Mięsień czworoboczny (trapezius) – jakie funkcje pełni mięsień czworoboczny grzbietu?
Mateusz Burak

Mięsień czworoboczny (trapezius) – jakie funkcje pełni mięsień czworoboczny grzbietu?

Mięsień czworoboczny, inaczej mięsień trapezowy lub kapturowy, jest jednym z największych mięśni w ciele człowieka. Położony jest w okolicy karku, należy do grupy mięśni powierzchniowych grzbietu. Dzięki mięśniu czworobocznemu możemy poruszać ramionami oraz górnym odcinkiem kręgosłupa. Siedzący tryb życia, praca przed ekranem komputera, a także uprawianie niektórych rodzajów sportu mogą powodować  przeciążenia i wywoływać ból okolicy trapeziusa. W jaki sposób leczy się ból mięśnia czworobocznego? Jakie ćwiczenia warto zastosować?

Mięsień czworoboczny – anatomia. Jakie funkcje pełni mięsień czworoboczny grzbietu?

Mięsień czworoboczny grzbietu, z łac. trapezius, nazywany jest także mięśniem kapturowym czy trapezowym, a bardzo stara nomenklatura określała go mianem mięśnia stołowego, z łac. mensalis. Mięsień czworoboczny ma spłaszczony kształt przypominający romb lub, wg niektórych anatomów, mnisi kaptur. Zlokalizowany jest bardzo powierzchownie, w sąsiedztwie mięśni grzbietu w górnej części tułowia oraz na tylnej powierzchni szyi. Przyczepy stanowi część przyśrodkowa kresy karkowej górnej oraz guzowatość potyliczna zewnętrzna, więzadło karkowe, wyrostki kolczyste ostatniego kręgu z odcinka szyjnego oraz wszystkich kręgów piersiowych, koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy i grzebień łopatki. 

Trapezius składa się z dwóch części – zstępującej i wstępującej. Pierwsza obejmuje także mięsień dźwigacz łopatki, a druga mięsień najszerszy grzbietu. Do jego funkcji należy głównie dźwiganie stawu ramiennego, np. podczas noszenia zakupów czy wzruszania ramionami w geście zwątpienia. Mięsień czworoboczny unosi tułów do góry i pozwala na przesuwania łopatki do kręgosłupa. 

Mięsień czworoboczny – przyczyny bólu mięśnia kapturowego

Ból mięśnia czworobocznego szyi może mieć różne podłoże. Pośród nich wyróżnia się nieprawidłową postawę ciała z barkami wysuniętymi do przodu – w tzw. protrakcji, co generować będzie duże napięcie oraz ból mięśnia kapturowego. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku osób pracujących dużo przed komputerem, pojawia się wówczas niekomfortowe wrażenie pieczenia, mrowienia i sztywności karku – dochodzi do nadwyrężenia mięśnia czworobocznego grzbietu. Bardzo często jest ono potęgowane poprzez wadę wzroku. Generowanie dużego napięcia przy zmniejszonej długości mięśnia czworobocznego pleców jest także domeną osób uprawiających takie sporty, jak np. dźwiganie ciężarów. 

Diagnostyka uszkodzeń mięśnia czworobocznego opiera się na wywiadzie, badaniu palpacyjnym oraz testach, w których mięsień trapezowy jest poddawany rozciąganiu oraz oporowaniu podczas wykonywania określonych ruchów. Badania obrazowe w postaci USG czy rezonansu są wykonywane w sytuacji podejrzenia rozległych uszkodzeń struktury mięśnia czworobocznego. 

Stres a mięsień czworoboczny grzbietu

Czynnikiem sprzyjającym generowaniu patologicznego napięcia w strukturze mięśnia czworobocznego jest stres. Kumulujące się pod jego wpływem napięcie prowadzi do powstawania bolesnych punktów spustowych. Sprawia to, że staje się on mocno tkliwy i bolesny podczas wykonywania ruchów. Ucisk takiego punktu generuje dolegliwości, które mogą promieniować dalej od miejsca ucisku lub mogą występować pod postacią tzw. bólów rzutowanych – czyli takich, gdzie kompresja w określonej lokalizacji wyzwala objawy w odległym miejscu. 

Wspomniane symptomy, mogące być wynikiem przewlekłego działania czynników stresowych, najczęściej występują jako ból szyi, ból karku czy ból ramion. Częstą przypadłością są także pojawiąjące się dolegliwości bólowe głowy, których podłożem również może być wzmożone napięcie mięśnia czworobocznego szyi. 

Zapalenie mięśnia czworobocznego grzbietu

Obecność cech świadczących o stanie zapalnym jest najczęściej rezultatem silnego urazu mechanicznego. Pojawia się „ucieplenie” skóry, tkliwość palpacyjna, obrzęk, ból karku, zaczerwienienie. Wówczas zaleca się bezwzględny odpoczynek: wykorzystanie pozycji leżącej jako odciążającej mięśnie kapturowe, stosowanie leków o działaniu przeciwzapalnym, w formie maści, żelów lub doustnie, oraz schładzanie co 20–30 minut, wykorzystując np. coldpack.

Zerwanie mięśnia czworobocznego grzbietu

Jedną z bardzo popularnych przyczyn uszkodzenia włókien mięśnia czworobocznego prowadzących do jego naderwania (lub rzadziej zerwania) są urazy. Działanie bardzo dużej siły, które ma miejsce podczas z pozoru niegroźnych wypadków komunikacyjnych, jest pierwszym skojarzeniem związanym z wymienionymi uszkodzeniami jego struktury. W momencie uderzenia w tył samochodu dochodzi do bardzo gwałtownego, czasami wielokrotnego szarpnięcia odcinka szyjnego oraz głowy, określanego jako whiplash, czyli uraz typu smagnięcie biczem. Wówczas może dojść do częściowego lub całkowitego przerwania włókien mięśnia czworobocznego, w zależności od sił, jakie zostały wygenerowane. Naderwanie mięśnia trapezowego będzie wymagało czasowego unieruchomienia z pomocą tzw. kołnierza Schantza oraz zabiegów i ćwiczeń, które pozwolą na optymalizację procesu gojenia i regeneracji. 

Alternatywą w naderwaniach lekkiego stopnia może okazać się zastosowanie kinesiotapingu w formie aplikacji stabilizującej i odciążającej cały odcinek szyjny. Zerwanie wymaga natomiast zespolenia chirurgicznego uszkodzonych tkanek oraz, podobnie jak w poprzednim przypadku, okresowego unieruchomienia. Jego czas może być jednak dłuższy ze względu na bardziej zaawansowany stopień uszkodzenia. Zerwanie mięśnia czworobocznego, oprócz wspomnianych działań oraz zabiegów rehabilitacyjnych sprzyjających gojeniu, może wymagać stosowania farmakologicznych środków przeciwbólowych oraz przeciwzapalnych. 

Powiązane produkty

Mięsień czworoboczny – ćwiczenia 

Bardzo ważnym elementem profilaktyki bólów mięśnia czworobocznego pleców jest reedukacja w zakresie utrzymywania prawidłowej postawy ciała, robienie przerw w pracy o charakterze siedzącym, noszenie okularów korekcyjnych w przypadku wad wzroku, a także ergonomia stanowiska pracy – monitor na odpowiedniej wysokości. 

Równie istotne jest też wykonywanie ćwiczeń na mięśnie czworoboczne i rozciąganie. Przykładowa gimnastyka: siedzenie na krześle, ręce wzdłuż tułowia, głowa obrócona w stronę przeciwną do rozciąganego mięśnia, a zrotowana w jego kierunku. Następnie, przytrzymując się krawędzi krzesła ręką po stronie poddawanego rozluźnianiu mięśnia, należy powoli odchylać tułów w bok. Pojawiające się uczucie ciągnięcia informuje o zmianie kondycji tkanki. Utrzymujemy taką pozycję około 30 sekund i powtarzamy 4–5 razy. 

Wykorzystując tę samą pozycję, możemy także wykonać rozciąganie dźwigacza łopatki. Wystarczy tylko, że głowę ustawimy kierując wzrok w stronę przeciwległej w stosunku do rozciąganego mięśnia. Przykładowo, rozciągając po stronie prawej, patrzymy na lewą pachę, prawa ręka trzyma krawędź krzesła, lewa ułożona jest na prawej skroni. Następnie delikatnie naciskamy głową w lewą rękę, utrzymując napięcie przez 20–30 sekund. Potem 3–4 sekundy przerwa i powtarzamy. Takich ćwiczeń należy wykonać 4–5. Potem możemy wykorzystać ruchomość odcinka szyjnego i odtwarzać ruchy w możliwie jak najpełniejszym zakresie – skłon w przód, wyprost, skłon do jednego boku, do drugiego, rotacja głowy w prawo i w lewo. Można taką sekwencję powtórzyć 10 razy. Na koniec ustawiamy głowę prosto i w celu poprawy stabilizacji przykładamy ręką opór na czoło, z tyłu głowy i kolejno na skronie. Opór utrzymujemy 3–5 sekund i taką serię powtarzamy 5 razy. 

Jest to kompletny, przykładowy zestaw ćwiczeń na mięsień czworoboczny oraz niektóre mięśnie powierzchowne grzbietu. Jego wykonanie zajmuje kilka minut i śmiało można realizować go w przerwie w pracy. Z pewnością przyczyni się to do utrzymania mięśni grzbietu w dobrej kondycji i zmniejszy ryzyko urazów.

  1. J. Zenga, J. D. Sharon, P. Santiago i in., Lower trapezius flap for reconstruction of posterior scalp and neck defects after complex occipital–cervical surgeries, „Journal of Neurological Surgery Part B: Skull Base” 2015, nr 76, s. 397–408.
  2. C. Fernández de las Peñas, C. Alonso–Blanco, M. L. Cuadrado i in., Trigger points in the suboccipital muscles and forward head posture in tension–type headache, „Headache” 2006, nr 46, s. 454–460.
  3. Ö Karadaş, H. L. Gül, L. E. Inan, Lidocaine injection of pericranial myofascial trigger points in the treatment of frequent episodic tension–type headache, „Journal of Headache and Pain” 2013, nr 14, s. 44.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

  • Czerniak paznokcia – objawy, leczenie, rokowania

    Czerniak paznokcia, zwany również czerniakiem podpaznokciowym lub czerniakiem aparatu paznokciowego, to nowotwór złośliwy skóry rozwijający się w obrębie macierzy paznokcia oraz tkanek otaczających paznokieć. Może występować zarówno na palcach rąk, jak i stóp, choć częściej diagnozowany jest na kończynach dolnych. Jak wygląda diagnostyka i leczenie czerniaka paznokcia? Po czym poznać, że na paznokciu rozwija się czerniak?

  • Jakie zagrożenia zdrowotne niesie powódź? Na co uważać w razie kataklizmu

    Powódź to nie tylko dramatyczne obrazy zalanych domów i ulic. To także realne zagrożenie dla zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Woda powodziowa niesie ze sobą nie tylko błoto czy gruz, ale także patogeny, toksyny, skażone ścieki i chemikalia. Jak się chronić? Na co zwrócić uwagę? Czy da się przygotować na powódź?

  • Mutacje BRCA – refundowane badania dostępne bez skierowania do szpitala

    Od 1 lipca 2025 r. weszły w życie kluczowe zmiany w dostępności do diagnostyki mutacji genetycznej BRCA1 i BRCA2. Ministerstwo Zdrowia umożliwiło przeprowadzanie refundowanych badań genetycznych w trybie ambulatoryjnym, dzięki czemu dotychczasowy obowiązek hospitalizacji został zniesiony. To istotny krok w kierunku skrócenia ścieżki diagnostycznej i zwiększenia dostępności terapii celowanych dla pacjentów onkologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl