? Jak pozbyć się wszy u dziecka?

  1. Czym są i jak wyglądają wszy?
  2. Wszy u dzieci – czym jest wszawica głowowa? Skąd się biorą wszy?
  3. Wszy – inne postacie wszawicy
  4. Wszy u dzieci – objawy wszawicy
  5. Leczenie i domowe sposoby na wszy i gnidy u dzieci
  6. Wszy u dzieci – profilaktyka, czyli jak zapobiegać wszawicy

Czym są i jak wyglądają wszy?

Wszy należą do stawonogów, które pasożytują na skórze człowieka i żywią się krwią. Owad ten mierzy około 2-4 mm, ma 6 odnóży z pazurkami, dzięki którym przyczepia się mocno do włosa żywiciela. Dorosły osobnik żyje około 4-5 tygodni, samice przez 20-30 dni składają jaja w liczbie 200-300 w całym cyklu rozwojowym. Jaja wszy (gnidy) są przytwierdzone u nasady włosa (<6 mm) specjalną substancją cementową, a wraz z czasem i wzrostem włosa oddalają się od powierzchni skóry głowy. Po mniej więcej 7 dniach wykluwa się nimfa (larwa), która linieje około 3 razy i po 16-17 dniach jest gotowa do rozmnażania.

Wesz głowowa
Wesz głowowa to jedna z najczęstszych form pasożytów występujących we włosach dziecka

Nimfy i dorosłe wszy mogą przetrwać bez swojego żywiciela około 1-2 dni, a jaja do 3 dni. Wesz nie ma skrzydeł, nie potrafi też skakać, za to szybko pełza – ok. 23 cm/min. Przenosi się poprzez bezpośredni kontakt – głowa-głowa, włosy-włosy. Należy uważać też na przedmioty, takie jak czapki, grzebienie, ręczniki, poduszki, opaski do włosów, spinki.

Wszy u dzieci – czym jest wszawica głowowa? Skąd się biorą wszy?

Wszawica to infestacja pasożytnicza wywołana wszami. Występuje głównie u dzieci – ze względu na to, że łatwo przenosi się w zbiorowiskach, jakimi są przedszkola i szkoły. W tej grupie wiekowej najczęściej jest to postać głowowa.

Równocześnie na głowie dziecka może przebywać średnio 10-20 osobników dorosłych. Bytują blisko powierzchni skóry, najczęściej w okolicy skroniowej i potylicznej. Zwierzęta domowe nie są transmiterami zakażenia.

Wszy odzieżowe mogą przenosić takie choroby zakaźne, jak tyfus, gorączka okopowa czy dur plamisty, ale w naszej szerokości geograficznej choroby te obecnie nie występują i nie ma obowiązku zgłaszania wszawicy do Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Powiązane produkty

Wszy – inne postacie wszawicy

Wyróżniamy wesz głowową (najczęstsza), łonową i odzieżową. Wesz łonowa przenosi się poprzez bliski kontakt seksualny, zatem dotyczy przede wszystkim osób dorosłych. Bytuje na włosach łonowych w okolicy anogenitalnej. U dzieci może zajmować także rzęsy, brwi i głowę. Jest mniejsza od gnid wszy głowowej, składa około 60 jaj. Charakterystyczne błękitne plamy na skórze, które pojawiają się u osób z wszawicą łonową, są spowodowane podskórnymi wylewami krwi w miejscach ukłucia. Wesz łonowa może przeżyć nawet do 2 tygodni bez gospodarza.

Wesz odzieżowa jest koloru szaro-brudnoczerwonego, można ją znaleźć w szwach odzieży, obiciach mebli. Żyje około 10 dni i jest większa od wszy głowowej. Zmiany skórne lokalizują się w miejscach przylegania ubrań do ciała (kark, pachy i pachwiny, pośladki). Zazwyczaj jej występowanie wiąże się ze złymi warunkami sanitarnymi. Może przenosić choroby zakaźne.

Wszy u dzieci – objawy wszawicy

Wszawica może przebiegać bezobjawowo przez długi czas. Objawy obecności wszy wynikają z reakcji alergicznej organizmu człowieka na ślinę i odchody wszy.

wszawica u dzieci - objawy
Wszawica u dzieci – sprawdź, czy twoja pociecha ma któryś z powyższych objawów

W miejscu ugryzienia (głównie okolica skroniowa i potyliczna, a u osób z długimi włosami również okolica karku i barków) może pojawić się świąd, zaczerwienienie z grudkami i przeczosami. Zmiany mogą nadkażać się bakteryjnie. Obecność wszy daje się również zauważyć po częstym drapaniu dziecka. Na skutek nasilonego stanu zapalnego mogą również powiększyć się miejscowe węzły chłonne.

O aktywnej infestacji świadczy obecność żywej wszy. To, czy gnida jest martwa, można sprawdzić jedynie pod mikroskopem. Umiejscowienie jaja bliżej nasady włosa nie daje 100% pewności, że jest ono żywe.

Leczenie i domowe sposoby na wszy i gnidy u dzieci

Leczenie wszawicy u dzieci i u osób dorosłych polega na stosowaniu miejscowo preparatów na wszy, które zawierają 1% permetryny (stosowanie od 2 miesiąca życia) mającej działanie neurotoksyczne. Ma ona dobry profil bezpieczeństwa i słabo wchłania się przez skórę, należy jednak zachować środki bezpieczeństwa i ograniczać kontakt leku ze skórą dziecka. Na wysuszone i umyte szamponem bez odżywki włosy nakłada się permetrynę na 10 minut, po czym porządnie spłukuje. Ze względu na oporność młodych gnid na ten lek terapię należy powtórzyć po 7-10 dniach.

Podobnie sprawa ma się z mirystynianem izopropylu/ST-cyklometykonem (od 4 roku życia), który rozpuszcza woskowy szkielet owada, prowadząc do jego śmierci. W trakcie kuracji może wystąpić świąd głowy – nie świadczy jednak o ponownym zakażeniu czy braku skuteczności leku.

Wyczesywanie wszy głowowej
Sprawdzanie włosów dziecka w miejscach, gdzie najczęściej lokalizują się wszy

U dzieci powyżej 2 roku życia można zastosować także dimetykon – substancja ta należy do grupy silikonów i powoduje zablokowanie układu oddechowego wszy i uduszenie, dodatkowo ułatwia usuwanie gnid, rozpuszczając substancję cementową. Działa na wszystkie postacie w cyklu rozwojowym (dorosłe osobniki, jaja, nimfy). Terapię powtarza się po 8-10 dniach.

Jeśli wszy zajmują brwi czy rzęsy, należy zastosować tłusty krem (np. wazelinę) przez 8-10 dni 2 razy dziennie, co spowoduje uduszenie się owada. Dostępne są też preparaty ziołowe zawierające substancje, takie jak wrotycz, piołun, kwas octowy, bertram, ale mają mniejszą skuteczność niż wcześniej wymienione środki. W przypadku nasilonego świądu można podać dziecku leki przeciwhistaminowe, a przy nadkażeniach zmian skórnych zastosować miejscowo antybiotyki.

Poza leczeniem farmakologicznym zalecane jest wyczesanie gnid z włosów i regularne powtarzanie tej czynności. W aptekach można nabyć specjalne grzebienie o gęstych ząbkach. Dostępne są także grzebienie elektryczne. Nie jest konieczne obcięcie włosów, ale może to ułatwić wyczesywanie jaj pasożytów. Pomocny może być też roztwór octu i wody (1 łyżka stołowa octu + 0,5 l wody), który rozpuszcza substancję przytwierdzającą gnidy do włosa.

W przypadku wszawicy łonowej zaleca się usunięcie owłosienia z okolicy łonowej oraz zastosowanie preparatów z 5% permetryną na około 10 minut. Leczenie należy powtórzyć po 7-10 dniach. Wesz odzieżową eliminuje się poprzez wypranie ubrań w gorącej wodzie (w 60°C) oraz ich wyprasowanie. Pacjent powinien się umyć i zmienić ubrania na czyste.

Wszy u dzieci – profilaktyka, czyli jak zapobiegać wszawicy

Stwierdzenie wszawicy u dziecka często wywołuje u rodziców poczucie wstydu i chęć ukrycia tego faktu przed innymi – jest to jednak duży błąd. Wszy to żaden wstyd, zwłaszcza wśród dzieci w wieku przedszkolnym czy szkolnym, bo wszawica głowowa wcale nie wiąże się z brakiem higieny lub zaniedbaniem dziecka. Bardzo łatwo się przenosi, szczególnie w większych zbiorowiskach ludzi nietrudno można się zarazić.

Jako sposób na profilaktykę w radzeniu sobie z tą przypadłością można wymienić specjalne gumki do włosów nasączone nieznośną dla pasożytów kompozycją składników. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko zarażenia się dziecka przebywającego w grupie czy w skupisku dzieci.

Bardzo ważne jest poinformowanie placówki, do której uczęszcza dziecko, o zaistniałym problemie. Przez 10 dni powinno się sprawdzać głowy wszystkich domowników, a także inne osoby z bliskiego kontaktu. Przy stosowaniu właściwych preparatów leczniczych nie należy wykluczać dziecka z zajęć szkolnych (z wyjątkiem zajęć wymagających bezpośredniego kontaktu – np. lekcji WF).

Należy przeprowadzić dezynsekcję przedmiotów, które miały kontakt ze skórą – grzebienie, szczotki. Nakrycia głowy czy poszewki poduszek należy wyprać w temperaturze 60°C. U osób z wszawicą łonową należy wyprać bieliznę, ręczniki. Ubrania, których nie można prać w tej temperaturze, należy odłożyć na 14 dni do plastikowej torby. W przypadku wszy odzieżowej taka izolacja trwa dłużej – 4 tygodnie. Nie trzeba czyścić całego otoczenia chorego.

 

Artykuł zaktualizowano 14.09.2023.

  1. W. Kawalec, R. Grendy, M. Kulus (red.), Pediatria I, PZWL, Warszawa 2018, s. 1171.
  2. A. Gręda, K. Kisiel, L. Ruszkowska, Wszawica, „Pediatria po Dyplomie”, 2014, nr 18(4), s. 49-53.
  3. C. M. Salavastru, O. Chosidow, M. Janier, G. S. Tiplica, European guideline for the management of pediculosis pubis, „European Academy of Dermatology and Venereology” 2017, nr 31 (9), s. 1425-1428.
  4. C. Cummings, J. C. Finlay, N. E. MacDonald, Head lice infestations: a clinical update, „Paediatrics and Child Health” 2018, nr 23(1), s. 18-24.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół Aspergera – objawy, diagnoza u dzieci i dorosłych. Zaburzenie ze spektrum autyzmu

    Zespół Aspergera to zaburzenie neurorozwojowe nazywane potocznie łagodniejszą formą autyzmu. Zgodnie ze statystykami dotyczy nawet 4% osób na świecie, a jego objawy mogą różnić się w zależności od indywidualnego przypadku. Jak objawia się zespół Aspergera u dzieci i dorosłych? Jakiego wsparcia potrzebują osoby z tym zaburzeniem?

  • Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

    Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Szczepionka przeciw ospie wietrznej – charakterystyka, cena, skutki uboczne szczepionki

    Szczepionka na ospę wietrzną jest zalecana w Programie Szczepień Ochronnych. Chroni przed zachorowaniem i powikłaniami po przejściu choroby. Szczepionka na polskim rynku występuje w formie jednego preparatu i można ją podawać dzieciom, które skończyły 9 miesięcy. Kilkudziesięcioletnią oporność na ospę zapewnia podanie dwóch dawek leku, w określonych odstępach czasu. Ile kosztuje szczepionka, jak się przygotować do szczepienia przeciwko ospie wietrznej i czy jest ono bezpieczne? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Sposoby na wzmocnienie odporności dziecka – szczepienia, hartowanie, suplementacja

    Wzmocnienie odporności dziecka jest często wyzwaniem dla rodziców. Muszą oni zadbać nie tylko o dietę, ale także o odpowiednią ilość snu czy dopilnowanie kalendarza szczepień. Wszystkie działania, które podejmują powinny być z pewnością okraszone zdrowym rozsądkiem. Jak go zachować i nie zaszkodzić dziecku, chcąc uodpornić je na wszelkie choroby? Czy jest to w ogóle możliwe?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

  • Jak uniknąć wad zgryzu u dzieci? Dobre nawyki

    Chociaż blisko 90 procent dzieci w wieku szkolnym ma mniejsze lub większe wady zgryzu, to tylko 10–15 procent z nich boryka się z zaawansowanymi problemami w tej sferze, które wymagają leczenia. Większość pacjentów poddaje się działaniom korekcyjnym ze względu na defekt kosmetyczny, a nie z powodu dolegliwości zdrowotnych.

  • Wyprawka dla noworodka z apteki – co kupić? O czym pamiętać?

    Zbliżający się poród niesie sporo emocji dla obojga rodziców. Przygotowując się na przyjście nowego członka rodziny, warto wcześniej zaopatrzyć się w niezbędne produkty, które będą potrzebne od pierwszych dni życia dziecka. Wcześniej przygotowana lista, a następnie zakupienie wyprawki dla noworodka przed jego narodzinami ograniczy zbędny stres po narodzinach dziecka oraz doda rodzicom pewności, że są w pełni przygotowani na przyjście dziecka.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl