Mięta pieprzowa — czy jest wskazana dla wszystkich?

Mięta pieprzowa (Mentha piperita), nazywana również miętą lekarską oraz miętkiewką, należy do rodziny jasnotowatych. Za pochodzenie rośliny uznaje się obszar Anglii, gdzie nastąpiło spontaniczne skrzyżowanie mięty zielonej oraz nadwodnej. Obecnie uprawiana jest na całym świecie: w Europie, Azji, Afryce oraz obu Amerykach. Mięta preferuje ciepłe, nasłonecznione stanowiska pozbawione chwastów oraz próchnicze, wilgotne, przepuszczalne i bogate w wapń gleby. Jest rośliną niezwykle łatwą w uprawie – rozmnaża się wegetatywnie poprzez podział kłączy. Charakteryzuje się dużą ekspansywnością, przez co bardzo łatwo zagłusza sąsiadującą roślinność.

Mięta pieprzowa jest niewielką rośliną zielną krzewiastego pokroju, która osiąga wysokość do 1 metra. Czworokanciasta łodyga jest gęsto rozgałęziona i pokryta drobnymi włoskami. W czasie zimy łodyga ginie, a na wiosnę roślina odradza się na nowo z korzenia. Liście o długości od 3 cm do 9 cm charakteryzują się owalnym kształtem, ostrym zakończeniem oraz silnie ząbkowanym brzegiem. Drobne, o wielkości 5-6 mm, różowoczerwone kwiaty mięty ulokowane są w kątach liści, tworząc nibykłosy. Okres kwitnienia rośliny przypada na lipiec i sierpień. Surowiec wykorzystywany w zielarstwie stanowią liście oraz ziele mięty. Zbiór odbywa się przed kwitnieniem rośliny – od czerwca do lipca. Zebrany surowiec poddaje się następnie suszeniu.

Właściwości lecznicze mięty pieprzowej mają zastosowanie w wielu schorzeniach oraz dolegliwościach, czyniąc ją wszechstronnym remedium niezbędnym w każdej apteczce domowej. Preparaty z miętą wykorzystywane są w zaburzeniach układu pokarmowego, takich jak: problemy trawienne, gazy, wzdęcia, zgaga, zatrucie pokarmowe, zmniejszona perystaltyka jelit, biegunka, nudności, wymioty, nieżyt żołądka, zaburzona sekrecja żółci. Wskazaniem do stosowania mięty pieprzowej są również zakażenia górnych dróg oddechowych, przeziębienie, katar, próchnica, bóle miesiączkowe, bóle stawowo-mięśniowe, problemy ze snem, wzmożone napięcie nerwowe, zmęczenie psychiczne. Badania nad właściwościami olejku miętowego wykazały również jego skuteczność przeciwko zakażeniom bakteriami beztlenowymi, Escherichia coli oraz grzybom z rodziny Candida. W zastosowaniu zewnętrznym roślina wykorzystywana jest do łagodzenia objawów opryszczki, ukąszeń owadów, łupieżu, świądu, pokrzywki.

Zawarte w mięcie składniki aktywne wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym do produkcji perfum. Surowiec z rośliny stosowany jest również w pastach do zębów, płynach do płukania jamy ustnej, kremach oraz dodatkach do kąpieli. Przemysł spożywczy wykorzystuje miętę pieprzową do produkcji cukierków, likierów, słodyczy smakowych, gumy do żucia oraz herbaty. Mięta znalazła również zastosowanie w kuchni jako dodatek do potraw oraz napojów.

Wykorzystywana była już w starożytnym Egipcie do balsamowania zwłok, starożytni Rzymianie uważali, że pobudza do myślenia, a Paracelsus, Awicenna i Hipokrates leczyli miętą ropnie, wymioty, bóle głowy i żółtaczkę. Do uprawy wprowadzono ją w Anglii w XVIII w. W średniowiecznej Polsce roztarte liście mięty przykładano na ukąszenia w celu łagodzenia bólu. Przypisywano jej również właściwości magiczne – gałązka mięty zawiązana w supełki i umieszczona w małżeńskim łożu zapewniała wierność.

Surowiec pozyskiwany z mięty pieprzowej charakteryzuje się zawartością substancji roślinnej nie mniejszą niż 9 ml/kg. W swoim składzie zawiera: olejek miętowy, mentol, kwas askorbinowy, rutynę, flawonoidy, garbniki, karoten, kwas oleanowy, kwas ursulowy oraz betainę.

Mięta pieprzowa charakteryzuje się szerokim zastosowaniem w dolegliwościach układu pokarmowego – roślina wykazuje działanie żółciopędne, wiatropędne, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, pobudza skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego, uszczelnia błonę śluzową jelit. Ponadto mięta działa rozkurczowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, antyseptycznie, przeciwwirusowo, napotnie, rozgrzewająco oraz łagodzi stany zapalne. Łagodzi również napięcie nerwowe, zmęczenie psychiczne oraz korzystnie wpływa na wykonywanie zadań poznawczych. W zastosowaniu zewnętrznym zmniejsza świąd, obrzęk, działa przeciwłupieżowo, miejscowo znieczulająco. Inhalacje oraz kąpiele z dodatkiem mięty łagodzą napięcia, bóle migrenowe, relaksują oraz działają wykrztuśnie na drogi oddechowe.

Preparaty zawierające miętę pieprzową charakteryzują się szeregiem właściwości, które wpływają na cały organizm. Jedną z najpopularniejszych form stosowania mięty jest napar z rośliny. 1 łyżkę suszu (2,5 g) należy zalać szklanką (250 ml) wrzącej wody, a następnie zaparzać pod przykryciem przez 10 minut. Świeżo przygotowany napar należy spożywać 3 razy dziennie. Zalecany jest w przypadku występowania dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak zaburzenia trawienia, problemy z wypróżnianiem, zgaga, nudności i wymioty. Napar wskazany jest również podczas nasilających się dolegliwości bólowych w czasie menstruacji oraz migreny. Mięta pieprzowa może być przyjmowana w postaci olejku miętowego – jako dodatek do inhalacji podczas przeziębienia i grypy, w aromaterapii, jako kompres na czoło podczas bólu głowy, do masażu. Doustnie olejek miętowy polecany jest w stanach zapalnych dróg żółciowych oraz przy osłabieniu i grypie. Dawka zalecana dla osób dorosłych to 5-6 kropli aplikowanych na miód lub cukier, 1-3 razy dziennie. Herbata miętowa spożywana pół godziny przed posiłkiem łagodzi nieżyt żołądka oraz brak apetytu, a przyjmowana po jedzeniu wspomaga trawienie, działa żółciopędnie oraz wiatropędnie. Mięta pieprzowa znajduje się również w kroplach doustnych oraz tabletkach wspomagających prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. W zastosowaniu zewnętrznym roślina może być aplikowana w postaci kremów i maści łagodzących bóle mięśniowo-stawowe oraz ukąszenia owadów, chłodzących i relaksujących. Ponadto mięta jest składnikiem wielu szamponów, odżywek oraz peelingów pielęgnujących skórę głowy oraz włosy.

Jednoczesne przyjmowanie preparatów z miętą pieprzową oraz cyklosporyny, leków obniżających poziom cukru, a także leków obniżających ciśnienie tętnicze krwi jest przeciwwskazane – może dojść do wystąpienia szkodliwych interakcji oraz nasilenia działań niepożądanych.

Przedawkowanie preparatów zawierających wyciąg z mięty pieprzowej skutkuje bólem brzucha, nudnościami, wymiotami. Olejek miętowy stosowany na skórę może powodować podrażnienia, pokrzywkę i rumień. Przeciwwskazaniem do stosowania mięty pieprzowej są: refluks żołądkowo-przełykowy, ciężkie uszkodzenie wątroby, niedrożność dróg żółciowych oraz zapalenie pęcherzyka żółciowego.