Maitake (Żagwica listkowata) – właściwości, przeciwwskazania, stosowanie

Maitake (Żagwica listkowata) – właściwości, przeciwwskazania, stosowanie

Maitake jest uważany za naturalny adaptogen, który promuje zdrowie i pobudza układ immunologiczny do pracy. Często podaje się go osobom starszym, aby załagodzić dolegliwości pojawiające się wraz z wiekiem (nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom glukozy, podwyższony poziom cholesterolu we krwi), uczucie zmęczenia i przyrost masy ciała.

Spis treści

Na co pomaga maitake? Czy grzyb ma właściwości lecznicze?

Grzyby Grifola frondosa są od lat istotnym elementem tradycyjnej medycyny krajów azjatyckich, zwłaszcza Chin i Japonii. Nazwa maitake pochodzi z języka japońskiego - mai (tańczyć) i take (grzyb). Odnosi się to do radości jaka miała miejsce wśród poszukujących osób po odnalezieniu grzyba. Wierzono, że spożywanie Grifola frondosa zapewnia długowieczność i jest gwarancją zwiększenia sił witalnych na skutek ulepszenia przepływu energii w ciele.

Maitake jest uważany za naturalny adaptogen, który promuje zdrowie i pobudza układ immunologiczny do pracy. Podziemne bulwy z których wyrastają owocniki maitake tj. sklerotium wykorzystywano w przypadku chorób i nawracających infekcji. Według tradycyjnej Medycyny Wschodu grzyb ma wzmacniać funkcjonowanie żołądka, wątroby i śledziony oraz zapewniać spokój ducha (wzmocnienie Shen). Często podaje się go osobom starszym, aby załagodzić dolegliwości pojawiające się wraz z wiekiem (nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom glukozy, podwyższony poziom cholesterolu we krwi), uczucie zmęczenia i przyrost masy ciała.

Obecnie w aptekach możemy zakupić preparaty z żagwicą listkowatą o statusie suplementu diety. Najczęściej mają postać kapsułek zawierających sproszkowane owocniki grzyba lub ekstrakt z maitake ze standaryzacją na zawartość polisacharydów. Preparaty te są przeznaczone dla osób dorosłych do wspierania odporności, szczególnie w okresie zwiększonej zapadalności na infekcje górnych dróg oddechowych. Na rynku znajdują się również suplementy z maitake pomocne w obniżaniu zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi.

Jak wygląda i skąd pochodzi grzyb maitake?

Maitake Grifola frondosa to grzyb nadrzewny należący do rzędu żagwiowatych Polyporaceae i rodziny Grifolaceae. W Polsce jest nazywany jest żagwicą listkowatą natomiast w chinach hui shu hua. W środowisku naturalnym jest spotykana raczej rzadko, głównie w lasach liściastych występujących na terenie Ameryki Północnej, Europy oraz Azji. Najczęściej wyrasta u podstaw pnia lub na korzeniach zamierających drzew: dębów, kasztanów i buków jako grzyb saprofityczny, powodujący powstawanie białej zgnilizny. W wielu krajach maitake został wpisany na listę gatunków zagrożonych wyginięciem i znajduje się pod ochroną (również w Polsce). Do celów leczniczych hoduje się go na specjalnie przygotowanych podłożach. Maitake wyrasta z podziemnej struktury o wielkości ziemniaka tj. sklerotium. Owocniki grzyba są jednoroczne i osiągają wysokość między 100 a 150 cm. Pojawiają się od sierpnia do października. Tworzą krzaczkowate, brązowoszare skupisko w formie kalaforowatej rozety o średnicy 20 do 50 cm. Jest utworzona z wielu pojedynczych kapeluszy wyrastających na wspólnej mlecznobiałej podstawie. Pojedyncze owocniki mają pomarszczone, falowane brzegi, bywają zwinięte lub tworzą struktury o łyżeczkowatym/ łopatkowatym kształcie. Są płaskie i cienkie (grubość 5 do 10 mm), o średnicy wynoszącej 4-10 cm. Ich barwa może wahać się w zależności od dostępu światła słonecznego (od jasnoszarej po orzechowy, ciemny brąz). Bardzo rzadko można spotkać grzyby maitake z białymi owocnikami. Na spodniej części owocników znajdują się drobne (0,5 mm średnicy) rurkowate struktury (od jednego do trzech porów na milimetr) osiągające do 3 mm głębokości. Skupiska owocników mogą ważyć kilkadziesiąt kilogramów. Miąższ grzyba jest biały i zwarty. Maitake posiadają przyjemny grzybowy aromat oraz słodkawy smak. Ze względu na te walory często wykorzystuje się je w celach spożywczych. Żagwica listkowata wytwarza szeroko elipsoidalne (wymiary 5 -7 x 3,5- 5µm), bezbarwne zarodniki.

Maitake – działanie, właściwości, skład

Świeży owocnik i grzybnia maitake w 83 - 96% składa się z wody, resztę tj. 4 - 17% stanowi sucha masa (głównie polisacharydy 70- 80% i substancje białkowe 13 - 21%). Wartość odżywcza grzyba jest zależna od zastosowanego podłoża hodowlanego oraz warunków uprawy. W przeciągu lat wyizolowano z żagwicy listkowatej niemal 50 różnych frakcji polisacharydowych (β-D-glukany, heteroglikany i kompleksy heteroglikan/białko). Ważną rolę odgrywają: frakcja D (cząsteczka D) oraz frakcja MD (oczyszczona frakcja D), które wykorzystuje się w terapii antynowotworowej. Cząsteczka D charakteryzuje się wysoką masą cząsteczkową oraz specyficzną budową strukturalną  z obecnością wiązań 1 → 3 i 1 → 6 w β-D-glukanie. Dodatkowo cząsteczka D oraz MD charakteryzują się brakiem działania toksycznego na zdrowe komórki organizmu. Inne frakcje wyizolowane z maitake to frakcja X oraz MZ. Nowoodkryte polisacharydy grzyba oznaczono skrótami GFP-A , LMw-GFP i GFAP.  Dominującym disacharydem owocnika i grzybni żagwicy jest trehaloza (50- 160 mg/g suchej masy owocnika, 40- 60 mg/g grzybni). Cukry proste obecne w maitake to glukoza, mannitol, fruktoza  i arabitol. Całkowita zawartość wolnych aminokwasów w owocniku grzyba została oszacowana na poziomie 15- 60 mg/g suchej masy. Zidentyfikowano około 18 różnych aminokwasów, w tym L- histydynę, L- metioninę, kwas L- asparaginianowy, kwas L- glutaminowy, L- alaninę, L- argininę, glicynę, L- leucynę, L- fenyloalaninę, L- tryptofan czy L- walinę. Maitake zawiera  kwas γ-aminomasłowy (określany skrótem GABA) -  organiczny związek chemiczny z grupy aminokwasów o udowodnionej aktywności biologicznej. Peptydy i białka obecne w grzybie to cząsteczki o masie mieszczącej się w zakresie 20- 88 kDa. Oznaczono je skrótami m.in.  GFL, GFAHP,  GFG-3a, GFPr. Inne związki obecne w żagwicy listowatej to kwasy tłuszczowe (kwas palmitynowy, oleinowy i linolowy), ergosterole (ergosterol, ergostra-4,6,8(14),22-tetraen-3-on i 1-oleoilo-2-linoleoilo-3 -palmitoiloglicerol), flawonoidy, alkaloidy, kwas askorbinowy, tokoferol oraz furanon- grifolaon A.

Grzyby maitake posiadają potencjał antynowotworowy, który wynika z bezpośredniego wpływu żagwicy listkowatej na komórki rakowe (hamowanie namnażania się i indukcja apoptozy) oraz jest uwarunkowany działaniem immunomodulującym Grifola frondosa. Wykazano, że aktywność antynowotworowa ekstraktu była związana z dużą ilością 6-rozgałęzionego β-1,3-glukanu w rozpuszczalnych w wodzie frakcjach sacharydowych. W ciągu kolejnych lat odkryto cząsteczkę D, czyli frakcje polisacharydowe maitake występujące w połączeniu z białkiem (ok. 30%). Cząsteczka D otrzymana w wyniku ekstrakcji owocników Grifola frondosa wykazała działanie przeciwnowotworowe u myszy przy podaniu doustnym (test Winna). Zaobserwowano stymulację odpowiedzi immunologicznej w wyniku podania związków czynnych maitake m.in. zwiększenie aktywności makrofagów i limfocytów T oraz wzrost produkcji interleukiny-1. Dla cząsteczki D przeprowadzono również nierandomizowane badanie kliniczne na grupie 165 pacjentów z zaawansowanym nowotworem (różne typy). Osoby otrzymywały frakcje polisacharydowe Grifola frondosa w postaci surowych tabletek jako jedyną terapię lub jako dodatek do chemioterapii. Skuteczność maitake różniła się w zależności od typu nowotworu (najlepsze wyniki otrzymano wobec raka piersi, wątroby i płuc). Mechanizm działania przeciwnowotworowego cząsteczki D wobec raka piersi wynika najprawdopodobniej z aktywacji ekspresji genu antagonisty/zabójcy BCL2 1 (BAK1). W celu dokładniejszego zbadania działania cząsteczki D na komórki raka piersi MCF-7 traktowano je różnymi stężeniami frakcji D maitake (36, 91, 183, 367 µg/ml) przez okres 24 godzin. Odkryto, że substancje czynne grzyba modulowały ekspresję ponad 4000 genów w sposób zależny od użytej dawki. Niektóre z tych genów odpowiadają za ważne procesy m.in. biorą udział w stymulacji apoptozy, hamowaniu wzrostu i proliferacji komórek nowotworowych, zatrzymaniu cyklu komórkowego, blokowaniu migracji i przerzutów komórek nowotworowych oraz wywoływaniu wrażliwości wielolekowej. Z dalszego oczyszczenia cząsteczki D otrzymano kolejną frakcję (cząsteczka MD). Przeprowadzono kolejne badania nad wykorzystaniem polisacharydów maitake w terapii przeciwnowotworowej. Polisacharyd GFP- A wyizolowany z żagwicy listkowatej hamował proliferację ludzkich komórek raka okrężnicy HT-29 w doświadczeniu in vitro. Z kolei polisacharyd określony skrótem GFP-4 był skuteczny wobec ludzkich komórek raka płuc SPC-A-1 w warunkach in vitro.

Grzyby maitake posiadają właściwości hipoglikemizujące, co udowodniono w licznych badaniach na zwierzętach. Mechanizm tego działania jest związany m.in. ze szlakiem sygnałowym insuliny. Związki czynne żagwicy listkowatej m.in. glikoproteina SX mogą zwiększać wychwyt glukozy przez komórki organizmu, prowadząc do aktywacji receptora insuliny (IR) i substratu receptora insuliny 1 (IRS-1). Wpływ na szlaki syngnałowe inusliny był widoczny w pilotażowym badaniu klinicznym przeprowadzonym z wykorzystaniem komórek L6 mięśni szkieletowych in vitro. Inny związek: MT-α-glukan otrzymany z owocników grzybów maitake w badaniu na myszach z cukrzycą (model KK-Ay zwierząt) obniżył masę ciała myszy, spowodował spadek poziomu glukozy w osoczu na czczo oraz obniżenie parametrów: glikowanego białka w surowicy GSP, insuliny, trójglicerydów, cholesterolu, wolnych kwasów tłuszczowych i zawartość MDA w wątrobie. W doświadczeniu posłużono się stężeniem  MTα-glukanu w granicach 450- 150 mg kg-1 masy ciała zwierząt. Dodatkowo leczenie MT-α-glukanem istotnie zwiększało zawartość glikogenu wątrobowego, glutationu GSH oraz aktywność enzymów antyutleniających: dysmutazy ponadtlenkowej SOD i peroksydazy glutationowej GSHpx.

Grzyby maitake działają korzystnie na układ krążenia poprzez wpływ na poziom lipidów osoczowych oraz posiadane właściwości hipotensyjne. 

Grzyb maitake – stosowanie i dawkowanie

Maitake nie powinny być suplementowane przez osoby cierpiące na zaburzenia krzepnięcia krwi oraz u pacjentów przed planowanymi zabiegami operacyjnymi. Przyjmowanie grzyba zwiększa ryzyko wystąpienia krwawień.

Ze względów bezpieczeństwa nie należy stosować preparatów z żagwicą listkowatą u kobiet w ciąży oraz matek karmiących piersią.

Dawki maitake w dostępnych na rynku suplementach diety wahają się od 12 do 25 mg (ekstrakt) oraz 200- 2500 mg (sproszkowany grzyb). Brakuje informacji na temat skutecznych dawek grzyba, które byłyby poparte dowodami naukowymi.

ADAPTOGENY

BETAGLUKAN

TRAN I OMEGA-3

Maitake – na co uważać podczas suplementacji?

Ze względu na właściwości hipoglikemizujące żagwica listkowata może nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych i insuliny powodując spadki poziomu glukozy we krwi. Należy zachować ostrożność.

Maitake wykazuje synergizm działania z lekami hipotensyjnymi. Osoby przyjmujące leki na nadciśnienie powinny skonsultować suplementację grzyba z lekarzem prowadzącym.

Maitake może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych m.in. warfaryny i zwiększać ryzyko krwawienia (podwyższenie wskaźnika INR).

Na rynku dostępne są preparaty stanowiące połączenie kilku rodzajów grzybów (maitake, shitake, reishi).

Maitake – skutki uboczne, przedawkowanie

Maitake jest uznawany za grzyb bezpieczny dla człowieka. Jego spożywanie w zbyt dużych ilościach może spowodować działania niepożądane tj. zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunkę, rozstrój żołądka). Grzyb jest również potencjalnym czynnikiem alergizującym.

Opisywano przypadki pojawienia się bezobjawowej eozynofilii.

Suplementy i wyroby medyczne zawierające maitake (żagwicę listkowatą)

Działanie

  • przeciwcukrzycowe (hipoglikemizujące; zmniejsza stężenie glukozy we krwi)
  • przeciwutleniające (antyoksydacyjne)
  • przeciwwirusowe
  • przeciwzapalne
  • przeciwnadciśnieniowe (hipotensyjne)
  • immunomodulujące
  • przeciwnowotworowe
  • hipolipemiczne
  • wzmacniające mikroflorę jelit

Postacie i formy

  • napar
  • wyciąg
  • krople
  • kapsułka
  • proszek

Substancje aktywne

  • witamina C
  • witamina D
  • flawonoidy
  • polisacharydy
  • Aminokwasy
  • alkaloidy
  • składniki mineralne
  • substancje białkowe
  • kwasy tłuszczowe
  • wapń
  • potas
  • magnez
  • witaminy z grupy B
  • β-glukany
  • ergosterol
  • D-cząsteczka
  • MT-α-glukan
  • grifolan
  • trehaloza
  • GABA
  • frakcja X
  • frakcja MZ
  • frakcja MD
  • grifolaon A

Surowiec

  • grzybnia
Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.