Połóg – ile trwa? Jakie zmiany zachodzą w organizmie kobiety po porodzie?

Połóg jest okresem po zakończonej ciąży i zgodnie z literaturą trwa około 6 tygodni. Należy jednak podkreślić, że czas trwania połogu jest indywidualny. Niektóre kobiety odzyskują siły i stan sprzęt porody w półtora miesiąca, inne pacjentki potrzebują więcej czasu na dojście do siebie.

Czym jest połóg? Jak długo trwa?

Z definicji połóg rozpoczyna się od momentu urodzenia dziecka i kompletnego popłodu – łożyska z pępowiną i błon płodowych. Ideą połogu jest proces cofania się zmian powstałych podczas ciąży i porodu. Zmiany zachodzące podczas połogu obejmują inwolucję (zwijanie się) narządów rodnych, gojenie się ran porodowych (w tym rany po cięciu cesarskim lub po nacięciu krocza), rozpoczęcie laktacji oraz powrót funkcji pełnionych przez jajniki.

Połóg – zmiany dotyczące narządów rodnych

Do inwolucji macicy dochodzi na drodze dwojakiego mechanizmu. Po pierwsze, ustaje działanie hormonów oddziałujących na mięsień macicy. Po drugie, mamy do czynienia ze skurczami połogowymi. Ich skutkami są zmniejszenie ukrwienia macicy i wydalanie tzw. odchodów popołogowych, czyli krwi i tkanek zalegających w macicy po ciąży i porodzie. W wyniku tych procesów dochodzi do zmniejszenia masy i wielkości macicy. Bezpośrednio po porodzie masa macicy to około 1 kg. W końcowym okresie połogu powinna zmaleć do około 50–70 g.

Wspomniana wysokość dna macicy jest istotnym wyznacznikiem jej obkurczania. Będąc po porodzie pacjentką oddziału położniczego, należy spodziewać się oceny stanu macicy, która następuje każdorazowo podczas obchodu lekarskiego. Badanie palpacyjne polega na próbie oceny dna macicy poprzez uciśnięcie brzucha. Prawidłowo w pierwszej dobie dno macicy powinno znajdować się na wysokości pępka. Obniża się ono każdego dnia o mniej więcej szerokość jednego palca, a po ukończonych 2 tygodniach połogu staje się już niewyczuwalne. Czasami zdarza się, że proces ten się opóźnia. Może się tak zdarzyć np. po cięciu cesarskim lub u kobiet, które nie karmą piersią.

Połóg – gojenie się rany po nacięciu krocza lub po cesarskim cięciu. Jak je pielęgnować?

Krocze po porodzie powinno być odpowiednio pielęgnowane bez względu na rodzaj porodu i ewentualne nacięcie krocza. Przede wszystkim ważny jest rodzaj noszonej bielizny. Majtki muszą być przewiewne, bawełniane i bez domieszki sztucznych materiałów. Dobrze sprawdzają się też specjalne siatkowe majtki połogowe, które zapewniają odpowiedni przepływ powietrza.

Jeżeli to tylko możliwe warto także wietrzyć krocze, czyli najdłużej jak jest to możliwe, pozostawać bez żadnej bielizny, np. w przewiewnej piżamie. W przypadku porodu rozwiązanego cięciem cesarskim najlepszym wyborem są luźne majtki z wysokim staniem, ponieważ tradycyjne często kończą się na wysokości blizny i mogą jedynie pogarszać jej stan. Konieczne jest także korzystanie z prysznica i podmywanie się po każdej wizycie w toalecie. Idealnie byłoby nie używać żadnych gąbek do mycia czy innych akcesoriów kąpielowych – są siedliskiem bakterii. Ponadto dobrze jest osuszać krocze jednorazowym ręcznikiem.

Zwykle do szycia ran są używane szwy samorozpuszczalne. Oznacza to, że nie trzeba ich zdejmować i same znikną po pewnym czasie. Jeśli jednak zostaną założone tradycyjne szwy nierozpuszczalne, wówczas ściąga się je po upływie około 10 dni. Konieczne jest, aby każda rana była czysta i sucha. Można profilaktycznie 2–3 razy dziennie użyć np. sprayu odkażającego do jej dezynfekcji. Dobrze również, jeśli podpaska poporodowa nie dotyka rany po cięciu cesarskim. Należy również pamiętać, że wydalane przez okres połogu tzw. odchody połogowe są źródłem bakterii. Nie wolno zatem pozwolić, aby miały styczność z raną. Pamiętajmy, żeby podpaski zmieniać najrzadziej co 4 godziny. Wskazane jest również korzystanie z prysznica zamiast wanny, a przez okres połogu powinno się powstrzymać od współżycia. Co ważne, w związku ze zmianami w anatomii utrzymującymi się jeszcze pewien czas po porodzie, niewskazane są irygacje pochwy i korzystanie z tamponów.

Połóg – czy podczas karmienia piersią można zajść w ciążę?

Co prawda zwykle u kobiet karmiących piersią cykle miesiączkowe są bezowulacyjne i ryzyko zajścia w ciąże jest niskie, to jednak sama laktacja nie jest środkiem antykoncepcyjnym. Na wizycie kontrolnej 6 tygodni po porodzie razem z lekarzem powinno przedyskutować się dalsze plany prokreacyjne i ewentualnie omówić plan na antykoncepcję. Zwykle kobietom chcącym zapobiegać ciąży po porodzie proponuje się tabletkę jednoskładnikową tzw. minipill, wkładkę domaciczną tzw. spiralę wewnątrzmaciczną lub implant antykoncepcyjny.

Połóg – powikłania

Zwykle okres połogu przebiega bez komplikacji, ale oczywiście należy pozostać czujnym, gdyż istnieje ryzyko ich wystąpienia. Wówczas możemy mieć do czynienia np. z zakażeniem połogowym będącym skutkiem wniknięcia patogenów do ran poporodowych. Zakażenie może być miejscowe – ograniczone do samej rany – lub rozprzestrzeniać się na sąsiadujące narządy – endometrium, jajnik czy nawet otrzewną. Początkowo może być to zaledwie podwyższona temperatura ciała czy miejscowy obrzęk, niemniej należy pamiętać, że rozprzestrzenianie się procesu może prowadzić do groźnych dla zdrowia powikłań, w tym także do sepsy.