Leki stosowane w chorobach pasożytniczych

Choroby pasożytnicze człowieka rozwijają się najczęściej w obrębie przewodu pokarmowego i skóry, ale mogą dotyczyć również innych narządów wewnętrznych (np. oczu, mózgu, wątroby). Do najczęściej rozpoznawanych schorzeń pasożytniczych w Polsce należy owsica, glistnica oraz lamblioza. Na świecie zaś, to malaria stanowi jedną z najbardziej rozpowszechnionych i niebezpiecznych, pasożytniczych, tropikalnych chorób zakaźnych. Podstawą unikania zarażenia pasożytami jest zachowanie zasad higieny osobistej (np. częste mycie rąk), prawidłowe przygotowywanie pokarmów (mycie warzyw i owoców, gotowanie mięsa) oraz stosowanie repelentów zapobiegających ukąszeniom komarów w rejonach tropikalnych i subtropikalnych (prewencja malarii).

Malaria — profilaktyka i leczenie

Leki przeciwmalaryczne mogą być zażywane profilaktycznie przez osoby udające się w podróż na tereny w których występuje zimnica oraz w terapii już rozpoznanej choroby. Chlorochina i hydroksychlorochina to substancje pierwotniakobójcze z grupy pochodnych chinoliny, które działają poprzez rozkład hemoglobiny w komórkach zarodźca malarii. Mechanizm ich aktywności wynika z podnoszenia pH w organizmie pasożyta i wytwarzania cząsteczek reaktywnego hemu. Podobnie działają prymachina i meflochina. Skuteczne w zwalczaniu malarii jest połączenie atowakwonu i chlorowodorku proguanilu (tzw. antagoniści folianów). Substancje te zaburzają procesy replikacji materiału genetycznego zarodźca malarii. W terapii zimnicy stosuje się pochodne artemizyny, do których należą artemeter z lumefantryną oraz artesunat. Leki z tej grupy działają poprzez kilka mechanizmów m.in. zahamowanie syntezy białek pasożyta oraz wytwarzanie wolnych rodników uszkadzających komórki zarodźca.

Leki na pasożyty układu pokarmowego i moczowo-płciowego

Leki przeciwpasożytnicze dostępne w Polsce zawierają m.in. albendazol i mebendazol. Preparaty z albendazolem mają postać tabletek do rozgryzania i żucia oraz zawiesiny doustnej. Substancja zwalcza pasożyty jelitowe i jest skuteczna w terapii między innymi owsicy, glistnicy i tasiemczycy, czyli tzw. robaczyc. Działa na jaja, larwy oraz dorosłe postacie robaków jelitowych. Mebendazol jest obecny na rynku farmaceutycznym w postaci tabletek doustnych. Podobnie jak albendazol, hamuje procesy wchłaniania glukozy przez komórki pasożytów, przez co doprowadza do ich śmierci. 
Pyrantel to substancja przeciwpasożytnicza, działająca poprzez porażenie mięśni robaków jelitowych. Unieruchomione robaki są następnie usuwane z jelit. Wykorzystuje się ją głównie do zwalczania owsików oraz glisty ludzkiej u dzieci i dorosłych. Nie stosuje się pyrantelu profilaktycznie. 
Metronidazol to lek przeciwpierwotniakowy, skuteczny wobec rzęsistka pochwowego Trichomonas vaginalis, ogoniastka Giardia lamblia, pełzaka czerwonki Entamoeba histolytica oraz orzęska Balantidium coli. Z łatwością wnika do komórek pasożytów, prowadząc do rozpadu ich łańcucha DNA. Produkty lecznicze z metronidazolem mają formę tabletek doustnych, globulek dopochwowych, roztworów do wstrzykiwań i infuzji, a także pasty dentystycznej, kremów, maści, żeli i emulsji na skórę. W leczeniu lambliozy stosuje się również tynidazol.

Świerzb — problem medyczny i społeczny

Świerzb to choroba pasożytnicza wywoływana przez świerzbowca ludzkiego, który zajmuje zewnętrzne warstwy skóry. Tam drąży tunele i składa jaja. Permetryna w kremie, żelu lub w postaci szamponu leczniczego służy do zwalczania świerzbowca u dorosłych i dzieci. Działa na komórki nerwowe pasożyta, co skutkuje jego paraliżem. Preparaty z krotamitonem (maść, płyn na skórę) działają przeciwświerzbowo i łagodzą uczucie swędzenia. W terapii wykorzystuje się również preparaty z iwermektyną.