Mięsień gruszkowaty – czym jest zespół mięśnia gruszkowatego?
Mateusz Burak

Mięsień gruszkowaty – czym jest zespół mięśnia gruszkowatego?

Zespół mięśnia gruszkowatego, nazywany potocznie "rwą gruszkowatą", to zespół objawów wywołanych przez nieprawidłowe napięcie mięśnia gruszkowatego. Mięsień gruszkowaty znajduje się pod mięśniami pośladkowymi, a symptomami które mogą wskazywać na jego przykurcz jest ból w okolicy pośladka promieniujący do uda i całej nogi oraz drętwienie kończyny dolnej (często mylony jest z dolegliwościami pojawiającymi się przy rwie kulszowej). Jakie są przyczyny zespołu mięśnia gruszkowatego? Jak wygląda leczenie i fizjoterapia?

Mięsień gruszkowaty – gdzie się znajduje i jakie pełni funkcje?

Mięsień gruszkowaty, z łac. piriformis, to płaski mięsień, który rozciąga się od kości krzyżowej po strukturę krętarza większego kości udowej. Położony jest na powierzchni miednicznej kości krzyżowej. Współuczestniczy w ruchach rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym – odwodzenia oraz prostowania. Bierze udział w pochylaniu miednicy do boku. Jego nazwa wywodzi się od kształtu przypominającego gruszkę.

Zespół mięśnia gruszkowatego – przyczyny

Występowanie zespołu mięśnia gruszkowatego (piriformis syndrome) jest najczęstsze u osób pomiędzy 40. a 50. rokiem życia. Może pojawić się na skutek nieprawidłowości i/lub braku równowagi w obrębie mięśni, przykładem może być wzmożone napięcie, przykurcz opisywanego mięśnia oraz powstawanie punktów spustowych (mięśnie rotujące staw biodrowy reagują w ten sposób na mikrourazy).

Prowokacja objawów z mięśnia gruszkowatego może być konsekwencją:

  • dyskopatii lędźwiowej, 
  • hiperlordozy
  • wad postawy ciała, 
  • przebytych interwencji chirurgicznych w obrębie miednicy i bioder, 
  • chorób stawów biodrowych,
  • dysfunkcji stawów krzyżowo–biodrowych. 

Wśród przyczyn zespołu mięśnia gruszkowatego wymienia się również kontuzje. Szczególnym czynnikiem ryzyka bólu mięśnia gruszkowatego są urazy biodra i pośladka. Bardzo często drętwienie, ból pośladka występuje u kobiet w ciąży. Jest to zazwyczaj efekt pogłębiającej się lordozy lędźwiowej. 

Powiązane produkty

Zespół mięśnia gruszkowatego – objawy

Do zdecydowanie najbardziej charakterystycznych objawów podrażnienia mięśnia gruszkowatego należą:

  • ograniczenie zakresu ruchomości w stawie biodrowym,
  • charakterystyczne ustawienie spoczynkowe kończyny dolnej (w rotacji zewnętrznej),
  • ból w pośladku promieniujący na nogę, przypominający do złudzenia objawy rwy kulszowej,
  • ból pośladka przy siedzeniu, mrowienie (narasta wyraźnie po 20 minutach siedzenia na twardym podłożu),
  • duża wrażliwość uciskowa, 
  • czasem objawy zapalenia mięśnia to także: zaczerwienienie, obrzęk, „ucieplenie” mięśnia.

Więcej informacji na temat rwy kulszowej znajdziesz w artykule: Rwa kulszowa – objawy. Czym jest rwa kulszowa? Jakie są przyczyny i w jaki sposób objawia się ischialgia?.

Ból mięśnia gruszkowatego może przysporzyć bardzo wielu dysfunkcji. Począwszy od ucisku na nerw kulszowy i związane z tym dolegliwości utrudniające wchodzenie po schodach czy pochylanie się z wyprostowanymi w stawach kolanowych kończynami dolnymi, aż po osłabienie i zanik mięśni pośladkowych. Często obserwuje się także wzmożone napięcie okolicznych tkanek, np. mięśnia biodrowego, mięśni kulszowo–goleniowych, mięśnia najszerszego grzbietu, mięśnia czworobocznego lędźwi oraz napinacza powięzi szerokiej. Zespół mięśnia gruszkowatego występuje także u kobiet w ciąży, może współtowarzyszyć mu zapalenie mięśnia pośladkowego.

Zespół mięśnia gruszkowatego – diagnostyka. Test na mięsień gruszkowaty

W rozpoznaniu zapalenia mięśnia gruszkowatego specjalista (neurolog lub ortopeda) wykorzystuje informacje zebrane podczas wywiadu z pacjentem, badanie fizykalne oraz wizualną ocenę ustawienia kończyn dolnych. Bardzo przydatnymi testami klinicznymi są: ocena siły mięśniowej w skali Lovetta, tzw. bowstring test, testy oporowe, bierne rozciąganie mięśnia gruszkowatego oraz palpację. Diagnostyka różnicowa obejmuje USG mięśnia gruszkowatego i okolicznych tkanek, badanie rezonansu magnetycznego oraz przewodnictwa nerwowego.

Postawienie diagnozy jest trudne, gdyż objawy mogą łudząco przypominać bóle wywoływane przez dyskopatię lędźwiową czy schorzenia stawów krzyżowo–biodrowych. Znamienne jest, że dolegliwości zmniejszają się podczas chodzenia, pod wpływem zwiększania rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym. 

Zespół mięśnia gruszkowatego – leczenie

Jak leczyć zespół mięśnia gruszkowatego? Aby pozbyć się bólu mięśnia gruszkowatego, stosuje się różnorodne formy leczenia. Najczęściej postępowanie ma charakter zachowawczy i obejmuje przyjmowanie środków farmakologicznych o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Mogą one występować pod postacią maści, tabletek i zastrzyków. Dodatkowo zaognione miejsce można schładzać, wykorzystując zimne kompresy czy okłady z woreczków z lodem. 

Ostrzykiwania sterydowe stosuje się w sytuacji, gdy tryb objawowy nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Alternatywą jest podawanie bogatopłytkowego osocza oraz zastrzyki z toksyny botulinowej (w ciężkich przypadkach). 

W terapii punktów spustowych mięśnia gruszkowatego wykorzystuje się czasami igłoterapię. Polega ona na nakłuwaniu punktu spustowego i manewrowaniu igłą w taki sposób, aby w rezultacie doprowadzić do regulacji napięcia. Bardzo często takiemu zabiegowi podlegają także okoliczne mięśnie. Wynika to z faktu, że często są one zaangażowane w opisywany problem.

Zespół mięśnia gruszkowatego – fizjoterapia 

Fizjoterapia w rwie gruszkowatej obejmuje głównie działania mające na celu zmniejszenie patologicznego napięcia w obrębie mięśnia. Chodzi o rezygnację z newralgicznych pozycji oraz aktywności (np. siedzenie na twardym podłożu, przemieszczanie po schodach).

Fizykoterapia stosuje zabiegi o właściwościach przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Można tutaj wymienić krioterapię miejscową, fonoforezę czy wykorzystanie przekrwiennego efektu prądów interferencyjnych. Czasowe zablokowanie transmisji bólu można uzyskać niekiedy używając prądów Bernarda (diadynamik). 

Wykorzystując tę samą pozycję wyjściową, możemy zastosować ćwiczenie wzmacniające. Wystarczy unieść biodra do linii łączącej kolana i barki. Następnie utrzymać 3–5 sekund i opuścić. Można wykonać w ten sposób 2–3 serie po 8 powtórzeń. Są to przykładowe ćwiczenia na ból mięśnia gruszkowatego. Dobrym rozwiązaniem jest systematyczne uprawianie jogi, która również pozwala na utrzymanie dobrej kondycji mięśni. Osoby uprawiające bieganie, jazdę na rowerze, odwiedzające siłownie, powinny skonsultować przebieg swojej aktywności z terapeutą. Często błędy treningowe mogą skutkować pojawianiem się opisywanego przez autora problemu. 

Fizjoterapia na ból w pośladku oferuje także szereg zabiegów kinezyterapeutycznych. Kinesiotaping jest bardzo pomocny w zmniejszaniu napięcia, redukcji dolegliwości. Dobrym rezultatem cieszą się techniki eneregizacji mięśni, jak np. poizometryczna relaksacja mięśni, rozluźnianie mięśniowo–powięziowe, masaż poprzeczny, terapia punktów spustowych, wykorzystanie foam–rollera (rolowanie) czy wspomniany autostretching, wzmacnianie oraz dry needling. Istotą jest ustalenie przyczyny bólu pośladków. W przeciwnym razie podjęte działania mogą okazać się skuteczne jedynie krótkodystansowo, a czas trwania dolegliwości wydłuża się o kilka tygodni. 

Ćwiczenia na mięsień gruszkowaty

W zespole mięśnia gruszkowatego unikamy rozgrzewania oraz wykorzystujemy pozycje ułożeniowe zmniejszające rotację wewnętrzną i napięcie, np. leżenie na przeciwnym boku, nogi zgięte w biodrach i kolanach, między nogami poduszka lub ręcznik (tak należy spać przy bólach mięśnia gruszkowatego). 

Warto wykonywać samodzielnie w domu ćwiczenia na mięsień gruszkowaty. Bardzo ważne jest rozciąganie, a w dalszej kolejności wzmacnianie. Przykładem pierwszego jest wykorzystanie pozycji leżenia na plecach ze zgiętymi w biodrach i kolanach nogami. Stopa po stronie nogi bólowej oparta o przeciwległe kolano. Rękami należy chwycić za udo kończyny bezobjawowej i przyciągnąć do klatki piersiowej. Pozycję utrzymujemy przez 20–30 sekund. Rozciąganie powinno przebiegać tak, aby nie przenosić przyciąganego uda powyżej struktury kolców biodrowych.

  1. D. Jankovic, P. Peng, A. van Zundert, Brief review: piriformis syndrome: etiology, diagnosis, and management, „Canadian Journal of Anesthesia” 2013, nr 60, s. 1003–1012. 
  2. L. Cassidy, A. Walters, K. Bubb i in., Piriformis syndrome: implications of anatomical variations, diagnostic techniques, and treatment options, „Surgical and Radiologic Anatomy” 2012, nr 34, s. 479–486.
  3. E. Kraus, A. S. Tenforde, C. F. Beaulieu i in., Piriformis syndrome with variant sciatic nerve anatomy: a case report, „PM&R Journal” 2016, nr 8, s. 176–179. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl