
Ciche samobójstwa wśród seniorów
W Polsce w ciągu ostatnich dwudziestu lat liczba samobójstw wśród seniorów stale wzrasta. Dotyczy to zwłaszcza kobiet. Na Zachodzie (m.in. w USA) współczynnik ten jest najwyższy w grupie wiekowej powyżej 65 roku życia. Często targnięcie się na życie przez seniorów przybiera charakter „cichego samobójstwa”. Czym ono jest?
W Polsce największy odsetek samobójstw notowany jest w grupie wiekowej tak zwanej późnej dorosłości, czyli 55-59 lat. Jednak również liczba samobójstw wśród seniorów alarmująco rośnie – dotyczy to zwłaszcza mieszkańców wsi, ale nie tylko.
Izolowanie seniorów
Problem samobójstw wśród najstarszej grupy wiekowej jest pomijany i lekceważony przez media. W Polsce nie istnieje też psychogeriatria, która prężnie funkcjonuje już w wielu innych krajach – mówi suicydolog prof. Agnieszka Gmitrowicz.
Za samobójstwami wśród seniorów kryją się takie problemy i czynniki ryzyka, jak: depresja, samotność, choroby somatyczne (np. nowotwory), choroby neurologiczne typu Alzheimer, Parkinson, zespoły bólowe, a także upokarzająca dla wielu seniorów niesamodzielność wieku starczego.
Trosce o dobrobyt psychiczny seniorów nie sprzyja także ich narastająca izolacja w dobie współczesnych technologii cyfrowych – również tych w ochronie zdrowia (chodzi np. o dostęp do Internetowego Konta Pacjenta czy przypominanie o wizycie SMS-em, czyli technologie, które nadal są dla wielu osób starszych nieznane).
Problem jest bardzo duży, bo – jak należy przypomnieć – około 10 milionów Polaków to osoby w wieku senioralnym (60+).
Ciche samobójstwo – czym jest?
Charakterystycznym i wyjątkowo niepokojącym zjawiskiem wśród seniorów jest tak zwane ciche samobójstwo – to nic innego jak rozłożone w czasie, stopniowe samobójstwo dokonywane często przy użyciu leków, ale też poprzez głodzenie się czy unikanie przyjmowania płynów.
Jak zauważa prof. Agnieszka Gmitrowicz, odpowiednie działania mogą przynieść zmianę w tym zakresie. Jako przykład podaje niektóre kraje UE, gdzie w ostatniej dekadzie udało się wypracować nieznaczny spadek współczynnika samobójstw wśród seniorów – ma to mieć związek z rozwojem opieki społecznej i działalności tzw. asystentów zdrowienia oraz wczesnym rozpoznawaniem zaburzeń psychicznych u osób najstarszych.
Zdrowie psychiczne alarmującym problemem
W ostatnich latach zdrowie psychiczne społeczeństwa wystawione było na wiele wyzwań: pandemia COVID-19, wojna na Ukrainie, kryzys gospodarczy. Wszystko to znajduje odzwierciedlenie w statystykach, zgodnie z którymi występowanie zaburzeń psychicznych, w tym zwłaszcza depresji, zwiększyło się w populacji aż o 25% – mówi Nino Berdzuli, dyrektorka Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce, specjalny wysłannik WHO ds. działań na rzecz uchodźców z Ukrainy w państwach przyjmujących.
Zdaniem ekspertki to na poziomie POZ powinna być realizowana podstawowa opieka psychologiczna społeczeństwa: „potrzebujemy integracji zdrowia psychicznego na wszystkich poziomach opieki”.
Wsparcie dla seniorów
Na początku grudnia zakończył się program pilotażowy profilaktyki depresji i samobójstw skierowany do osób po 60 roku życia z zaburzeniami otępiennymi. Jego przebieg i wyniki wskazują na ogromną potrzebę dbałości o tę grupę społeczną – mówi dr Anna Depukat, kierownik Biura ds. Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego w Zakładzie Zdrowia Publicznego Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
Bardzo potrzebna jest pomoc wolontariuszy oraz medialne nagłośnienie problemów. Informacje o możliwych formach wsparcia oraz tego, gdzie osoby będące w kryzysie oraz mające myśli samobójcze mogą szukać pomocy, dostępne są na stronie:
Konferencja o profilaktyce samobójstw wśród seniorów
Przytaczane wyżej wypowiedzi ekspertów pochodzą z konferencji „Organizacja systemu ochrony zdrowia psychicznego: promocja, profilaktyka, zapobieganie zachowaniom samobójczym – czy jako społeczeństwo jesteśmy gotowi?”, która 12 grudnia odbyła się w centrum medialnym PAP. Organizatorem wydarzenia było Biuro ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w Zakładzie Zdrowia Publicznego Instytutu Psychiatrii i Neurologii.