Czym są mięśniowo–powięziowe punkty spustowe? Przyczyny powstawania, objawy, terapia punktów spustowych
Mateusz Burak

Czym są mięśniowo–powięziowe punkty spustowe? Przyczyny powstawania, objawy, terapia punktów spustowych

Punkty spustowe (ang. trigger point) to łatwo wyczuwalne, bolesne zgrubienia w obrębie mięśnia lub powięzi. Są one często przyczyną bólu mięśni, mogą powodować także sztywność, a nawet bóle głowy. Powstają na skutek przeciążeń, bywają także spowodowane przewlekłym stresem i przemęczeniem. Jak wygląda mapa punktów spustowych, gdzie najczęściej się pojawiają? Jak przebiega terapia mięśniowo–powięziowych punktów spustowych?

Czym są punkty spustowe?

Mięśniowo–powięziowe punkty spustowe to niewielkie, mocno wrażliwe obszary włókien mięśniowych. Można je stosunkowo łatwo odszukać palpacyjnie, są wyraźnie wyczuwalne jako niewielkie ziarenka, grudki, zgrubiałe pasma i stwardnienia. Punkty spustowe są przyczyną bólu patologicznego oraz często stanowią odpowiedź na pytanie, dlaczego bolą mięśnie. Z upływem czasu generowane przez nie napięcie obejmuje swoim zasięgiem cały mięsień. Cechą charakterystyczną jest ból rzutowany oraz promieniujący. 

Punkty spustowe – przyczyna powstawania

Etiologia powstawania miejsc spustowych może być wieloczynnikowa. Za jeden z mechanizmów powstawania bólu w tym przypadku uważa się długotrwałe poddawanie obciążeniom, co systematycznie generuje niepożądane napięcie. Podłożem może być także bezpośredni uraz oraz nieprawidłowa, wymuszona postawa ciała związana z charakterem wykonywanej pracy, a także wrodzone wady i deformacje narządu ruchu, maksymalne lub submaksymalne skurcze koncentryczne towarzyszące złym nawykom ruchowym. 

Bardzo często mówi się także o psychologicznej przyczynie powstawania bólu mięśniowo–powięziowego. Mianowicie dowiedziono, że przewlekłe zmęczenie oraz permanentne uleganie czynnikom stresowym sprzyja powstawaniu punktów spustowych na głowie, na karku, obręczy barkowej oraz w obrębie ramienia. 

Powiązane produkty

Punkty spustowe – objawy 

Dolegliwości związane z tworzeniem miejsc spustowych charakteryzuje:

  • pojawianie się bólu rzutowanego podczas kompresji punktu spustowego – dolegliwości występują poza miejscem ucisku, z dala od niego,
  • często pojawiające się dolegliwości mogą zaistnieć bez drażnienia punktu,
  • występowanie bólu promieniującego – cechuje go przemieszczanie się w kierunku obwodowym począwszy od uciśniętego punktu,
  • odczuwane dolegliwości mogą mieć charakter drętwienia, mrowienia, kłucia, palenia,
  • objaw podskakiwania – oznacza to możliwość wyczucia w strukturze mięśnia pakietów włókien ze wzmożonym napięciem, drżenie pęczkowe,
  • często dolegliwości wywołane przez istnienie punktów spustowych, jak np. bóle głowy będą nasilane przez kompresję takiego punktu.

Warto wspomnieć o podziale na aktywne i utajone punkty spustowe. Jedną z podstawowych różnic jest to, że w przypadku tych pierwszych dolegliwości mogą występować spontanicznie, nawet bez konieczności kompresji. W sytuacji punktu utajonego osoba zazwyczaj nie wie o jego istnieniu do momentu prowokacji objawów z użyciem nacisku. Działanie czynników mechanicznych (ekstremalne rozciąganie, urazy) oraz czynników termicznych (nadmierny chłód) może wywoływać przeistaczanie punktu spustowego utajonego w aktywny. 

Punkty spustowe – mapa. W których mięśniach powstają punkty spustowe?

Bardzo ważna jest znajomość anatomii mięśni i wiedza na temat lokalizacji dolegliwości mogących występować podczas drażnienia punktów spustowych, ich lokalizacji. W tym celu warto przestudiować książkę punktów spustowych. Została ona opracowana przez czołowych badaczy w tej dziedzinie – dr Janet Travell oraz dra Daivida Simonsa. Publikacja ta jest określana przez klinicystów jako niezwykle wartościowe i wyczerpujące dzieło naukowe opisujące około 150 możliwości bólu rzutowanego. Dzięki temu udało się stworzyć mapę punktów spustowych mięśni, która obecnie stanowi bazę dla wielu podręczników naukowych oraz pomoc w terapii. 

Analizując taką mapę, można wskazać kilka najbardziej charakterystycznych miejsc spustowych w obszarze danego mięśnia oraz występujących pod wpływem ich drażnienia objawów. Przykładowo punkty spustowe karku mogą generować bóle głowy, szumy uszne, oraz promieniować do ramion czy potylicy. Z kolei rozległe obszary projekcji bólowej rozchodzące się na obszar grzbietowej części ciała, niejednokrotnie przenoszące się nawet na część brzuszną, mogą być rezultatem powstałych punktów spustowych w okolicy pleców. W przypadku mięśnia piersiowego, dolegliwości to wrażliwość sutków, promieniowanie wzdłuż całej kończyny górnej, aż do palców. 

W sytuacji, gdy aktywne miejsca spustowe znajdują się po lewej stronie, pacjent może twierdzić, że ból przypomina objawy zawału mięśnia sercowego. Promieniowanie wzdłuż kończyny dolnej, topografia i charakter objawów przypominający rwę kulszową to natomiast bardzo często syndrom punktów spustowych na pośladku, oraz mięśnia gruszkowatego.

Terapia punktów spustowych. Techniki uwalniania punktów spustowych

Najprostszą formą uwalniania mięśniowo–powięziowych punktów spustowych jest leczenie uciskiem i masażem. Warunkiem skuteczności przeprowadzonej terapii jest odszukanie punktu (z wykorzystaniem palpacji), który wyzwala zdecydowanie najbardziej dokuczliwe objawy. Następnie terapeuta dokonuje tzw. kompresji ischemicznej. Ucisk miejsca spustowego utrzymywany jest do czasu ustania bólu. Po tym okresie następuje normalizacja cyrkulacji krwi oraz chłonki, co znacznie poprawia metabolizm i wpływa na rozluźnienie mięśnia. 

Równie często, jak leczenie przez uciskanie stosowane jest nakłuwanie – suche igłowanie wykorzystujące cieniutką igłę (nie wymaga to zastrzyków). Fizjoterapia wykorzystuje także aplikacje z użyciem taśm Kinesiology Taping, techniki energetyzacji mięśni (wykorzystuje się tutaj zjawisko poizometrycznej relaksacji mięśni – rozluźniania mięśnia po wcześniejszym zainicjowanym kilkunastosekundowym skurczu). Ulgę przynosi także zastosowanie techniki spray and stretch (rozciąganie mięśnia po wcześniejszym potraktowaniu jego obszaru sprayem chłodzącym lub lodem). Popularne są także różne rodzaje masażu punktów spustowych, rozluźniania mięśniowo–powięziowego oraz terapii powięzi kręgosłupa. Fizykoterapia z kolei oferuje w takiej sytuacji zabiegi wykorzystujące falę uderzeniową, czy terapię skojarzoną (jednoczesne wykorzystanie głowicy ultradźwiękowej i elektroterapii).

Punkty spustowe – ćwiczenia w domu: masaż, piłeczka tenisowa, foam rolling

W terapii punktów spustowych bardzo ważna jest profilaktyka. Warto pamiętać o zmianie niewłaściwych nawyków związanych z utrzymywaniem nieprawidłowej postawy ciała, o ergonomii stanowiska pracy. Istotny jest odpoczynek, dobra pozycja w czasie snu. 
Doskonałą formą pozwalającą na odprężenie i zrelaksowanie patologicznie napiętych mięśni są gorące kąpiele z dodatkiem olejków eterycznych (aromaterapia) czy ekstraktów borowinowych. Samodzielnie w domu powinno się wykonywać ćwiczenia rozciągające odcinka szyjnego, dobrze zadziała joga. 

Masaż z wykorzystaniem piłeczki tenisowej jest szczególnie pomocny w rozładowaniu napięcia mięśni przykręgosłupowych oraz potylicy. W tym celu najlepiej umieścić dwie piłeczki w skarpetce. Następnie, kładąc się na plecach, można podłożyć je nieco poniżej potylicy tak, aby kręgosłup znajdował się po środku. Potem, wykorzystując siłę grawitacji, pozostajemy nieruchomo przez około 5 minut – pozwala to na wstępne rozluźnienie tkanek. Dalej przystępujemy do powolnego wykonywania ruchów przeczących (ruchy do boku), przetaczając głowę po piłeczkach przez 3 minuty. Ostatni etap to stosowanie ruchów potakiwania – góra i dół, również w czasie 3 minut. Pomaga to pozbyć się punktowych bólów głowy zlokalizowanych w jednym miejscu, dolegliwości rzutowanych oraz objawów na karku. 

Często specjaliści rekomendują również wykorzystywanie foam-rollera. Rolowanie powięzi przez kilka minut z użyciem tego sprzętu jest stosowane także przez sportowców. Można tego dokonać, umieszczając roller pod łydką i następnie wspierając się na rękach, przesuwać po nim w przód i w tył. Analogicznie wykonuje się to na tylnej części uda. Pozwala to pozbyć się punktów spustowych na ciele, głównie na łydce, kolanie czy stopie.

  1. D. A. Kumbhare, A. H. Elzibak, M. D. Noseworthy, Assessment of myofascial trigger points using ultrasound, „American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation” 2016, nr 95, s. 72-80.
  2. H. Y. Ge, S. Monterde, T. Graven–Nielsen, L. Arendt-Nielsen, Latent myofascial trigger points are associated with an increased intramuscular electromyographic activity during synergistic muscle activation, „The Journal of Pain” 2014, nr 15, s. 181-187.
  3. A. Dziak (red.), Masaż leczniczy. Bóle dolnego odcinka kręgosłupa i miednicy, Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2007.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół odstawienny (abstynencyjny) – objawy, czas trwania, leczenie

    Zespół odstawienny to reakcja organizmu na odstawienie substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, narkotyki oraz leki. Objawia się różnorodnymi dolegliwościami fizycznymi i psychicznymi, które mogą być intensywne i trudne do zniesienia. Jakie są najczęstsze symptomy? Jak długo trwa ten stan? Jakie metody leczenia pomagają złagodzić jego przebieg?

  • Komar tygrysi – czy jest groźny? Jak rozpoznać komara tygrysiego i jego ugryzienie?

    Komar tygrysi to jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków komarów na świecie, którego obecność stwierdzono już na niemal wszystkich kontynentach – także w Europie. Jego ukłucia nie tylko wywołują silne reakcje skórne, ale mogą również prowadzić do przeniesienia niebezpiecznych wirusów tropikalnych. Wraz z postępującym ociepleniem klimatu oraz rozwojem globalizacji rośnie ryzyko, że komar tygrysi zadomowi się również w Polsce.

  • Neuropatia cukrzycowa – jedno z najczęstszych powikłań cukrzycy

    Neuropatia cukrzycowa jest najczęstszym powikłaniem diabetologicznym, z którym zmaga się znaczny odsetek osób chorych na cukrzycę. Patologia ta charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem nerwów obwodowych, wywołanym długotrwale utrzymującym się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi. Konsekwencje ignorowania wczesnych symptomów oraz niewłaściwej kontroli glikemii mogą okazać się dramatyczne – od przewlekłego bólu znacząco obniżającego jakość życia, przez owrzodzenia kończyn dolnych, aż po konieczność amputacji stopy czy zwiększone ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. W poniższym artykule przedstawiamy kompleksową analizę tego powikłania, jego mechanizmów rozwoju, objawów klinicznych oraz współczesnych możliwości terapeutycznych.

  • Bąblowica – objawy i leczenie zarażenia tasiemcem bąblowcowym

    Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, w której dochodzi do zakażenia człowieka tasiemcem bąblowcowym. Jedną z najczęstszych dróg zakażenia jest spożycie niemytych owoców leśnych. Głównymi nosicielami tasiemców są psy, koty i lisy. Objawy choroby są nieswoiste, a ze względu na rzadkość występowania mogą być często mylnie zinterpretowane lub przeoczone. Leczenie różni się w zależności od stadia zaawansowania choroby i narządów zajętych przez larwy tasiemca.

  • Opuchnięte oczy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny powiek

    Powieki, jako niezwykle delikatna i cienka część skóry wokół oczu, są szczególnie podatne na różnego rodzaju obrzęki. Przyczyny tego stanu mogą być bardzo zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga dokładnej obserwacji i analizy towarzyszących objawów.

  • Hirsutyzm – nadmierne owłosienie u kobiet. Jakie badania wykonać i jak przebiega leczenie?

    Choć hirsutyzm to problem, który dotyka wiele kobiet, to rzadko się o nim mówi. Dla wielu pań jest on wstydliwym tematem i często bywa źródłem kompleksów, a nawet obniżonej samooceny. Hirsutyzm objawia się nadmiernym owłosieniem w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy (wąsik, broda, policzki), brzuchu czy plecach. Najczęściej jest spowodowany łagodnymi przyczynami, ale niekiedy może być również sygnałem poważniejszych zaburzeń hormonalnych.

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl