Węglan wapnia, Calcium carbonicum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniami do stosowania węglanu wapnia są:

• okres intensywnego wzrostu u dzieci i młodzieży (zwiększone zapotrzebowanie na wapń);
• okres ciąży u kobiet oraz okres laktacji;
• leczenie osteoporozy (uzupełnienie braków lub profilaktyka);
• wzmożona pobudliwość nerwowo - mięśniowa.

Innymi wskazaniami jest zbyt mała ilość wapnia w diecie, zaburzenia wchłaniania zwrotnego wapnia w kanalikach nerkowych, stany po złamaniach kości, unieruchomieniu stawów.

Węglan wapnia stosuje się również w profilaktyce przeziębień, w chorobach alergicznych. 

Węglan wapnia wskazany jest do leczenia u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek, poddawanym dializom, u których występuje zmniejszone stężenie wapnia we krwi z podwyższonym stężeniem fosforu.

Węglan wapnia łagodzi zgagę i niestrawność, może być również stosowany jako środek zobojętniający kwas solny.

Dawkowanie węglanu wapnia uzależnione jest od wieku pacjenta, zapotrzebowania na wapń w danym momencie oraz od współistniejących schorzeń.

Dawki zwykle stosowane to 600 - 1200 mg w przypadku dzieci i młodzieży, 1000 - 1500 mg dla  dorosłych, kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz będących w okresie menopauzy.

Przeciwskazaniami do stosowania węglanu wapnia jest uczulenie na substancję czynną, leczenie glikozydami naparstnicy, kamica nerkowa, nadczynność tarczycy, przytarczyc, hiperwitaminoza D (są to choroby, w których dochodzi do hiperkalcemii - podwyższonego poziomu wapnia we krwi). 

Przeciwskazaniami również są nowotwory odwapniające z przerzutami lub bez przerzutów do kości, zaburzenia czynności nerek, sarkoidoza (choroba atakująca układ odpornościowy), ciężka hiperkalciuria (nadmierna ilość wapnia w moczu).

U pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek konieczne jest monitorowanie stężenia wapnia i fosforu we krwi podczas leczenia węglanem wapnia.

U pacjentów leczonych dużymi dawkami witaminy D₃ i węglanem wapnia może dojść do hiperkalcemii i w efekcie do uszkodzenia nerek, dlatego tak ważna jest kontrola stężenia wapnia we krwi.

Jednoczesne stosowanie węglanu wapnia i glikozydów nasercowych może prowadzić do bardzo groźnej interakcji, zagrażającej życiu (zaburzenia rytmu serca).

Węglan wapnia podany jednocześnie ze szczawianami (szpinak, rabarbar) oraz kwasem fitynowym (występującym w pełnych ziarnach) tworzy nierozpuszczalne sole wapnia i nie ulega wchłanianiu. Należy zachować odpowiednią przerwę miedzy tymi substancjami (2 godziny).

Węglan wapnia nie wpływa na prowadzenie pojazdów o obsługę maszyn.

Kofeina zwiększa wydalanie wapnia z moczem.

W przypadku podawania dawek leczniczych węglanu wapnia nie zaobserwowano negatywnego wpływu na ciążę.

Nie zaobserwowano skutków ubocznych w przypadku dzieci karmionych piersią, jeżeli dawki węglanu wapnia były lecznicze.

Brak informacji na temat ostrego zatrucia lekiem. Przedawkowanie leku (zwłaszcza u pacjentów leczonych dużymi dawkami witaminy D₃) może spowodować hiperkalcemię. Mogą pojawić się nudności, wymioty, jadłowstręt, zmęczenie, osłabienie siły mięśniowej, nadmierne pragnienie, wielomocz, bóle kostne, kamica nerkowa, a nawet groźne zaburzenia rytmu serca. W przypadku długotrwałej hiperkalcemii może dojść do  nieodwracalnego uszkodzenia nerek.

Wapń jest bardzo ważnym pierwiastkiem niezbędnym w funkcjonowaniu całego organizmu człowieka. Stanowi ważny element budulcowy szkieletu, wpływa na układ nerwowy, mięśniowy i sercowo - naczyniowy. Jest niezbędny do utrzymania równowagi elektrolitowej, bierze udział w procesach krzepnięcia krwi, w przenoszeniu impulsów nerwowych, w prawidłowej pracy mięśni. 

Węglan wapnia w żołądku pod wpływem kwasu solnego przechodzi w dobrze rozpuszczalny chlorek wapnia i  ulega wchłanianiu w początkowym odcinku jelita cienkiego (transport aktywny) oraz w końcowym odcinku jelita cienkiego (transport bierny). Wchłanianie uzależnione jest od ph jelita, obecności pożywienia oraz dawki.

Jony wapnia przechodzą przez nabłonek jelitowy trójfazowo. W pierwszej fazie wiążą się z białkiem CaBP (białko wiążące wapń). W drugiej fazie wnikają do cytoplazmy komórek nabłonkowych jelita, a w trzeciej fazie uwalniane są do krwioobiegu. Kość zawiera 99% wapnia zlokalizowanego w organizmie, pozostałe 1% rozłożony jest między płynami zewnątrz- i wewnątrzkomórkowymi.

Wapń jest metabolizowany w organizmie pod wpływem witaminy D₃ (konkretnie aktywnego metabolitu -kalcytriolu), która zwiększa wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, parathormonu (hormon peptydowy wydzielany przez przytarczyce), który powoduje wzrost stężenia wapnia w surowicy krwi oraz kalcytoniny (hormon peptydowy wydzielany przez komórki C tarczycy), która powoduje odkładanie wapnia w kościach.

Estrogeny i androgeny są również istotnymi regulatorami stężenia wapnia we krwi.

Wapń wydalany jest z moczem, wapń, który nie uległ absorpcji w przewodzie pokarmowym wydalany jest z kałem. Niewielka ilość wapnia wydalana jest z potem, przez skórę.