Ból szyi – przyczyny, diagnostyka, leczenie, ćwiczenia

Bóle szyi mogą być spowodowane nadmiernym napięciem mięśni szyjnych, na przykład na skutek przyjęcia niewygodnej pozycji w trakcie snu. Mogą również być konsekwencją kontuzji, zmian zwyrodnieniowych w odcinku szyjnym kręgosłupa czy dyskopatii szyjnej. Ból szyi o charakterze przewlekłym często towarzyszy poważnym schorzeniom reumatycznym, a także osteoporozie.

Ból szyi – przyczyny

Szyja stanowi anatomiczne połączenie między głową a tułowiem i obręczą barkową. Tutaj zlokalizowane są także początkowe odcinki układu oddechowego, pokarmowego oraz gruczoł wydzielania wewnętrznego zwany tarczycą. Dolegliwości w postaci bólu szyi są jednymi z najczęstszych dysfunkcji narządu ruchu i mogą być wynikiem zaburzeń funkcjonowania wymienionych wcześniej struktur anatomicznych. 

Najczęstszymi przyczynami bólu szyi są jednak dolegliwości przeciążeniowe i strukturalne, a wśród nich: 

• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego, 
• następstwa urazów, 
• neuralgia nerwu trójdzielnego, 
• zmiany naczyniowe, 
• stres prowokujący wzmożone napięcie mięśni szyi,
• whiplash (uraz typu smagnięcie biczem), do którego dochodzi podczas wypadków komunikacyjnych. 

Ból szyi u dziecka może być spowodowany skrzywieniem kręgosłupa, garbieniem się podczas odrabiania lekcji czy pracy przy komputerze. Boląca szyja może być także wynikiem braku aktywności ruchowej, długotrwałego przesiadywania przed monitorem czy niewłaściwej pozycji podczas snu – ból szyi rano. Powodem może być także intensywne przeciążenie i naciągnięcie tej okolicy.  

W zależności od lokalizacji bólu szyi, za tę dokuczliwość mogą być też odpowiedzialne aktywne punkty spustowe – wyczuwalne jako zgrubiałe pasma włókien mięśniowych. W przypadku bólu przy dotyku z przodu gardła, mogą to być punkty spustowe w strukturze mięśnia mostkowo–sutkowo–obojczykowego, dwubrzuśćcowego czy skrzydłowego przyśrodkowego. Naukowo dowiedziono podłoże psychicznego takich dolegliwości (ból w okolicy szyi może być objawem depresji). Z kolei w przypadku choroby nowotworowej, jaką jest chłoniak Hodgkina, w lokalnych węzłach chłonnych może pojawiać się ból po wypiciu alkoholu. Jest to bardzo charakterystyczny objaw tego schorzenia.

Ból szyi – diagnostyka

Podstawowym narzędziem diagnostycznym przy występowaniu bólu szyi jest wywiad z pacjentem. Określa się topografię – ból z przodu, z tyłu, ból szyi z lewej strony, ból szyi z prawej strony, ból po bokach, ból jednostronny... Dokonuje się badania palpacyjnego oraz wykonuje testy oceniające ruchomość i możliwości funkcjonalne. Wzbudzanie wątpliwości co do etiologii, sugeruje specjaliście wykonanie dodatkowych badań obrazowych i diagnostycznych.

Przy występowaniu bólu kręgosłupa szyjnego i podejrzeniu zwyrodnienia kręgów szyjnych, zmian pourazowych zmusza do wykonania zdjęcia rentgenowskiego (RTG). Przewlekłe ból szyi, ramion, barku, karku, budzący chorego w nocy, sugeruje zmiany o charakterze zapalnym z podłożem organicznym i wskazane są wówczas badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) czy tomografia komputerowa (CT) kręgów szyjnych i/lub badania laboratoryjne. Omdlenia czy utrata przytomności przy skręcaniu głowy mogą natomiast oznaczać zaburzenia przepływu krwi w obrębie tętnic szyjnych. Podejrzenie takiej naczyniopochodnej etiologii dolegliwości może oznaczać konieczność badań naczyniowych, jak np. doppler, który pozwala precyzyjnie ocenić stan naczyń krwionośnych.

Zaburzenia połykania połączone z bólem w szyi mogą wzbudzać podejrzenia problemów natury gastrologicznej. Zasadne może okazać się zastosowanie diagnostyki w postaci wideofluoroskopii, pH-metrii czy gastroskopii, aby zweryfikować pasaż kęsa pokarmowego, określić wartość pH oraz zrewidować stan przełyku.

Ból szyi – rehabilitacja

Terapię przeprowadza się w obszarze segmentów szyjnych i przejścia szyjno–piersiowego. Powoduje to redukcję patologicznego napięcia mięśniowego sprzyjającego rozwojowi zaburzeń obejmujących struktury tkanek miękkich i kostnych. Najlepsze rezultaty przynosi w szyjnopochodnych bólach głowy i takich, które promieniują do barku po lewej i po prawej stronie oraz w przypadku bolącej szyi przy skręcaniu – prawdopodobna przyczyna może być dyskowa.

Dowiedz się więcej na temat przyczyn, objawów i leczenia dyskopatii szyjnej.

Terapia tkanek miękkich jest łagodną formą leczenia wykorzystującą wiele technik. Jedną z nich może być masaż mięśni szyi lub poizometryczna relaksacja wykorzystująca zjawisko rozluźnienia tkanek o wzmożonym napięciu po wcześniejszym kilkunastosekundowym skurczu. Interwencja w okolicy szyi dyktuje zastosowanie tej terapii na strukturach jej tylnej części, mięśnia czworobocznego, dźwigacza łopatki, mięśniach pochyłych przednich, środkowych oraz tylnych, często też w obszarze struktur klatki piersiowej.

Zaletą tej metody jest możliwość zastosowania zarówno w stanach ostrych, jak i przewlekłych. Każda dysfunkcja szyi wymaga treningu siłowego. Wykorzystanie właściwie dobranych ćwiczeń fizycznych ma za zadanie wzmocnić mięśnie głębokie szyi. Korzyści z wykonywanych w ten sposób elementów treningu siłowego przynosi największe korzyści ze wszystkich wspomnianych wcześniej sposobów usprawniania. Pozwala złagodzić dolegliwości i zapobiegać ich nawrotom stanowiąc tym samym element profilaktyki.

Wielokrotnie fizjoterapia daje możliwość zastosowania czynników fizykalnych wspomagających zabiegi z obszaru terapii ruchem. Jest to chociażby leczenie zimnem – krioterapia, która oddziałuje analgetycznie, regenerująco i przeciwzapalnie, co ma duże znaczenie w zapaleniach szyi, jej ścięgien oraz w zapaleniach mięśni karku. Wykorzystuje się laseroterapię, elektroterapię, ekspozycję na zmienne pole magnetyczne (magnetoterapię) oraz balneoterapię. Niektóre zabiegi balneologiczne mogą być stosowane w domu, jak np. plastry borowinowe, które dzięki wymianie ciepła i zawartości cennych składników mineralnych niwelują napięcie i pozwalają złagodzić ból.

Czasami istnieje konieczność wykorzystania środków farmakologicznych. Jest to klasyczna odpowiedź na pytanie – czym leczyć ból szyi? Specjalista może zaordynować leki na ból mięśni i stawów w postaci tabletek lub iniekcji lub maści. Zazwyczaj należą one do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych o działaniu przeciwbólowym i redukującym zapalenie. 

Ból szyi – ćwiczenia w domu 

Przykładem działania korzystnie wpływającego na regulację napięć mięśniowo–powięziowych jest stosowanie autoterapii. Aby rozluźnić przednią część powięzi szyi, należy usiąść z prostymi plecami. Ręce należy skrzyżować, ułożyć na mostku i przycisnąć do klatki piersiowej, jednocześnie przesuwając je razem ze skórą w dół. Głowa powinna być lekko uniesiona. Utrzymywanie takiej pozycji przez 90 sekund dziennie pozwoli sukcesywnie niwelować napięcie.

Następna propozycja na zmniejszenie bólu szyi i bólu karku to wykonywanie ruchu, który polega na robieniu skłonu głowy do przodu – tak, aby dotknąć brodą do mostka, potem wyprostu oraz znów skłonu, tym razem do jednego i drugiego boku, dotykając uchem do barku oraz skrętów głowy w obie strony. Pozwoli to odtworzyć właściwy zakres ruchomości.

Efektywnym ćwiczeniem rozciągającym mięśnie boczne szyi i karku jest także siedzenie na taborecie: lewa ręka ułożona na prawej skroni, prawa ręka trzyma taboret, głową wykonujemy delikatny nacisk na lewą rękę, utrzymując napięcie 10–20 sekund. Następnie rozluźniamy głowę i próbujemy lewą ręką zwiększyć zgięcie boczne z jednoczesnym pociągnięciem prawą ręką kantu krzesła. Po kilku powtórzeniach następuje zmiana stron.