Mięsień czworoboczny (trapezius) – jakie funkcje pełni mięsień czworoboczny grzbietu?
Mateusz Burak

Mięsień czworoboczny (trapezius) – jakie funkcje pełni mięsień czworoboczny grzbietu?

Mięsień czworoboczny, inaczej mięsień trapezowy lub kapturowy, jest jednym z największych mięśni w ciele człowieka. Położony jest w okolicy karku, należy do grupy mięśni powierzchniowych grzbietu. Dzięki mięśniu czworobocznemu możemy poruszać ramionami oraz górnym odcinkiem kręgosłupa. Siedzący tryb życia, praca przed ekranem komputera, a także uprawianie niektórych rodzajów sportu mogą powodować  przeciążenia i wywoływać ból okolicy trapeziusa. W jaki sposób leczy się ból mięśnia czworobocznego? Jakie ćwiczenia warto zastosować?

Mięsień czworoboczny – anatomia. Jakie funkcje pełni mięsień czworoboczny grzbietu?

Mięsień czworoboczny grzbietu, z łac. trapezius, nazywany jest także mięśniem kapturowym czy trapezowym, a bardzo stara nomenklatura określała go mianem mięśnia stołowego, z łac. mensalis. Mięsień czworoboczny ma spłaszczony kształt przypominający romb lub, wg niektórych anatomów, mnisi kaptur. Zlokalizowany jest bardzo powierzchownie, w sąsiedztwie mięśni grzbietu w górnej części tułowia oraz na tylnej powierzchni szyi. Przyczepy stanowi część przyśrodkowa kresy karkowej górnej oraz guzowatość potyliczna zewnętrzna, więzadło karkowe, wyrostki kolczyste ostatniego kręgu z odcinka szyjnego oraz wszystkich kręgów piersiowych, koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy i grzebień łopatki. 

Trapezius składa się z dwóch części – zstępującej i wstępującej. Pierwsza obejmuje także mięsień dźwigacz łopatki, a druga mięsień najszerszy grzbietu. Do jego funkcji należy głównie dźwiganie stawu ramiennego, np. podczas noszenia zakupów czy wzruszania ramionami w geście zwątpienia. Mięsień czworoboczny unosi tułów do góry i pozwala na przesuwania łopatki do kręgosłupa. 

Mięsień czworoboczny – przyczyny bólu mięśnia kapturowego

Ból mięśnia czworobocznego szyi może mieć różne podłoże. Pośród nich wyróżnia się nieprawidłową postawę ciała z barkami wysuniętymi do przodu – w tzw. protrakcji, co generować będzie duże napięcie oraz ból mięśnia kapturowego. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku osób pracujących dużo przed komputerem, pojawia się wówczas niekomfortowe wrażenie pieczenia, mrowienia i sztywności karku – dochodzi do nadwyrężenia mięśnia czworobocznego grzbietu. Bardzo często jest ono potęgowane poprzez wadę wzroku. Generowanie dużego napięcia przy zmniejszonej długości mięśnia czworobocznego pleców jest także domeną osób uprawiających takie sporty, jak np. dźwiganie ciężarów. 

Diagnostyka uszkodzeń mięśnia czworobocznego opiera się na wywiadzie, badaniu palpacyjnym oraz testach, w których mięsień trapezowy jest poddawany rozciąganiu oraz oporowaniu podczas wykonywania określonych ruchów. Badania obrazowe w postaci USG czy rezonansu są wykonywane w sytuacji podejrzenia rozległych uszkodzeń struktury mięśnia czworobocznego. 

Stres a mięsień czworoboczny grzbietu

Czynnikiem sprzyjającym generowaniu patologicznego napięcia w strukturze mięśnia czworobocznego jest stres. Kumulujące się pod jego wpływem napięcie prowadzi do powstawania bolesnych punktów spustowych. Sprawia to, że staje się on mocno tkliwy i bolesny podczas wykonywania ruchów. Ucisk takiego punktu generuje dolegliwości, które mogą promieniować dalej od miejsca ucisku lub mogą występować pod postacią tzw. bólów rzutowanych – czyli takich, gdzie kompresja w określonej lokalizacji wyzwala objawy w odległym miejscu. 

Wspomniane symptomy, mogące być wynikiem przewlekłego działania czynników stresowych, najczęściej występują jako ból szyi, ból karku czy ból ramion. Częstą przypadłością są także pojawiąjące się dolegliwości bólowe głowy, których podłożem również może być wzmożone napięcie mięśnia czworobocznego szyi. 

Zapalenie mięśnia czworobocznego grzbietu

Obecność cech świadczących o stanie zapalnym jest najczęściej rezultatem silnego urazu mechanicznego. Pojawia się „ucieplenie” skóry, tkliwość palpacyjna, obrzęk, ból karku, zaczerwienienie. Wówczas zaleca się bezwzględny odpoczynek: wykorzystanie pozycji leżącej jako odciążającej mięśnie kapturowe, stosowanie leków o działaniu przeciwzapalnym, w formie maści, żelów lub doustnie, oraz schładzanie co 20–30 minut, wykorzystując np. coldpack.

Zerwanie mięśnia czworobocznego grzbietu

Jedną z bardzo popularnych przyczyn uszkodzenia włókien mięśnia czworobocznego prowadzących do jego naderwania (lub rzadziej zerwania) są urazy. Działanie bardzo dużej siły, które ma miejsce podczas z pozoru niegroźnych wypadków komunikacyjnych, jest pierwszym skojarzeniem związanym z wymienionymi uszkodzeniami jego struktury. W momencie uderzenia w tył samochodu dochodzi do bardzo gwałtownego, czasami wielokrotnego szarpnięcia odcinka szyjnego oraz głowy, określanego jako whiplash, czyli uraz typu smagnięcie biczem. Wówczas może dojść do częściowego lub całkowitego przerwania włókien mięśnia czworobocznego, w zależności od sił, jakie zostały wygenerowane. Naderwanie mięśnia trapezowego będzie wymagało czasowego unieruchomienia z pomocą tzw. kołnierza Schantza oraz zabiegów i ćwiczeń, które pozwolą na optymalizację procesu gojenia i regeneracji. 

Alternatywą w naderwaniach lekkiego stopnia może okazać się zastosowanie kinesiotapingu w formie aplikacji stabilizującej i odciążającej cały odcinek szyjny. Zerwanie wymaga natomiast zespolenia chirurgicznego uszkodzonych tkanek oraz, podobnie jak w poprzednim przypadku, okresowego unieruchomienia. Jego czas może być jednak dłuższy ze względu na bardziej zaawansowany stopień uszkodzenia. Zerwanie mięśnia czworobocznego, oprócz wspomnianych działań oraz zabiegów rehabilitacyjnych sprzyjających gojeniu, może wymagać stosowania farmakologicznych środków przeciwbólowych oraz przeciwzapalnych. 

Powiązane produkty

Mięsień czworoboczny – ćwiczenia 

Bardzo ważnym elementem profilaktyki bólów mięśnia czworobocznego pleców jest reedukacja w zakresie utrzymywania prawidłowej postawy ciała, robienie przerw w pracy o charakterze siedzącym, noszenie okularów korekcyjnych w przypadku wad wzroku, a także ergonomia stanowiska pracy – monitor na odpowiedniej wysokości. 

Równie istotne jest też wykonywanie ćwiczeń na mięśnie czworoboczne i rozciąganie. Przykładowa gimnastyka: siedzenie na krześle, ręce wzdłuż tułowia, głowa obrócona w stronę przeciwną do rozciąganego mięśnia, a zrotowana w jego kierunku. Następnie, przytrzymując się krawędzi krzesła ręką po stronie poddawanego rozluźnianiu mięśnia, należy powoli odchylać tułów w bok. Pojawiające się uczucie ciągnięcia informuje o zmianie kondycji tkanki. Utrzymujemy taką pozycję około 30 sekund i powtarzamy 4–5 razy. 

Wykorzystując tę samą pozycję, możemy także wykonać rozciąganie dźwigacza łopatki. Wystarczy tylko, że głowę ustawimy kierując wzrok w stronę przeciwległej w stosunku do rozciąganego mięśnia. Przykładowo, rozciągając po stronie prawej, patrzymy na lewą pachę, prawa ręka trzyma krawędź krzesła, lewa ułożona jest na prawej skroni. Następnie delikatnie naciskamy głową w lewą rękę, utrzymując napięcie przez 20–30 sekund. Potem 3–4 sekundy przerwa i powtarzamy. Takich ćwiczeń należy wykonać 4–5. Potem możemy wykorzystać ruchomość odcinka szyjnego i odtwarzać ruchy w możliwie jak najpełniejszym zakresie – skłon w przód, wyprost, skłon do jednego boku, do drugiego, rotacja głowy w prawo i w lewo. Można taką sekwencję powtórzyć 10 razy. Na koniec ustawiamy głowę prosto i w celu poprawy stabilizacji przykładamy ręką opór na czoło, z tyłu głowy i kolejno na skronie. Opór utrzymujemy 3–5 sekund i taką serię powtarzamy 5 razy. 

Jest to kompletny, przykładowy zestaw ćwiczeń na mięsień czworoboczny oraz niektóre mięśnie powierzchowne grzbietu. Jego wykonanie zajmuje kilka minut i śmiało można realizować go w przerwie w pracy. Z pewnością przyczyni się to do utrzymania mięśni grzbietu w dobrej kondycji i zmniejszy ryzyko urazów.

  1. J. Zenga, J. D. Sharon, P. Santiago i in., Lower trapezius flap for reconstruction of posterior scalp and neck defects after complex occipital–cervical surgeries, „Journal of Neurological Surgery Part B: Skull Base” 2015, nr 76, s. 397–408.
  2. C. Fernández de las Peñas, C. Alonso–Blanco, M. L. Cuadrado i in., Trigger points in the suboccipital muscles and forward head posture in tension–type headache, „Headache” 2006, nr 46, s. 454–460.
  3. Ö Karadaş, H. L. Gül, L. E. Inan, Lidocaine injection of pericranial myofascial trigger points in the treatment of frequent episodic tension–type headache, „Journal of Headache and Pain” 2013, nr 14, s. 44.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

    Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

    Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.

  • Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

    Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn, jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Częstomocz może się pojawić m.in. przy chorobach ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto zwrócić się o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać ten problem.

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij