Leki stosowane w chorobach dermatologicznych

Skóra jest jednym z największych narządów organizmu ludzkiego. Jej powierzchnia wynosi średnio 1,6-2,0 m2. Pełni szereg ważnych funkcji fizjologicznych (głównie rolę ochronną), a jej choroby są związane ze znacznym dyskomfortem życia pacjentów. Występowanie schorzeń skórnych czyli tzw. dermatoz, jest bardzo powszechne. Szacuje się je u niemal 30% populacji. Dotykają ludzi w różnym wieku i są związane ze znacznym dyskomfortem życia pacjentów.

Antybiotyki i chemioterapeutyki na choroby skóry

W leczeniu miejscowym stosuje się leki dermatologiczne pod postacią kremów, maści, żeli, roztworów, emulsji lub aerozoli na skórę. W chorobach skórnych o podłożu bakteryjnym często wykorzystywaną grupą leków są antybiotyki. Sięga się po nie również profilaktycznie, w celu ochrony przed rozwinięciem infekcji np. po wykonanych zabiegach chirurgicznych. Często wykorzystywana jest mupirocyna, neomycyna, kwas fusydowy, detreomycyna i bacytracyna. W terapii schorzeń skórnych dermatolodzy korzystają również z właściwości przeciwdrobnoustrojowych chemioterapeutyków. Jest nim np. metronidazol (lek bakteriobójczy, szczególnie polecany w terapii trądziku różowatego) oraz sulfatiazol, który w połączeniu ze srebrem wchodzi w skład leku do leczenia oparzeń skóry wszystkich stopni, odleżyn i przewlekłych odmrożeń. Sól srebrowa sulfatiazolu działa także przeciwwirusowo na wirus opryszczki, ospy wietrznej i półpaśca. Przyspiesza gojenie ran poprzez zapewnienie im odpowiedniej wilgotności i stworzenie warstwy zabezpieczającej jej powierzchnię. Skuteczne wobec wirusa opryszczki pospolitej Herpes simplex są tromantydyna i acyclovir. Miejscowy chemioterapeutyk (imikwimod) dzięki właściwościom przeciwwirusowym i przeciwnowotworowym znalazł zastosowanie w zwalczaniu rogowacenia słonecznego, brodawek kończystych, a nawet powierzchniowego raka skóry.

Jak działają kortykosteroidy?

Kortykosteroidy w terapii miejscowej hamują stan zapalny, działają przeciwświądowo oraz blokują podziały komórkowe. Są stosowane w uciążliwych reakcjach alergicznych ze świądem i wysypką, w stanach zapalnych skóry (AZS, kontaktowe zapalenie skóry), przy nadmiernym rogowaceniu skóry (łuszczyca, egzema), w razie nasilonego łojotoku (łojotokowe zapalenie skóry) i w razie chorób autoimmunologicznych (np. toczeń rumieniowaty). Stosowanie kortykosteroidów niesie ze sobą wiele korzyści, ale może wiązać się również z wystąpieniem działań niepożądanych, dlatego bardzo ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich. Preparaty steroidowe zostały podzielone umownie ze względu na siłę swojego działania na: słabo działające (octan hydrokortyzonu, metylprednizolon, deksametazon), średnio działające (benzoesan i dipropionian betametazonu, piwalan flumetazonu) oraz silne (acetonid triamcinolonu i fluocinolonu, propronian flutikazonu) i bardzo silne (propionian klobetazolu,  halcynonid). 

Leczenie ran, trądziku i łysienia androgenowego

Inne leki dermatologiczne zawierają substancje z grupy inhibitorów kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus) oraz przeciwciała monoklonalne (dupilumab), skuteczne w terapii atopowego zapalenia skóry. W oczyszczaniu ran bierze kolagenaza, enzym usuwający pozostałości białek z miejsc po zranieniach i oparzeniach, co przyspiesza ich gojenie. Minoksidil to substancja używana w celach pobudzenia wzrostu włosów w przypadku łysienia androgenowego u kobiet i mężczyzn. Działa regenerująco na komórki mieszków włosowych i występuje w postaci płynów przeznaczonych do wcierania w skórę głowy. W leczeniu trądziku stosowane są m.in.: adapalen, nadtlenek benzoilu oraz izotretynoina.

Zakażenia grzybicze — powszechny problem

W miejscowym leczeniu grzybic zastosowanie znalazły antybiotyki przeciwgrzybicze (nystatyna, natamycyna, amfoterycyna B) oraz chemioterapeutyki (flukonazol, itrakonazol, amorolfina, cyklopiroks, terbinafina, klotrymazol, ikonazol). W celu wygody użytkowania i poprawy skuteczności terapii stworzono wiele postaci preparatów przecwigrzybiczych (maści, kremy, zasypki, zawiesiny do pędzlowania, szampony i lakiery do paznokci). W przypadku zakażeń mieszanych, lub wtórnie nadkażonych grzybami wykorzystuje się połącznia leków przeciwgrzybiczych z kortykosteroidami i antybiotykami. W przypadku przewlekłych infekcji grzybiczych praktykowane jest połączenie miejscowych preparatów przeciwgrzybiczych i leków doustnych.