
Jakie są przyczyny daltonizmu?
Daltonizm dotyczy ogromnej części populacji. Choroba ta znacznie ogranicza pacjentów - zarówno zawodowo, jak i w życiu prywatnym.
Dzieci z zaburzeniami widzenia barw, szczególnie niezdiagnozowanymi, mogą mieć problemy i w przedszkolu, i w szkole. Daltoniści nie mogą również wykonywać wielu zawodów, takich jak kierowca, chemik czy farmaceuta.
Daltonizm – zaburzenie widzenia barw
Za widzenie barwne odpowiadają trzy rodzaje fotoreceptorów – czopków - znajdujących się w siatkówce oka. Każdy zawiera inny fotopigment i reaguje na różną długość fal świetlnych. Dzięki temu rozróżniamy barwy podstawowe – niebieską, zieloną i czerwoną, a po ich zsumowaniu w różnych proporcjach, widzimy pozostałe barwy.
Nieprawidłowe funkcjonowanie czopków jest powodem wielu zaburzeń widzenia barw. Zaburzenia te możemy podzielić na wrodzone lub nabyte.
Wrodzony czy nabyty?
Zaburzenia wrodzone, uwarunkowane genetycznie są dziedziczone recesywnie, a związane są one z chromosomem X. Dlatego też mężczyźni chorują na daltonizm dużo częściej (1,5-8%) niż kobiety (0,4%), które mogą być jedynie nosicielkami genu. Daltonizm jest potocznym określeniem ślepoty barw. Nazwa ta pochodzi od angielskiego badacza Johna Daltona, który w XVIII wieku opisał to zjawisko.
Genetyczne formy choroby
Klasyfikacja wrodzonych zaburzeń widzenia barwnego opiera się na tym, które z czopków i w jakim stopniu są uszkodzone:
- Achromatyzm - to całkowita niezdolność widzenia barw, chory rozróżnia tylko różne stopnie jaskrawości przedmiotów. Jest to związane z działaniem jedynie pojedynczego systemu czopków lub też całkowitym ich brakiem.
- Dichromatyzm - polega na nierozpoznawaniu jednej z podstawowych barw, wiąże się to z brakiem jednego rodzaju czopków.
- Protanopia – to nierozpoznawanie barwy czerwonej (lub mylenie jej z barwą zieloną)
- Deuteranopia - (tzw. daltonizm) – to nierozpoznawanie barwy zielonej (lub mylenie jej z barwą czerwoną)
- Tritanopia – to nierozpoznawanie barw żółtej i niebieskiej
- Trichromatyzm – w tym przypadku występuje jedynie obniżona percepcja nasycenia czy jaskrawości barw.
Nabyta ślepota barw
Zaburzenia nabyte mogą być wynikiem uszkodzenia drogi wzrokowej, przebiegającej od siatkówki aż po korę mózgu. W innych przypadkach są następstwem urazów. Wiele leków chemicznych może doprowadzić do nieprawidłowości widzenia barw, np. niektóre substancje psychoaktywne, leki przeciwmalaryczne czy zawarty w absyncie tujon, po którym widmo przesuwa się w kierunku koloru żółtego. Udowodniono też, że niektóre środki antykoncepcyjne, alkohol czy tytoń mogą zaburzać prawidłowe widzenie.
Nieprawidłowe widzenie barw niezwiązane z genetyczną formą choroby, może dotykać osób starszych, u których rozpoznawanie kolorów, szczególnie niebieskiego, pogarsza się z wiekiem. Prowadzone są dyskusje, czy należy dopuszczać chorych na ślepotę barw do egzaminu na prawo jazdy. Przeważa opinia, że daltoniści nie powinni kierować pojazdami mechanicznymi, gdyż z tego powodu mogą nie zauważyć niektórych niebezpieczeństw na drodze na przykład czerwonego światła na przejeździe kolejowym.
Istnieje wiele testów diagnostycznych wykrywających zaburzenia widzenia barw. Jednak wiele osób nie zdaje sobie sprawy z choroby przez wiele lat, gdyż nie zaburza ona ostrości wzroku ani też nie daje innych objawów, a jedynie w niektórych przypadkach może wystąpić zmęczenie wzroku pod wpływem intensywnych bodźców.
Poznaj metody badania i leczenia daltonizmu.
Bibliografia:
„Okulistyka współczesna” – Witold Orłowski
„Stany nagłe w okulistyce” – Jerzy Szaflik, Iwona Grabska-Liberek, Justyna Izdebska
Gazeta Wyborcza „Sposób na daltonizm” Wojciech Moskal
www.swiat-zdrowia.pl
www.daltonizm.com
www.wens.pl