Ból pośladka – przyczyny, diagnostyka, leczenie, ćwiczenia na ból w pośladku

Ból pośladka – przyczyny

Przyczyn bólu pośladków może być bardzo wiele, jest to częsty problem z jakim zgłaszają się pacjenci do specjalisty. Źródłem dolegliwości może być podrażnienie niezliczonej ilości struktur anatomicznych (więzadła, nerwy, mięśnie). Ból w pośladku może także oznaczać dysfunkcje kręgosłupa lędźwiowego, problemy z biodrami, zmiany zwyrodnieniowo–wytwórcze czy schorzenia stawów krzyżowo–biodrowych. Stosunkowo rzadko przyczyną jest dysharmonia pracy samego pośladka. 

Ból w pośladku – rwa kulszowa

Ból w pośladku promieniujący na nogę, posiadający różny zasięg na tym odcinku (ból od pośladka do kolana, od pośladka do łydki, od pośladka do pięty) może być oznaką rwy kulszowej. Dysfunkcja pojawia się wtedy, gdy dochodzi do podrażnienia struktury nerwu kulszowego. Przyczyną takiego stanu mogą być np.: przepuklina jądra miażdżystego, zmiany zwyrodnieniowe odcinka lędźwiowego, duże przeciążenia kręgosłupa podczas ciąży. Bardzo charakterystyczne dla rwy kulszowej jest występowanie wspomnianego bólu pośladka z jednoczesnym uczuciem mrowienia w nodze. Pacjenci definiują dolegliwości jako podobne do uczucia porażenia prądem, które zstępują w dół, w kierunku stopy.

Ból pośladka – zespół mięśnia gruszkowatego (rwa gruszkowata)

Przy podrażnieniu mięśnia gruszkowatego bardzo charakterystyczne jest drętwienie pośladków, a także ból pośladka przy siedzeniu. Objawy te pojawiają się po kilkunastu minutach obciążenia guzów kulszowych, np. podczas siedzenia przez dłuższy czas na twardym krześle. Niezwykle charakterystyczne jest przymusowe ustawienie kończyny dolnej w rotacji zewnętrznej – ból pośladka przy chodzeniu zostaje zredukowany poprzez ustawienie stopy na zewnątrz. Znamienne jest bolesne ograniczenie zakresu ruchomości w stawie biodrowym, a konkretnie rotacji wewnętrznej. Występuje duża tkliwość mięśnia gruszkowatego. Objawy mogą być mylone z objawami rwy kulszowej (ból promieniujący do pośladka, kłucie w pośladku).

Ból pośladków – zwyrodnienie stawu biodrowego

Zmiany zwyrodnieniowo–wytwórcze w obrębie stawu biodrowego powinny stanowić jedno z pierwszych przypuszczeń w diagnostyce różnicowej bólu pośladka. Ze względu na położenie stawu biodrowego, jest on elementem łączącym tułów z kończyną dolną, to z kolei sprawia, że pośrednio inicjuje on oraz podtrzymuje dolegliwości w postaci bólu w pośladku i nodze.

Zaawansowana koksartroza (zwyrodnienie stawu biodrowego) przyczynia się do ograniczenia jakości życia pacjenta oraz bardzo wielu nieprzyjemnych dysfunkcji. W procesie diagnostycznym takie zmiany można uwidocznić za pomocą badania RTG. Przy zmianach zwyrodnieniowych stawu biodrowego z różnym nasileniem pojawia się ból pośladka i uda, często także kolana lub samego mięśnia pośladkowego, charakterystyczny jest ból w pośladku podczas chodzenia. Ponadto może występować sztywność, szczególnie po dłuższym okresie pozostawania w bezruchu. Stopniowo narasta ograniczenie zakresu ruchomości i w rezultacie występują przykurcze mięśniowe.

Ból pośladka – przeciążenia i urazy

Do pozostałych możliwych przyczyn bólu pośladka i biodra należą przeciążenia oraz pojawiające się w efekcie punkty spustowe na naprężaczu powięzi szerokiej oraz mięśniach: pośladkowym średnim i pośladkowym mniejszym. Często wśród przyczyn bolącego pośladka podaje się także zmiany urazowe. Na przykład naderwanie przywodzicieli stawu biodrowego może generować ból pośladka promieniujący do pachwiny, ból pod pośladkiem lub ból guza kulszowego podczas siedzenia.

Pośród innych możliwych czynników o charakterze urazowym wyróżnia się jeszcze stłuczenie końcowego odcinka kręgosłupa. Niekontrolowane upadki na pośladki mogą natomiast poskutkować uszkodzeniem kości guzicznej. Objawami mogą być: ból kości ogonowej promieniujący do pośladka, ból kości w pośladku oraz ból mięśni pośladków.

Ból pośladka – inne przyczyny bolącego pośladka

Najnowsze doniesienia naukowe mówią również o powiązaniu dolegliwości  z dysfunkcjami obszaru powięzi biodrowo–lędźwiowej. Jej wzmożone napięcie oraz restrykcje przesuwalności mogą znacząco zaburzać równowagę mięśniową w obszarze od potylicy aż do kończyn dolnych, co może wyzwalać ból w pośladkach (zarówno lewego jak i prawego pośladka). Literatura fachowa opisuje także zaburzenia w obszarze miednicy mniejszej, stawów krzyżowo–biodrowych, przejścia piersiowo–lędźwiowego oraz więzadeł miednicy jako potencjalne czynniki wywołujące opisywane dolegliwości. Ich topografia oraz charakter mogą być zróżnicowane. Przykładowo ból pośladka i jądra mogą świadczyć o podrażnieniu więzadła biodrowo–lędźwiowego.

Opisywane są również przypadki bólu pośladka po operacji kręgosłupa, np. po korekcji chirurgicznej skoliozy, mimo braku powikłań (dolegliwości występują podczas chodzenia, pojawia się ból nóg od pośladków w dół). Przegląd literatury onkologicznej wskazuje także na możliwość inicjowania objawów związanych  z toczącym się procesem nowotworowym lub schorzeniami ginekologicznymi. Spowodowane czynnikiem chemicznym dokuczliwości mają swoje charakterystyczne przymioty. Nowotwór jajnika, nowotwór kości czy rozległe torbiele również mogą wywoływać ból pośladków.

Ból pośladka – diagnostyka

Ocenie zostaje poddany staw biodrowy, kręgosłup lędźwiowy oraz wszystkie okoliczne struktury miękkotkankowe. Użyteczne w diagnostyce różnicowej są badania obrazowe, takie jak zdjęcia RTG, rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa. W niektórych przypadkach pomocne może być wykonanie dodatkowo badań laboratoryjnych. 

Ból pośladka – leczenie

Leczenie bolącego pośladka jest mocno uzależnione od przyczyny dolegliwości. W pierwszej kolejności jest to zazwyczaj proces nieinwazyjny, dopiero przy braku skuteczności postępowania zachowawczego można myśleć o procedurach chirurgicznych.

Farmakologia oferuje całą gamę środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, zalecane są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w postaci tabletek bądź maści czy żelu. Dobry rezultat odnotowuje się, stosując iniekcje z kwasu hialuronowego oraz bogatopłytkowego osocza. Nie można zapominać, że dieta i styl życia również wpływają na zapobieganie bądź niwelowanie dolegliwości bólowych. Warto dbać o prawidłową masę ciała oraz o odpowiednią, codzienną dawkę ruchu.

Ból pośladka – fizjoterapia

Fizjoterapia oferuje cały wachlarz zabiegów, są to np. zabiegi z zakresu terapii manualnej, masażu, ćwiczeń, suchego igłowania, hirudoterapii, terapii powięziowej, kinesiotapingu, rolowania mięśni oraz całej gamy różnorodnych metod kinezyterapeutycznych. Fizykoterapia odznacza się również bogatą ofertą procedur z zakresu elektroterapii, leczenia zimnem, termoterapii, hydroterapii. Powszechnie wykorzystuje się także falę uderzeniową, ultradźwięki oraz magnetostymulację. Zastosowanie zabiegów zgodnie ze wskazaniami pomaga pozbyć się zapalenia mięśnia pośladkowego, rwy pośladkowej, bólu kości pod pośladkiem czy np. bólu w lewym pośladku przy chodzeniu.

Ból pośladka – ćwiczenia na ból pośladków

Wykonywane ćwiczenia na ból pośladka powinny zawierać rozciąganie oraz wzmacnianie mięśni. Najprostszym przykładem na użytek domowy może być przyciąganie kolan do klatki piersiowej w leżeniu na plecach. Skrajną pozycję należy utrzymać kilkanaście sekund i powtórzyć cały cykl 3–5 razy. Bardzo skuteczne może być także wykorzystanie foam–rollera. Należy usiąść na rolce i wyszukać najbardziej bolesne miejsca. Przesuwając się powoli do przodu i do tyłu, z zatrzymaniem na tych najbardziej bolesnych punktach, dokonujemy kilkuminutowego rolowania. 

Dobrym ćwiczeniem na ból pośladków może okazać się jazda na rowerku stacjonarnym lub na zwykłym rowerze terenowym po równym terenie. Wzmacnianie opisanych partii mięśniowych osiągniemy poprzez zastosowanie pozycji typu plank i utrzymanie jej 8–10 sekund w 3 seriach. Pomocne jest także unoszenie bioder do linii łączącej kolana i barki w leżeniu tyłem. 

Kolejną propozycją jest wykonywanie półprzysiadu, tzw. squatu. Można je powtórzyć kilkanaście razy w 3–4 seriach co pozwoli zwiększyć siłę mięśniową. Wszelkiego rodzaju pozycje wykorzystujące aktywny wyprost w stawie biodrowym oraz ruchy generujące napięcie izometryczne również będą sprzyjać budowaniu siły. Przy pojawiającym się skurczu pośladka, zapaleniu mięśnia dobrze jest zadbać o właściwie zbilansowaną dietę oraz suplementację witaminy D, potasu oraz magnezu.