Whiplash (uraz biczowy) – przyczyny, objawy, leczenie, fizjoterapia

Whiplash (uraz smagnięcia biczem) – co to jest? Mechanizm powstawania urazu

Uraz biczowy jest jedną z najczęstszych kontuzji, jakie pojawiają się na skutek wypadków komunikacyjnych. W trakcie gwałtownego uderzenia lub nagłej próby hamowania dochodzi do kolejno następujących po sobie ruchów głowy i odcinka szyjnego. Po gwałtownym wyproście dochodzi do niezwykle dynamicznego przejścia w ustawienie zgięciowe. Sprawia to, że prezentowany ruch przypomina strzelanie z bicza, stąd też wywodzi się nazwa whiplash – uraz smagnięcia biczem. 

Uraz biczowy – przyczyny

Uraz typu smagnięcie biczem jest bardzo charakterystyczny dla osób biorących udział w wypadkach komunikacyjnych. Do takich kontuzji dochodzi najczęściej podczas eksplozywnego hamowania, gwałtownego przyspieszania czy uderzenia w przeszkodę znajdującą się przed kierowcą. Zdarza się także, że uraz biczowy jest konsekwencją uderzenia innego pojazdu w tył samochodu, w którym znajduje się poszkodowany. Rzadziej whiplash jest wynikiem uprawiania sportów kontaktowych. 

Whiplash – model zgięciowy

Mechanizm zgięciowy ma miejsce w konkretnych przypadkach. Zazwyczaj do takiego przebiegu kontuzji dochodzi podczas opisywanego wcześniej uderzenia w tył samochodu. Wówczas siła pochodząca z uderzenia prowokuje odpowiednio najpierw mocny wyprost głowy i odcinka szyjnego, a następnie bardzo gwałtowne przejście w zgięcie. Jest to groźny mechanizm urazu, podczas którego można spodziewać się naderwania mięśni, uszkodzenia więzadeł, dyslokacji kręgów, niestabilności połączeń stawowych czy dysfunkcji w obrębie klatki piersiowej.

Whiplash – model wyprostny

W tym przypadku następuje dynamiczne przejście ze zgięcia do wyprostu zarówno głowy, jak i odcinka szyjnego. Ten mechanizm jest charakterystyczny dla osób, które uległy wypadkowi w wyniku nagłego zatrzymania lub uderzenia w inny samochód. Można się wtedy spodziewać poważnego uszkodzenia struktur więzadłowo-kostnych. 

Whiplash – model kompresyjny (przeciążeniowy)

Model kompresyjny whiplash powoduje wygenerowanie bardzo dużych sił nacisku. Są one skierowane na struktury kostne kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Najczęstszą konsekwencją są złamania struktur kręgów w obrębie wymienionych odcinków. 

Whiplash – model rotacyjny

Jest to uraz kręgosłupa szyjnego, który powstaje w wyniku działania sił rotacyjnych, ścinających. Dzieje się tak wtedy, gdy głowa w momencie uszkodzenia ustawiona jest w komponencie rotacyjnej. Może dochodzić wówczas do poważnych złamań kręgów, odrywania się ich fragmentów, bardzo poważnego naderwania struktur mięśniowo-więzadłowych. 

Uraz biczowy – objawy

Urazy w wypadkach komunikacyjnych mogą wywołać szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Powstające dysfunkcje wymagają zwykle długotrwałego leczenia, a ich konsekwencje odczuwane są przez wiele lat. Najczęstsze objawy whiplash to:

• ból odcinka szyjnego kręgosłupa,
• drętwienie szyi, rąk,
• ból okolicy ramion,
• dolegliwości odcinka lędźwiowego,
• szumy uszne,
• zawroty głowy,
• obrzęk uszkodzonych tkanek,
• zaburzenia widzenia,
• problemy ze snem,
• zaburzenia równowagi,
• drażliwość,
• zmęczenie.

Warto pamiętać, że takie objawy, jak ból karku i szyi, parestezje czy zaburzenia równowagi mogą być spowodowane innym rodzajem urazu, dlatego też konieczna jest wnikliwa analiza i poszerzenie badań diagnostycznych przez lekarza.

Uraz smagnięcia biczem – leczenie 

Proces leczenia whiplash jest zwykle uzależniony od kilku czynników. Są to przede wszystkim mechanizm urazu, wiek pacjenta, stan wyjściowy kręgosłupa.

Konieczne może okazać się wdrożenie farmakologii, stosuje się wówczas najczęściej niesteroidowe leki przeciwzapalne. Niejednokrotnie lekarz rekomenduje również środki zmniejszające napięcie mięśni. 

Uraz smagnięcia biczem – rehabilitacja 

Już w pierwszych dniach po doznaniu urazu smagnięcia biczem można posiłkować się zabiegami z zakresu fizykoterapii. Są to najczęściej: laseroterapia, magnetoterapia, elektroterapia, światłolecznictwo. Na tym etapie można jeszcze zastosować delikatny masaż czy aplikacje z użyciem taśm Kinesiology Taping (kinesiotaping). Pozwoli to zmniejszyć ból, obrzęk oraz przyspieszy procesy gojenia i regeneracji. Dopiero w dalszej kolejności wykorzystuje się suchą igłoterapię, zabiegi osteopatyczne, manipulacje czy innego rodzaju mobilizacje tkanek. 

Samodzielnie w domu można pokusić się o stosowanie naturalnych środków przeciwzapalnych i wspomagających gojenie. Wśród takich substancji znajduje się kurkuma, curry, herbatka z jeżówki. Należy unikać picia alkoholu i palenia tytoniu. Wskazany jest odpoczynek. Ukojenie w dolegliwościach, częściowo może przynieść kąpiel z wykorzystaniem olejku lawendowego. Poza tym nie należy w okresie wskazanym przez lekarza podejmować uprawiania ryzykownych sportów oraz aktywności mogących narazić na dodatkowe kontuzje.